W kończynach dolnych istnieje układ żył głębokich oraz powierzchownych. Naczynia te transportują krew z nóg w kierunku serca. W swojej budowie żyły posiadają tzw. zastawki, które chronią przed cofaniem się krwi. Proces transportu krwi odbywa się najpierw z żył powierzchownych do żył głębokich, a następnie w kierunku do głowowym. Przepływ krwi żylnej jest wspomagany także przez pracę pompy mięśniowej, czyli mięśni łydek, które kurcząc się, naciskają na żyły, wzmagając przemieszczanie się krwi do góry.
Czym są żylaki?
Żylaki to określenie opisujące wydłużone i poszerzone naczynia żylne o krętym przebiegu. Szczególnie często tworzą się one na kończynach dolnych. Możemy wyróżnić pajączki naczyniowe, czyli tzw. teleangiektazje – są to poszerzone drobne żyłki położone powierzchownie, tuż pod skórą. Nie wywołują dolegliwości bólowych i stanowią raczej defekt kosmetyczny. Trochę większe są żylaki siatkowate – najczęściej zlokalizowane w dole podkolanowym. Mimo tego, że nie powodują bólu, mogą wywoływać obrzęki. Najbardziej zaawansowane są żylaki żyły odpiszczelowej (zlokalizowane na przyśrodkowej powierzchni nogi) oraz żyły odstrzałkowej (widoczne na tylnej części łydki) [1].
Dlaczego dochodzi do wytworzenia się żylaków?
Etiologia, czyli przyczyna powstawania żylaków, nie jest do końca poznana. Duże znaczenie mają czynniki genetyczne, na które nie mamy wpływu. Inne stany powodujące powstanie żylaków związane są z ich destrukcyjnym oddziaływaniem na zastawki. Niewydolne zastawki nie są w stanie zahamować wstecznego przepływu krwi, w związku z czym wraca ona z żył głębokich do układu powierzchownego, powodując poszerzenie i wydłużenie naczyń [2].
Jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju żylaków?
1. Ciąża – w tym okresie wzrasta objętość krwi oraz produkowane są hormony osłabiające ścianę naczyń żylnych.
2. Praca stojąca – pozycja pionowa utrudnia i spowalnia przepływ krwi w kierunku serca; im wolniej krew przepływa, tym większy nacisk wywiera na zastawki, prowadząc do ich destrukcji.
3. Przebywanie w gorących temperaturach – czyli na przykład praca w kopalni, co powoduje rozszerzenie naczyń żylnych.
4. Nadmierna masa ciała.
5. Operacje nóg i urazy kończyn dolnych.
6. Podeszły wiek [1,2].
Jakie są typowe objawy żylaków?
Typowo widoczne są sine uwypuklenia skóry w miejscu przebiegu naczyń żylnych, którym towarzyszy uczucie ciężkości, szczególnie w godzinach wieczornych. Może pojawić się świąd skóry, ból nóg, obrzęki, silne kurcze łydek lub twarde paskowate zgrubienia wyczuwalne pod skórą – oznaka zapalenia żylaków [2].
Na czym polega profilaktyka rozwoju żylaków?
Profilaktyka powinna być stosowana u osób, u których występują czynniki ryzyka rozwoju żylaków. Największą wartość mają zachowania profilaktyczne wprowadzone jeszcze zanim pojawią się pierwsze objawy związane z żylakami.
- Rób przerwy w pracy i odpoczywaj z uniesionymi nogami ku górze.
- Rozważ stosowanie podkolanówek uciskowych, zwłaszcza jeśli masz stojącą pracę i w ciągu dnia robią ci się obrzęki.
- Staraj się unikać częstego chodzenia w butach na wysokim obcasie.
- Nie siadaj z założoną nogą na nogę.
- Regularnie uprawiaj sport i utrzymuj prawidłową masę ciała [3].
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Koniecznie odwiedź specjalistę, gdy pojawią się duże obrzęki i bóle nóg utrudniające codzienne funkcjonowanie. Wskazaniem jest także podejrzenie zapalenia żylaków (świąd skóry, twarde wyczuwalne zgrubienia przypominające sznur) czy krwawienie z żylaków [1,2].
Jak wspomóc proces leczenia?
Jako leczenie wspomagające, gdy problem żylaków już się pojawi, polecany jest żel Lioton 1000, przeznaczony do miejscowego stosowania na skórę.
Bibliografia:
[1] – https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/63354,zylaki
[2] – https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/122615,poprawa-postepowaniaz-zylakami-konczyn-dolnych
[3] – https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/63361,profilaktyka-zylakow
