Kinaza kreatynowa (CR) jest enzymem, którego funkcje są ściśle powiązane z przebiegiem procesu wytwarzania energii w komórkach organizmu. Z tego względu jej największe stężenie obserwuje się w mięśniach (w tym w obrębie mięśnia sercowego), a także w mózgu – a więc tam, gdzie zapotrzebowanie na energię jest bardzo wysokie. Gdy poziom kinazy kreatynowej wzrasta, może to świadczyć o nieprawidłowościach – na przykład o uszkodzeniu mięśni czy też o rozwoju zmiany nowotworowej. Jakie są normy kinazy kreatynowej? Jak rozpoznać objawy podwyższenia CR we krwi?

Wysoka kinaza kreatynowa – wyniki i normy

O wysokiej kinazie kreatynowej mówimy, gdy przedostaje się ona do krwiobiegu, a jej aktywność ulega zwiększeniu. Ogólnie normy CR dla kobiet wynoszą od 24 do 170 IU/l, a u mężczyzn – pomiędzy 24 a 195 IU/l. Warto natomiast dodać, że przy podejrzeniu poszczególnych schorzeń bada się nie tylko samą aktywność kinazy kreatynowej, ale również jej konkretnych frakcji (określanych mianem izoenzymów CK). I tak:

  • CK-MB – to frakcja badana najczęściej, jest charakterystyczna dla mięśnia sercowego;
  • CK-BB – to frakcja kinazy występująca w mózgu;
  • CK-MM – to z kolei izoenzym charakterystyczny dla mięśni szkieletowych, przeważa w badaniach w przypadku zdrowych osób.

Dzięki badaniu poszczególnych frakcji kinazy kreatynowej i znajomości ich pochodzenia, postawienie trafnej diagnozy jest łatwiejsze – lekarz może, przykładowo, różnicować pochodzenie obserwowanych u pacjenta objawów (pochodzenie mięśniowe – z mięśni szkieletowych czy mięśnia sercowego lub też pochodzenie z układu nerwowego). Więcej informacji o samym mechanizmie działania kinazy kreatynowej znajduje się tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/badania/o-czym-swiadczy-podwyzszony-poziom-kinazy-kreatynowej-ck.

Podwyższone CK (kinaza kreatynowa podwyższona) – co może oznaczać?

Z uwagi na różne pochodzenie poszczególnych frakcji kinazy kreatynowej, podwyższenie jej aktywności (wykrywane w badaniach krwi), może oznaczać:

  • uszkodzenie, rozpad czy degradację mięśni szkieletowych, występujące między innymi po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym, po iniekcjach domięśniowych i mechanicznych urazach mięśni, w zapaleniu mięśni oraz w przebiegu dystrofii mięśniowych. Wzrost kinazy może świadczyć także o rozwoju nowotworów mięśni;
  • uszkodzenia i/lub choroby mięśnia sercowego – kinaza (zwłaszcza frakcja CK-MB) wzrasta w przebiegu zawału serca, zapalenia mięśnia sercowego czy też urazu mechanicznego (na przykład powstałego na skutek wypadku, jako powikłanie zabiegu sercowego czy długotrwałej resuscytacji);
  • uszkodzenia i/lub choroby układu nerwowego – a w tym udar krwotoczny czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Kinaza frakcji CK-BB wzrasta także w przebiegu napadów padaczkowych.

Oczywiście wymienione powyżej przyczyny wzrostu CK to nie wszystkie okoliczności, w których obserwuje się zwiększenie aktywności omawianego enzymu. Taka sytuacja towarzyszy również często zatorowości płucnej, niedoczynności tarczycy, różnego rodzaju wstrząsom (w tym wstrząsowi anafilaktycznemu) czy radioterapii. Ogólnie badanie aktywności kinazy kreatynowej w kontekście onkologicznym jest istotne nie tylko w diagnostyce nowotworów (a zwłaszcza nowotworów lokalizujących się w tkance mięśniowej), ale również w monitorowaniu efektów wdrożonej terapii (przy jej powodzeniu, aktywność CK powinna się zmniejszać).

Podwyższona kinaza kreatynowa – objawy

Ponieważ kinaza kreatynowa wzrasta tak naprawdę w wielu sytuacjach i okolicznościach, a także w przebiegu różnych chorób, nie można jednoznacznie wskazać konkretnych objawów takiego stanu. Co do zasady, zwiększeniu aktywności CK pochodzenia mięśniowego obserwuje się bóle mięśni (między innymi po urazach), a przy wzroście CK pochodzenia sercowego – ból w klatce piersiowej i objawy ze strony układu krążenia (na przykład przy zawale serca). Symptomy będą więc zależne od powodu podniesienia CK – inne objawy zaobserwuje osoba cierpiąca na niedoczynność tarczycy, inne – pacjent po incydentach kardiologicznych, a jeszcze inne – sportowiec, u którego doszło do przetrenowania. Niemniej, zarówno niepokojące dolegliwości i symptomy, jak i odbiegający od normy wynik kinazy z badań krwi, należy skonsultować z lekarzem.

Źródła:

  1. K. Gajewski, Kinaza kreatynowa [w:] Medycyna Praktyczna, 19.09.2017
  2. Solnica, Kinaza kreatynowa i kinaza kreatynowa MB [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, aktualizacja hasła: 10.08.2023
  3. Dr n. med. K. Wróblewski, Bezwzględne wskazania do hospitalizacji przy uszkodzeniu mięśni [w:] Medycyna po Dyplomie 04/2018
  4. Kierdaszuk, A. Kamińska, Czy zwiększona aktywność kinazy kreatynowej w surowicy zawsze świadczy o chorobie mięśni? [w:] Neurologia i Neurochirurgia Polska 2012; 46; 3
  5. Bednarek, J. Szczepkowski, J. Lelakowski, Kinaza kreatynowa – wskaźnik dostarczonej energii RF [w:] Folia Cardiologica 2008, tom 8, nr 1
  6. Moghadam-Kia, Ch. V. Oddis, R. Aggarwal, tłumaczenie: lek. K. A. Dyląg, konsultacja i komentarz I: dr hab. n. med. A. Kostera-Pruszczyk, komentarz II: dr n. med. B. Kwaśny-Krochin, Postępowanie w bezobjawowym zwiększeniu aktywności kinazy kreatynowej [w:] Medycyna Praktyczna, 24.07.2018

Artykuł sponsorowany