Ciąża zazwyczaj rozwija się prawidłowo i nie pojawiają się podczas jej trwania żadne komplikacje, które mogłyby być sygnałem zagrożenia dla matki lub płodu dziecka.
Warto jednak wiedzieć, czy dany objaw może być powodem do niepokoju czy też jest to naturalny stan u ciężarnej kobiety.
Najbardziej typowymi objawami występującymi w prawidłowo rozwijającej się ciąży są:
- wrażliwość na zapachy
- wzdęcia i zaparcia
- rozdrażnienie
- trudności z koncentracją uwagi
- senność
- szybkie męczenie się i bóle głowy.
Dolegliwości te spowodowane są zmianami, jakie dokonują się pod wpływem wydzielanych w ciąży ogromnych ilości hormonów. Częściowo ustępują one wraz z trwaniem ciąży.
Bóle głowy w ciąży
Jeżeli bóle głowy są jedynie chwilowe i łagodne, nie powinny budzić naszych obaw. W związku z większą niż standardowo dawką estrogenów w organizmie podczas ciąży część kobiet ma w tym okresie migreny. Aby zapobiegać ich ewentualnemu powstawaniu, należy unikać głodu i odwodnienia, a także czynników mogących wywoływać ból głowy, czyli jaskrawego światła, stresu, głośnych dźwięków.
Ból pod żebrami i krótki oddech
W późnym okresie ciąży powiększona znacznie macica może uciskać narządy wewnętrzne, które to, przemieszczając się ku górze, powodują nacisk na przeponę (jest to płyta mięśniowa oddzielająca jamę brzuszną od klatki piersiowej) i żebra. Dodatkowo, uniesiona ku górze przepona znacznie zmniejsza objętość klatki piersiowej. W trakcie wdechu płuca nie mogą się całkowicie wypełnić powietrzem i z tego powodu kobieta może mieć uczucie duszności. Dolegliwości bólowe w tej okolicy oraz duszność bywają nasilone w ciąży mnogiej.
Bóle dolnej części pleców
Pod wpływem zmian hormonalnych w ciąży następuje rozluźnienie stawów i więzadeł miednicy oraz stawów krzyżowo-biodrowych w okolicy kręgosłupa, co jest powodem wzmożenia napięcia mięśni pleców. Stan ten pogarsza nieprawidłowa postawa. Powiększający się brzuch powoduje odchylanie się postawy ciężarnej kobiety ku tyłowi i tak następuje przesunięcie fizjologicznego środka ciężkości ze względu na konieczność utrzymania równowagi w pozycji stojącej. Gdy dziecko przesuwa się w kierunku miednicy główką w dół, często naciska na kości miednicy i przebiegający w tej okolicy nerw kulszowy. Kobiety doświadczają w takich wypadkach silnych bólów okolicy lędźwiowej oraz nóg, co czasem utrudnia lub wręcz uniemożliwia im chodzenie.
Najlepszym lekarstwem na takie dolegliwości może być położenie się na boku na twardym materacu; możliwe, że wówczas główka dziecka przesunie się, uwalniając nerw kulszowy. Przydatne mogą być także ćwiczenia. W przypadku nieprzemijających bólów warto zasięgnąć rady lekarza fizykoterapeuty.
Bóle brzucha w ciąży
We wczesnej ciąży mogą wiązać się z bardzo szybko narastającymi poziomami hormonów, które z jednej strony są niezbędne dla dalszego rozwoju ciąży, z drugiej jednak mogą powodować bolesne obrzmienia narządów wewnętrznych, szczególnie w obrębie miednicy.
W zaawansowanej ciąży mięśnie brzucha rozciągają się na skutek nieustannego wzrostu macicy, uwarunkowanego z kolei wzrostem znajdującego się w niej płodu. Rozciągnięciu ulegają równocześnie więzadła macicy. Nie stanowi to z reguły problemu, jednak w niektórych przypadkach wraz z trwającym wciąż napięciem mięśni może wyzwalać okresowy, nawet dość silny ból.
