Alkoholizm oznacza uzależnienie od alkoholu. Jest to przewlekła, degeneracyjna choroba, która w sposób istotny zagraża zdrowiu i życiu oraz stanowi duży problem społeczny.
Niestety, dotyczy również młodzieży oraz osób starszych (szczególnie samotnych). Alkoholizm to niekiedy większy dramat dla rodziny niż dla samego chorego, który nie widzi potrzeby leczenia, zaprzecza swojej chorobie i minimalizuje problemy zdrowotne z nią związane.
OBJAWY ALKOHOLIZMU
Charakterystyczne objawy uzależnienia od alkoholu:
- silne pragnienie picia alkoholu lub, przymus jego spożycia
- brak kontroli nad ilością spożywanego alkoholu
- konieczność picia coraz większych, ilości celem osiągnięcia tego samego efektu, co na początku uzależnienia – objaw tolerancji – występuje na początku choroby
- wystąpienie objawów odstawiennych; po zmniejszeniu ilości wypitego trunku bądź po zaprzestaniu picia
- picie w celu zlikwidowania objawów odstawiennych
- kontynuacja picia, mimo widocznych szkodliwych następstw nałogu
- zaniedbywanie swoich obowiązków; stawianie picia alkoholu na pierwszym miejscu
- spożywanie alkoholi tzw. niekonsumpcyjnych (np. denaturatu).
Reakcja organizmu na alkohol zależy od indywidualnej tolerancji. U niektórych osób ostre zatrucie alkoholem może wystąpić po spożyciu niewielkiej dawki, a u innych ilość wypitego alkoholu może być tak duża, że stanowi śmiertelną dawkę (dla osób nieuzależnionych).
Ostre zatrucie alkoholem objawia się:
- zaburzeniem zachowania (często agresją, pobudzeniem, podejrzliwością, nadmierną śmiałością i pewnością siebie, wzmożonym popędem seksualnym, zachowaniami sprzecznymi z prawem)
- brakiem koordynacji ruchowej (zataczanie się, przewracanie, niemożność wykonania precyzyjnych ruchów)
- bełkotliwą mową
- wybuchem euforii lub złości
- zaburzeniem świadomości.
Mogą pojawić się nudności i wymioty.
Jeśli osoba uzależniona od alkoholu przerywa regularne picie, to po kilku lub kilkudziesięciu godzinach pojawiają się objawy tzw. zespołu abstynencyjnego (objawy odstawienne):
- nudności
- biegunka
- szybkie bicie serca
- nadciśnienie tętnicze
- bóle głowy
- zaczerwienienie twarzy
- poty
- problemy ze snem
- lęk i niepokój
- drżenie powiek, wyciągniętych dłoni i języka.
Najczęściej ten stan mija samoistnie po kilku godzinach lub dniach. Niekiedy zespół abstynencyjny przebiega w postaci napadu drgawek uogólnionych lub jako majaczenie alkoholowe (delirium tremens). Oba stany wymagają hospitalizacji oraz intensywnego nadzoru nad stanem chorego.
Majaczenie alkoholowe
Rozpoczyna się po 2-3 dniach od zaprzestania picia. Oprócz objawów typowych dla łagodnego zespołu abstynencyjnego, pojawiają się:
- zaburzenia orientacji co do czasu i miejsca
- iluzje i omamy wzrokowe („białe myszki”), słuchowe (głosy), czuciowe (robaki pod skórą)
- urojenia
- pobudzenie ruchowe
- agresja i autoagresja
- lęk
- zaburzenia świadomości.
Śmiertelność wynosi 5-20%.
Drgawki alkoholowe
W kilka dni po zaprzestaniu picia pojawia się uogólniony napad drgawek z utratą świadomości, oddaniem moczu, niepamięcią wsteczną. Przyczyną może być obniżony poziom glukozy, zaburzenia elektrolitowe lub uraz głowy.
