Niedokrwistość jest stanem, w którym dochodzi do obniżenia stężenia hemoglobiny, hematokrytu oraz liczby krwinek czerwonych poniżej wartości prawidłowych dla danej populacji.
Organizm człowieka wymaga stałych dostaw tlenu w celu zachowania prawidłowych funkcji. Czerwone krwinki (erytrocyty), których głównym składnikiem jest hemoglobina, „żyją” około 120 dni. Podczas rozpadu erytrocytów zostaje uwolnione żelazo, które następnie jest wykorzystywane do produkcji nowych czerwonych krwinek. Każdego dnia szpik kostny produkuje 100-250 miliardów nowych erytrocytów. Anemia najczęściej powstaje w wyniku niedoboru żelaza oraz witamin (B12 i kwasu foliowego).
Najczęściej spotykane rodzaje niedokrwistości
- z niedoboru żelaza (mikroelementu)
- hemolityczna (krwinki czerwone ulegają zniszczeniu), np. sierpowatokrwinkowa (krwinki czerwone mają kształt sierpowaty)
- aplastyczna (zanik komórek macierzystych krwinek czerwonych w szpiku)
- megaloblastyczna (występowanie bardzo dużych krwinek czerwonych)
- z niedoboru witaminy B12
- z niedoboru kwasu foliowego.
OBJAWY NIEDOKRWISTOŚCI
Objawy ogólne
- osłabienie
- bladość powłok skórnych
- zawroty głowy
- bóle w klatce piersiowej
- przyspieszone tętno.
Objawy zależne od czynnika wywołującego niedokrwistość
Objawy charakterystyczne dla niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza
- łamliwość włosów i paznokci
- zmiany na błonie śluzowej języka, gardła i przełyku
- ból i pieczenie przy przełykaniu
- zajady w kącikach ust.
Objawy charakterystyczne dla niedokrwistości z powodu niedoboru witaminy B12
- zmiany w układzie pokarmowym (zapalenie błony śluzowej żołądka)
- piekący i czerwony język
- zaburzenia chodu
- mrowienie dłoni i stóp
- czasami niedowłady kończyn.
Objawy charakterystyczne dla niedokrwistości hemolitycznych (spowodowanych rozpadem krwinek czerwonych)
- żółtaczka
- powiększenie śledziony
- kamica żółciowa
- w momencie gwałtownego rozpadu krwinek mogą wystąpić: bóle brzucha, pleców oraz głowy
- gorączka.
PRZYCZYNY NIEDOKRWISTOŚCI
- obfite krwotoki
- obniżenie liczby produkowanych krwinek czerwonych:
- niedobór żelaza
- niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego
- nieprawidłowa funkcja szpiku kostnego
- nadmierny rozpad krwinek czerwonych
W przypadku rozpoznania niedokrwistości przed leczeniem należy ustalić jej przyczynę, mając na uwadze fakt, że może być ona objawem innej choroby. Również występowanie anemii w rodzinie może zwiększać ryzyko obecności określonego typu niedokrwistości.
Przewlekłe krwawienia powstają najczęściej w przypadku:
- nowotworów przewodu pokarmowego
- wrzodów żołądka
- obfitych krwawień miesiączkowych
- hemoroidów
- krwawienia z nosa
- nadużywania alkoholu.
Dieta uboga w składniki odżywcze (np. wegańska) i witaminy prowadzi do anemii z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego oraz z niedoboru żelaza. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości jest jednak znaczna utrata krwi.
DIAGNOSTYKA NIEDOKRWISTOŚCI
Polega na badaniu krwi, które wskazuje zmniejszoną liczbę hemoglobiny, zmniejszoną intensywność barwy krwinek czerwonych oraz zmniejszoną ich ilość (w przypadku anemii pokrwotocznej). Mogą również pojawić się duże krwinki czerwone, charakterystyczne dla anemii z niedoboru witaminy B12 albo kwasu foliowego. Niedokrwistość spowodowana niedoborem składników odżywczych jest najczęściej leczona przy użyciu preparatów zawierających żelazo, kwas foliowy oraz witaminę Bla. W przypadku niedoboru żelaza najczęściej podaje się preparaty doustnie.
