Jaskra jest chorobą narządu wzroku polegającą na postępującym uszkodzeniu nerwu wzrokowego (neuropatia jaskrowa) w wyniku słabszego ukrwienia nerwu oraz zwiększonego ciśnienia wewnątrz gałki ocznej.
Może dotyczyć jednego oka lub obu oczu, w tym samym czasie lub w odstępie kilku lat. W Polsce około 700 000 osób choruje na jaskrę. Ze względu na najczęściej bezobjawowy charakter jaskry wiele przypadków choroby jest nierozpoznanych oraz nieleczonych. Tylko regularne badanie oczu może uchronić przed ślepotą z powodu jaskry.
OBJAWY JASKRY
Jaskra przebiega najczęściej bez charakterystycznych objawów. Może prowadzić jednak do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego, a nawet do utraty wzroku.
- poranne migreny
- widzenie tęczowych pól wokół jasnego źródła światła
- wpadanie na przedmioty
- intensywny ból oczu i głowy
- mdłości i zawroty głowy
- podwyższone ciśnienie śródgałkowe
- obniżona ostrość wzroku
- zwężenie pola widzenia
W miarę rozwoju choroby dochodzi do tzw. widzenia lunetowego, które polega na tym, że widoczna pozostaje jedynie środkowa część pola widzenia.
Wśród czynników ryzyka prowadzących do rozwoju jaskry można wymienić:
- rodzinne skłonności do jaskry
- nadciśnienie
- niedociśnienie
- cukrzycę
- miażdżycę
- krótkowzroczność
- częste bóle głowy, migreny
- długotrwały stres
- podeszły wiek
- wcześniejsze uszkodzenia i zabiegi chirurgiczne oka
- przewlekłe stosowanie sterydów (ogólne i miejscowe)
- palenie papierosów.
PRZYCZYNY JASKRY
Głównymi przyczynami rozwoju jaskry są: wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej oraz niedostateczne ukrwienie nerwu wzrokowego.
Wnętrze oka wypełnione jest przez ciecz wodnistą, która utrzymuje prawidłowe ciśnienie śródgałkowe oraz zapewnia prawidłowe odżywianie struktur w gałce ocznej. W jaskrze wzrost ciśnienia może być spowodowany zwiększonym wytwarzaniem cieczy wodnistej lub utrudnionym jej odpływem z gałki ocznej.
Wyróżnia się kilka typów jaskry, które cechują się specyficznymi objawami.
| RODZAJE JASKRY | |
|---|---|
| pierwotna | wtórna |
| o nieznanej przyczynie | spowodowana urazem gałki ocznej, nowotworami lub wadami wrodzonymi |
Ze względu na problemy wynikające z odpływu cieczy wodnistej wyróżnia się:
- jaskrę z otwartym kątem przesączenia (częstsza u mężczyzn)
- jaskrę z zamkniętym kątem przesączenia (częstsza u kobiet).
Inną przyczyną rozwoju jaskry może być skurcz naczyń krwionośnych doprowadzających krew do nerwu wzrokowego. Przewlekłe niedokrwienie nerwu wzrokowego, spowodowane np. miażdżycą naczyń krwionośnych nerwu wzrokowego, prowadzi do nieodwracalnej utraty wzroku.
DIAGNOSTYKA JASKRY
Jedynym sposobem wczesnego wykrycia jaskry są regularne badania okulistyczne.
Ze względu na większą częstość zachorowań na jaskrę osób powyżej 40. roku życia, zaleca się, po przekroczeniu tego wieku, przeprowadzać okresowe badanie lekarskie.
Zdiagnozowanie jaskry opiera się na wykonaniu poniższych badań:
- pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria)
- badanie dna oka i tarczy nerwu wzrokowego
- badanie kąta przesączania (gonioskopię)
- komputerowe badanie pola widzenia
- pomiar zdolności odpływu cieczy z gałki ocznej (tonografia).
LECZENIE JASKRY
Wczesne rozpoznanie jaskry pierwotnej z otwartym kątem przesączania to zasadniczy problem w leczeniu tej choroby. Uszkodzenie nerwu wzrokowego w przebiegu jaskry jest procesem nieodwracalnym, jednak wczesne rozpoznanie daje duże szanse na zahamowanie zmian chorobowych.
Leczenie jaskry jest procesem etapowym, który polega na obniżeniu ciśnienia śródgałkowego oraz polepszeniu ukrwienia nerwu wzrokowego. Jeżeli choroba postępuje, wykonuje się zabieg chirurgiczny lub zabieg laserowy, polegający na polepszeniu odpływu cieczy wodnistej.
Obecnie przeprowadza się trabekuloplastykę oraz irydektomię (wykonanie małego otworu w tęczówce, w celu umożliwienia odpływu płynu) z użyciem metod laserowych.
W jaskrze wtórnej poza leczeniem przeciwjaskrowym podstawowe znaczenie ma leczenie przyczynowe. W ostrym napadzie jaskry bezpośrednio zagrażającym utratą wzroku z powodu wysokich wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego, grożących uszkodzeniem elementów nerwowych siatkówki, niezwykle ważne jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. W razie wystąpienia objawów sugerujących ostry napad jaskry, należy niezwłocznie zasięgnąć porady okulistycznej.
Jaskra należy do ciężkich chorób oczu i według danych statystycznych jest, poza urazami, najczęstszą przyczyną ślepoty w Polsce. Właściwie prowadzone leczenie w wydzielonych ośrodkach – poradniach przeciwjaskrowych zapobiega skutkom tej niekiedy podstępnie, bo bezobjawowo przebiegającej choroby (jaskra prosta).
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- regularnie przeprowadzać badania lekarskie
- dbać o prawidłowe stężenie cholesterolu we krwi
- stosować odpowiednią dietę.
✓ NIE NALEŻY:
- bagatelizować objawów.
