Białaczka jest chorobą nowotworową polegającą na nadmiernym wytwarzaniu nieprawidłowych komórek krwi, zwanych krwinkami białymi (leukocyty). Proces ten zachodzi w szpiku kostnym, a zmiany, do których dochodzi podczas tworzenia krwinek białych, prowadzą do uszkodzenia wszystkich komórek krwi produkowanych w szpiku kostnym.

W przebiegu białaczki we krwi pojawiają się mniej lub bardziej dojrzałe krwinki białe, czasami mogące przypominać komórki prawidłowe. Choroba ta ze względu na różnorodność uszkodzonych komórek może mieć różny przebieg i stanowić odrębne jednostki chorobowe.

Nazwa białaczka — leukemia pochodzi z języka greckiego i znaczy biała krew (leukos — biały, haima — krew).

Typy białaczek

W zależności od typu komórek odpowiedzialnych za proces chorobowy główne formy białaczki są dzielone na dwie kategorie: szpikową i limfocytarną, a każda z nich ma formę ostrą i przewlekłą.

Białaczka szpikowa – dotyczy nieprawidłowych komórek produkowanych w szpiku kostnym:

  • ostra białaczka szpikowa (AML)
  • przewlekła białaczka szpikowa (CML).

Białaczka limfocytarna  – dotyczy komórek pochodzących z tkanki chłonnej, czyli limfocytów:

  • ostra białaczka limfocytarna (ALL) (limfoblastyczna)
  • przewlekła białaczka limfocytarna (CLL).

OBJAWY BIAŁACZKI

W zależności od typu białaczki każdą jednostkę chorobową cechuje inny zestaw objawów. Jednak niektóre z nich są wspólne i dotyczą większości zaburzeń w wytwarzaniu białych ciałek krwi (leukocytów).

Ogólne objawy charakterystyczne dla białaczki

  • zmęczenie, osłabienie
  • nawracające infekcje bakteryjne i wirusowe
  • szybsze męczenie się podczas wysiłku fizycznego
  • wzmożona potliwość (nocne poty)
  • utrata apetytu oraz wagi w krótkim czasie
  • powiększenie węzłów chłonnych (szczególnie węzły chłonne szyjne, pachowe)
  • krwawienia oraz powstawanie siniaków
  • bladość powłok skórnych
  • niedokrwistość, małopłytkowość
  • często rozwijające się pleśniawki na błonie śluzowej jamy ustnej
  • zapalenie dziąseł
  • uczucie bólu poniżej żeber, odczuwane najczęściej po lewej stronie
  • powiększenie śledziony
  • ból kości i stawów
  • stany podgorączkowe (do 38°C).

Występowanie oraz charakter objawów zależy od liczby nieprawidłowych komórek krwi oraz od miejsca ich występowania (szpik kostny, węzły chłonne). Można przeoczyć wczesne symptomy białaczki, ponieważ mogą one być podobne do objawów grypy lub innych tego typu schorzeń.



PRZYCZYNY BIAŁACZKI

Przyczyny nieprawidłowego rozrostu białych krwinek nie są do końca poznane. Wydaje się, że w zapoczątkowanie procesu nowotworowego są zaangażowane czynniki genetyczne oraz środowiskowe.

Czynniki zwiększające ryzyko ostrej białaczki limfocytarnej oraz szpikowej:

  • promieniowanie jonizujące
  • czynniki toksyczne (np. benzen)
  • niektóre leki (np. przeciwnowotworowe)
  • predyspozycje genetyczne
  • mechanizmy wewnątrzustrojowe: hormonalne, immunologiczne i inne.

W przypadku przewlekłych białaczek (limfocytarnej oraz szpikowej) istotną rolę przypisuje się czynnikom genetycznym. Około 80% chorych na przewlekłą białaczkę szpikową wykazuje charakterystyczną zmianę w materiale genetycznym. Ta zmiana jest w dużym stopniu związana z występowaniem przewlekłej białaczki szpikowej i jej wykrycie jest pomocne w rozpoznaniu choroby.

Natomiast w przypadku przewlekłej białaczki limfocytarnej stwierdzono znacznie większe ryzyko zachorowania, jeżeli w rodzinie ktoś cierpiał na tę chorobę. Raczej wyklucza się udział substancji toksycznych jako czynników prowadzących do przewlekłej białaczki limfocytarnej.

DIAGNOSTYKA I LECZENIE BIAŁACZKI

Rozpoznanie białaczek opiera się na badaniu morfologicznym krwi oraz szpiku kostnego i stwierdzeniu nieprawidłowej liczby i/lub postaci leukocytów.

Często udaje się wykryć przewlekłe białaczki podczas rutynowych badań krwi, zanim jeszcze wystąpią charakterystyczne objawy.

Wysunięcie podejrzenia i rozpoznanie białaczki jest możliwe podczas:

Badania lekarskiego – lekarz stwierdza charakterystyczne objawy, takie jak: powiększone węzły chłonne, niedokrwistość, powiększona śledziona i wątroba.

Badania krwi — lekarz stwierdza podwyższoną liczbę komórek krwi oraz występowanie nieprawidłowych komórek.

Badania cytogenetycznego – pozwala ono na wykrycie zmian genetycznych charakterystycznych dla niektórych typów białaczek.

Badania szpiku – w przypadku podejrzenia białaczki pozwala na określenie, do jakiego typu ona należy oraz umożliwia szybkie wdrożenie leczenia.

Leczenie białaczki polega głównie na zniszczeniu komórek białaczkowych za pomocą chemioterapii oraz radioterapii. Inną metodą leczenia jest przeszczep szpiku kostnego pobranego od osoby zdrowej (najlepiej spokrewnionej z pacjentem) lub od chorego w okresie remisji (zniesienia komórek nowotworowych, np. metodą chemioterapii).

Przygotowanie do przeszczepu polega na zniszczeniu szpiku i jednocześnie komórek białaczkowych za pomocą dużych dawek chemioterapii lub radioterapii, a następnie przeszczepieniu szpiku od dawcy.

Badania pozwalają na ustalenie rodzaju białaczki, określenie fazy choroby oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia.



PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • zgłaszać się regularnie na badania i utrzymywać stały kontakt ze swoim lekarzem
  • jeżeli ktoś z rodziny choruje na białaczkę – dowiedzieć się jak najwięcej o tej chorobie, różnych jej typach oraz sposobach leczenia
  • pamiętać o odpowiednim odżywianiu (w celu ustalenia diety trzeba skontaktować się z lekarzem)
  • wzbogacić dietę w warzywa i owoce
  • spożywać pokarmy lekkostrawne i wysokokaloryczne (np. zupy czy koktajle mleczne)
  • podczas mycia zębów używać miękkiej szczoteczki, aby zmniejszyć ryzyko krwawienia z dziąseł.

 NIE NALEŻY:

  • ograniczać aktywności fizycznej (jeżeli chory czuje się zdolny do wysiłku) spożywać większych ilości mięsa i tłuszczów zwierzęcych
  • zbliżać się do osób, które przechodzą infekcję wirusową lub bakteryjną (chorzy na białaczkę mają znacznie obniżoną odporność organizmu) przyjmować lekarstw zmniejszających krzepliwość krwi (np. aspiryny).

Po konsultacji z lekarzem, aby złagodzić pleśniawki, można płukać jamę ustną naparem z szałwii, rumianku, tymianku lub mięty.

Więcej z kategorii: Choroby nowotworowe