Warto wtedy zdecydować się na pływanie w basenie i częściej odpoczywać w pozycji leżącej.
Jeśli bóle brzucha następują rytmicznie, towarzyszy im twardnienie brzucha i poczucie rozciągania skóry, a taka sytuacja pojawia się częściej niż 10 razy w ciągu doby, może to być sygnałem rozpoczynającego się poronienia lub przedwczesnego porodu. Należy wtedy niezwłocznie wezwać pogotowie!
Czasem bólom brzucha towarzyszą wymioty lub biegunka. Objawy takie raczej nie są związane z ciążą, a świadczą np. o zatruciu pokarmowym, zapaleniu pęcherza moczowego lub wyrostka robaczkowego. Należy w takim przypadku niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Przyczyną nieprzyjemnych bólów brzucha może być też, w wyjątkowych sytuacjach, mięśniak macicy. Mięśniaki rzadko pojawiają się w czasie ciąży, ale jeśli kobieta cierpiała na podobne problemy przed zapłodnieniem, to wpływ hormonów może doprowadzić do powiększania się mięśniaka. Rzadko zdarza się, żeby ta przypadłość miała jakikolwiek wpływ na rozwój dziecka – chyba że są bardzo duże. Mogą jednak zaburzać prawidłowy przebieg samego porodu lub go wręcz uniemożliwiać – najczęściej wtedy, gdy są duże i niekorzystnie usytuowane, np. w pobliżu szyjki macicy.
Mięśniaki zwiększają także ryzyko wystąpienia krwotoku po porodzie na skutek złego obkurczania się macicy.
Obrzęki palców rąk i nóg w ciąży
Opuchlizna, czyli obrzęki w ciąży, mogą powstawać na skutek znacznego (około 2,5) zwiększenia się objętości krwi krążącej u kobiety w ciąży. Stan ten bywa wyjątkowo uporczywy w ciąży mnogiej oraz w czasie upałów.
Warto wówczas unikać pozostawania na dłużej w pozycji stojącej, a także nosić specjalne rajstopy ściągające dla kobiet w ciąży. Nie wolno jednak ograniczać spożycia płynów. Nie rozwiąże to problemu, może natomiast doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, a nawet kamicy nerkowej, a w konsekwencji do bardzo silnych ataków bólu tzw. kolki nerkowej.
O tym, na ile obrzęki w ciąży są związane z jej przebiegiem, musi zadecydować lekarz, ponieważ mogą one również być oznaką niebezpieczeństwa wystąpienia tzw. zatrucia ciążowego (gestozy). W jego następstwie może dojść do stanu rzucawkowego, który bywa śmiertelnym, dla matki i płodu, powikłaniem ciąży.
Drętwienie i mrowienie palców w ciąży
Jest to skutek zatrzymywania w czasie ciąży płynów w organizmie kobiety, spowodowany wytwarzaniem dużych ilości hormonów. Obrzęknięte tkanki uciskają nerwy, powodując nieprzyjemne objawy, szczególnie w porze rannej. Jeśli ból jest silny, należy skonsultować się z lekarzem fizjoterapeutą.
Krwawienie podczas ciąży
Krwawienie z pochwy powinno być traktowane bardzo poważnie w każdym stadium ciąży. W pierwszych trzech miesiącach trwania ciąży może być ono związane z niegroźnymi zmianami hormonalymi zachodzącymi w organizmie ciężarnej kobiety. Lekkie krwawienie z szyjki macicy może być spowodowane wysokim poziomem estrogenów w ciąży. Jednak we wczesnych tygodniach ciąży może być ono również oznaką zagrażającego poronienia.
Przyczyną krwawienia w ciąży może być również patologia łożyska i są to krwawienia bardzo niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka. Mogą one wystąpić w różnych okresach ciąży w dwóch wypadkach, przy tzw. łożysku nisko schodzącym (zlokalizowane w pobliżu ujścia wewnętrznego macicy) lub przodującym (pokrywającym częściowo lub całkowicie ujście wewnętrzne macicy).
