Autyzm to zaburzenie rozwojowe, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie – zwykle przed ukończeniem 3. roku życia. Przyczyny autyzmu nadal nie są do końca znane, brane są pod uwagę czynniki biologiczne i psychologiczne.
Choroba charakteryzuje się izolacją od świata zewnętrznego, zerwaniem kontaktu emocjonalnego z otoczeniem, trudnościami w komunikacji, stereotypowym zachowaniem. Występuje czterokrotnie częściej u chłopców niż u dziewczynek.
OBJAWY AUTYZMU
Objawy autyzmu mogą być u poszczególnych dzieci bardzo zróżnicowane. U jednych nie pozwalają na uczęszczanie do szkoły i samodzielne funkcjonowanie, u innych nie są tak nasilone, więc te dzieci, a następnie dorośli, lepiej radzą sobie z codziennością.
Dzieci z autyzmem przez pierwszych kilkanaście miesięcy życia zwykle rozwijają się normalnie, po czym rodzice zauważają niepokojące objawy u dziecka:
- unikanie kontaktu wzrokowego
- brak potrzeb emocjonalnych
- brak rozwoju mowy.
Nie istnieje jeden, charakterystyczny objaw autyzmu. Objawów jest wiele i dotyczą one rozwoju dziecka, jego zachowania, zainteresowań, porozumiewania się oraz relacji emocjonalnych i społecznych:
- późne rozwijanie się mowy lub jej brak – dzieci nie wykorzystują mowy do porozumiewania się
- powtarzanie pojedynczych słów lub wyrażeń
- używanie niezrozumiałych zwrotów, słów
- brak potrzeby nawiązania rozmowy – chory nie szuka kontaktu z innymi
- brak różnorodności zabaw – dziecko nie wymyśla zabaw, bawi się ciągle tą samą zabawką
- koncentracja podczas zabawy na jednym, nieistotnym elemencie zabawki
- pochłonięcie swoimi zainteresowaniami, wyraźne przywiązanie do nich i rytualne traktowanie
- powtarzanie pewnych ruchów ciała np. kręcenie się w kółko, stukanie palcami, machanie rękami
- brak nawiązywania kontaktu wzrokowego, brak gestykulacji i zmian wyrazu twarzy
- brak reakcji lub niewłaściwa reakcja na emocje innych osób (np. radość smutek)
- brak zmiany zachowania w zależności od sytuacji
- brak prób nawiązania kontaktów z rówieśnikami
- niepokój, bezsenność, krzyk, agresja i autoagresja – często jako reakcja na ból
- nadwrażliwość na dotyk, światło, zapach
- potrzeba niezmienności otoczenia
- odnajdywanie poczucia bezpieczeństwa w rytualnych, stereotypowych czynnościach
- w ponad połowie przypadków – występowanie upośledzenia umysłowego
- u niektórych dzieci – występowanie napadów padaczkowych.
PRZYCZYNY AUTYZMU
Autyzm dziecięcy uwarunkowany jest wieloma czynnikami.
Znaczenie w powstawaniu choroby mają:
• różne stopnie uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (np. w przebiegu padaczki, niedotlenienia okołoporodowego)
• czynniki genetyczne (jednak nie wiadomo, jakie nieprawidłowości w genach mogłyby odpowiadać za rozwój choroby)
• nieprawidłowości pewnych struktur mózgu oraz traumatyczne doświadczenia dziecka w okresie noworodkowym lub niemowlęcym.
Szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) nie powoduje autyzmu i zwiększonego ryzyka rozwoju choroby.
DIAGNOSTYKA AUTYZMU
Rozpoznanie autyzmu opiera się na uważnej i wnikliwej obserwacji zachowania, rozwoju dziecka, jego sposobu komunikacji z rodziną oraz otoczeniem. Rozpoznanie nie jest łatwe ze względu na to, że objawy mogą być bardzo różne, a część z nich występuje w innych chorobach, które należy wykluczyć. Nie można rozpoznać choroby tuż po narodzeniu, gdyż ocenia się pewne wzorce zachowania dziecka, a one rozwijają się dopiero po kilkunastu miesiącach od narodzin.
LECZENIE AUTYZMU
Nie ma lekarstw na to schorzenie, więc leczenie polega na ułatwieniu dziecku funkcjonowania w społeczeństwie, np. na nauce mowy i komunikacji. Dobre rezultaty dają terapie: tańcem, muzyką, sztuką oraz zajęcia ze zwierzętami, np. jazda konna.
Najważniejszym celem w terapii autyzmu jest poprawa kontaktu dziecka z otoczeniem, ćwiczenie czynności życiowych, nauka mówienia. Istotne jest zaangażowanie opiekunów w proces leczenia oraz zapewnienie dziecku stabilności otoczenia. By dziecko mogło radzić sobie w szkole, a potem w dorosłości, ważne jest wsparcie rodziny, nauczycieli, wychowawców i lokalnej społeczności.
Dziecku z zaburzeniami autystycznymi należy poświęcać dużo uwagi i często się z nim bawić.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- dokładnie obserwować dziecko, jeżeli jego zachowanie nie jest adekwatne do sytuacji
- skontaktować się z lekarzem, jeżeli dziecko nie rozwija się prawidłowo.
✓ NIE NALEŻY:
- ignorować objawów izolowania się dziecka oraz jego nietypowego zachowania.