Przy znacznej niedokrwistości istnieje konieczność przetoczenia krwi.
Główne typy niedokrwistości oraz sposoby ich leczenia
Z niedoboru witaminy B12 (częsta przy diecie wegańskiej) – Podawanie witaminy B}2 w zastrzykach, początkowo często, stopniowo zwiększając odstępy pomiędzy dawkami. Stosowanie witaminy Bj2 jest długotrwałe i praktycznie bezterminowe.
Z niedoboru żelaza oraz kwasu foliowego – Podawanie preparatów zastępczych, zawierających poszczególne składniki, najlepiej doustnie. Takie uzupełnianie zapasów żelaza należy stosować co najmniej przez 3 miesiące.
Niedokrwistość aplastyczna (spowodowana nieprawidłową funkcją szpiku kostnego – dochodzi do zaburzenia produkcji krwinek czerwonych) – Rzadki typ anemii (50% przypadków o nieznanej przyczynie, 50% spowodowanych przez związki chemiczne, toksyny oraz niektóre infekcje wirusowe). Objawom anemii aplastycznej towarzyszy podatność na zakażenia. Leczenie polega na transfuzji krwi oraz przeszczepie szpiku kostnego.
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa (dziedziczna choroba polegająca na wytwarzaniu nieprawidłowej hemoglobiny, powodująca nadmierny rozpad erytrocytów) – Choroba nieuleczalna i dlatego rokowania są na ogół niepomyślne. Możliwe jest leczenie polegające na:
- podawaniu szczepionek przeciwko chorobom infekcyjnym
- stosowaniu leków przeciwbólowych oraz antybiotyków
- stosowaniu krwi w przetoczeniach.
PORADY LEKARZA
Osoby, które rozpoznały u siebie objawy niedokrwistości, powinny skontaktować się z lekarzem. Po konsultacji z lekarzem osoby cierpiące na niedokrwistość mogą pić herbaty ziołowe (mniszek lekarski, pokrzywa, goryczka żółta).
Podział produktów żywnościowych ze względu na zawartość żelaza
Niska zawartość żelaza:
- mleko
- ziemniaki
- owoce
Średnia zawartość żelaza:
- drób
- mięso
- kasze
- warzywa
Duża zawartość żelaza:
- podroby
- warzywa strączkowe
✓ NALEŻY:
wzbogacić dietę o produkty zawierające odpowiednie witaminy oraz związki żelaza, np.:
- brokuły migdały suszoną fasolę
- owoce
- wzbogacone płatki zbożowe
- czerwone mięso wątrobę,
- wątróbki drobiowe ziemniaki
- drób
- ryż
- pomidory małże, skorupiaki
- śledzie, makrele, sardynki
do każdego posiłku dodatkowo spożywać owoce i warzywa o wysokiej zawartości witaminy C, która przyspiesza przyswajanie żelaza w organizmie, np.:
- paprykę czerwoną
- natkę pietruszki
- truskawki
- czarne porzeczki
- cytrusy.
✓ NIE NALEŻY:
- nadużywać preparatów zawierających żelazo, gdyż może dojść do uszkodzenia wątroby
- PIĆ:
- napojów gazowanych
- napojów zawierających kofeinę
- czarnej herbaty
- przyjmować leków alkalizujących
Nie wolno zapomnieć, że kwas foliowy oraz witamina C ulegają rozkładowi podczas gotowania.
Na koniec warto zaznaczyć, że niedokrwistość to nie tylko przypadłość dorosłych. Anemia występuję również u dzieci. Więcej na ten temat przeczytasz na https://sanostol.pl/zdrowie-dziecka/anemia-u-dziecka-objawy-i-sposoby-leczenia.