Krwawienie może również wystąpić na skutek przedwczesnego (w trakcie trwającej ciąży) odklejania się łożyska od ściany macicy. Przy odklejaniu się łożyska jasnoczerwonemu krwawieniu towarzyszy zazwyczaj także ból brzucha.
Każde krwawienie w ciąży, niezależnie od nasilenia, musi być natychmiast skonsultowane z lekarzem, ponieważ może ono zagrażać życiu matki i dziecka. Rozstrzygające we wszystkich tych wypadkach jest badanie USG.
Nudności i wymioty poranne w trakcie ciąży
Są na ogół objawem naturalnym, dotyczącym około połowy kobiet ciężarnych i z czasem przemijającym. W przypadku ciąży mnogiej przybierają jednak na sile i trwają dłużej.
Aby zapobiec konsekwencjom przeciągających się silnych nudności, trzeba pić dużo płynów – około 3 litrów dziennie. Jeśli to nie pomaga, lekarz może zalecić hospitalizację, aby uzupełnić utracone płyny i niedobory innych składników niezbędnych dla kobiety i rozwijającego się płodu. Może też w lżejszych przypadkach zapisać leczenie zapobiegające wymiotom. Jeśli objawy odwodnienia, pragnienie i brak energii przeciągają się poza I trymestr ciąży, mogą świadczyć też o chorobie matki.
Przedstawione poniżej środki zaradcze mogą pomóc w zmniejszaniu nasilenia dolegliwości, nie są jednak złotym środkiem na ich pokonanie:
1. nie przejadać się
2. jeść małymi porcjami, ale częściej, najlepiej co 2-3 godziny
3. pić zupy i inne napoje między posiłkami, najlepiej pół godziny po posiłku stałym – pomoże to zapobiec rozdęciu żołądka (które może wywoływać wymioty)
4. unikać tłustych i smażonych pokarmów, ponieważ są ciężkostrawne i dlatego mogą być przyczyną wymiotów; także zapachy z kuchni w czasie przygotowywania posiłków działają niekorzystnie
5. jeść lekkie, sezonowe potrawy – głównie dużo świeżych warzyw i owoców
6. po posiłku usiąść prosto (nie kłaść się), by uniknąć problemów żołądkowych
7. przekąski, takie jak jogurt, kawałek chleba czy mała kanapka lub szklanka mleka czy soku, spożyte przed pójściem do łóżka lub w nocy mogą pomóc zredukować nudności rano (pamiętać należy, aby usiąść prosto 10-20 minut po tej przekąsce)
8. rano przed wstaniem z łóżka dobrze jest zjeść kawałek suchego chleba, trochę płatków zbożowych lub krakersów
9. wstając z łóżka, trzeba robić to powoli, unikając gwałtownych zmian pozycji ciała
10. w trakcie mycia zębów nie drażnić gardła, aby nie wywoływać odruchów wymiotnych
11. bardzo pomocne są również: relaks, unikanie stresów i jak najczęstszy odpoczynek w ciągu dnia, z głową i nogami uniesionymi lekko do góry
12. w momencie poczucia mdłości należy popijać małymi łykami gazowaną wodę mineralną
13. pomocne może być świeże powietrze – pójście na krótki spacer lub próba spania przy otwartym oknie; z kolei podczas gotowania w kuchni można otworzyć okno lub włączyć wentylator, aby pozbyć się niepożądanych zapachów
14. jeść lub pić coś kwaśnego (sok z cytryny) lub kiszonego (ogórki, kapusta).
Niektórym kobietom może pomagać picie różnych ziołowych herbatek. Jednak, podobnie jak lekarstwa, większość tych herbatek jest mieszanką z nieobojętnych dla organizmu ziół, dlatego niezbędna jest ostrożność.