Płodowy zespół alkoholowy
Spożywanie alkoholu przez ciężarną może spowodować wystąpienie u dziecka tzw. płodowego zespołu alkoholowego. Wynika on z działania alkoholu na płód i może powodować:
- upośledzony rozwój fizyczny i intelektualny u dziecka
- małogłowie
- małą wargę górną
- opadanie powiek
- wady serca.
W przebiegu alkoholizmu dochodzi do:
- marskości wątroby
- ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki
- uszkodzenia błony śluzowej przełyku i żołądka
- zaburzeń czynności serca
- zaburzeń metabolicznych
- niedożywienia
- niedoborów witaminowych
- uszkodzenia układu nerwowego
- zaburzeń psychicznych (depresja, halucynoza).
Przewlekłe picie alkoholu uszkadza wiele narządów, doprowadzając do groźnych powikłań. Istotny jest wpływ alkoholu na rozwój niektórych nowotworów:
- żołądka
- jelita grubego
- wątroby i trzustki.
PRZYCZYNY ALKOHOLIZMU
Powody, dla których sięga się po alkohol
- chęć dobrej zabawy (np. na weselach)
- przymus grupowy (np. na imprezach, spotkaniach towarzyskich)
- brak pewności siebie, nieśmiałość
- poczucie samotności.
Czasem alkoholizm wynika z istniejących zaburzeń psychicznych (depresji, schizofrenii), jednak częściej podłoże stanowią niekorzystne dla danej osoby uwarunkowania środowiska (utrata pracy, bliskiej osoby, ubóstwo, samotność).
Alkoholizm, a precyzyjniej zespół zależności alkoholowej, jest poważnym zaburzeniem, gdyż jego następstwa mogą być tragiczne zarówno dla chorego, jak i dla jego otoczenia, np.:
- konflikty w rodzinie
- trudności w pracy
- kłopoty finansowe
- problemy zdrowotne.
DIAGNOSTYKA
Podstawą rozpoznania choroby jest wywiad z chorym i jego rodziną oraz obecność charakterystycznych cech uzależnienia od alkoholu. Do tego dołączają cechy alkoholowego uszkodzenia narządów (np. wątroby) oraz objawy niedoborów pokarmowych.
LECZENIE ALKOHOLIZMU
Alkoholizm wymaga leczenia odwykowego dobrowolnego (zgoda chorego) lub przymusowego (nakaz sądowy). Leczenie można rozpocząć w Poradni Odwykowej, a jeśli to jest nieskuteczne, należy je kontynuować na oddziale leczenia uzależnień.
Dominującą formą leczenia alkoholizmu jest psychoterapia, jednak często jest ona wspomagana lekami przynoszącymi ulgę w towarzyszących chorobach cielesnych lub psychicznych.
Utrzymanie abstynencji wspomagają liczne grupy samopomocy, jak AA (Anonimowi Alkoholicy), Al.-Anon (żony alkoholików), Al.-Ateen (dzieci alkoholików). Długotrwała abstynencja pozwala odbudować więzi rodzinne i społeczne, powrócić do pracy i ograniczyć szkodliwe działania alkoholu na organizm.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY
- starać się, aby dana osoba ograniczyła spożycie alkoholu
- wspierać alkoholika podczas wychodzenia z nałogu,
- pomagać mu nakłaniać alkoholika do leczenia i terapii.
✓ NIE NALEŻY:
- zapominać, że alkoholizm to choroba i trzeba ją leczyć
- pozwalać na wypicie nawet niewielkich ilości alkoholu podczas procesu wychodzenia z nałogu
- wywoływać sytuacji konfliktowych, kłócić się z alkoholikiem.
Jeśli jako kobieta wypijasz więcej niż 2 porcje alkoholu dziennie lub jako mężczyzna więcej niż 4 porcje alkoholu dziennie, przez 5 dni w tygodniu, to masz problem alkoholowy.
