Niepłodność jest to niemożność zajścia w ciążę po roku regularnego współżycia płciowego, bez stosowania środków antykoncepcyjnych.

Co szósta para ma kłopoty z wydaniem na świat dziecka. Przyczyna niepłodności może leżeć po stronie kobiety, mężczyzny lub obojga.

OBJAWY NIEPŁODNOŚCI

Dolegliwości – zarówno u kobiety, jak i mężczyzny – jeśli w ogóle występują, wynikają z choroby, która doprowadziła do utraty możliwości posiadania dziecka.

Problemy z płodnością dotyczą więc nie tylko kobiet. Dzieje się tak jedynie w około 30-40% przypadków.

PRZYCZYNY NIEPŁODNOŚCI KOBIET

  • nieprawidłowości w budowie pochwy, macicy, jajowodów i jajników, ich zwężenia i zrosty
  • schorzenia endokrynologiczne (związane z produkcją hormonów – jajników, przysadki mózgowej, tarczycy, nadnerczy), cukrzyca, otyłość
  • ciężkie schorzenia wątroby i nerek
  • zaburzenia mechanizmów transportu plemników w organizmie kobiety
  • schorzenia immunologiczne, powodujące rozpoznanie plemników jako obce i niszczenie ich przed połączeniem się z komórką jajową.

PRZYCZYNY NIEPŁODNOŚCI MĘŻCZYZN

  • wady w budowie zewnętrznych narządów płciowych, uniemożliwiające odbycie stosunku płciowego
  • zaburzenia wzwodu, wytrysku lub popędu płciowego
  • szkodliwe działanie temperatury -częste gorące kąpiele, noszenie ciasnej, nieprzewiewnej bielizny
  • żylaki powrózka nasiennego (przebiega w nim nasieniowód)
  • wnętrostwo (niezstąpienie jąder do moszny
  • zbyt rzadkie lub zbyt częste stosunki
  • nowotwory, urazy jąder, choroby prostaty
  • wsteczna ejakulacja (sperma nie wypływa na zewnątrz, lecz cofa się do pęcherza moczowego)
  • przebyta operacja przepukliny pachwinowej (z powodu tworzących się zrostów).

U każdego z partnerów mogą się pojawić

  • nieprawidłowości komórek płciowych, związane np. z nieprzepuszczalnością komórki jajowej dla plemników lub zmniejszoną ilością albo jakością spermy, wadliwym powstawaniem gamet (komórek rozrodczych)
  • choroby zapalne narządów płciowych i ich następstwa (np. po śwince u mężczyzn)
  • choroby genetyczne – zespół Turnera u kobiet i zespół Klinefeltera u mężczyzn
  • nieprawidłowości żywieniowe, zwłaszcza brak w pokarmie witamin i mikroelementów
  • nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków
  • jako efekt uboczny działania niektórych leków, np. przeciwnowotworowych, przeciwgrzybicznych, niektórych moczopędnych, przeciw wrzodom żołądka, przeciwdepresyjnych
  • przyczyny zlokalizowane w sferze psychicznej, pewnego rodzaju zablokowanie związane z lękami, obawami dotyczącymi ciąży, porodu i wychowania małego człowieka bądź z negatywnymi wydarzeniami z przeszłości (np. zgwałcenie, poronienie).

Nie wolno zapominać, że wiek działa także na niekorzyść przy próbach posiadania potomstwa, ponieważ organy płciowe, podobnie jak cały organizm, ulegają starzeniu.

DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI

Poszukiwanie przyczyn niepłodności jest problemem niezwykle czasochłonnym i często kosztownym. Zawsze w pierwszej kolejności trzeba udać się do ginekologa, ponieważ pełni on wtedy rolę lekarza pierwszego kontaktu. Prostsze jest stwierdzenie lub wykluczenie przyczyn niepłodności leżących po stronie mężczyzny.

W tym celu:

  • pobierane jest nasienie, które jest następnie badane pod kątem ilości i jakości plemników
  • pobierana jest krew w celu oznaczenia poziomu niektórych hormonów wykonywana jest biopsja (nakłucie) jądra
  • wykonywane są testy czynności hormonalnej (wytwarzania hormonów przez jądra po ich pobudzeniu innymi hormonami)
  • przeprowadzane są badania genetyczne.

U kobiet wykonuje się natomiast:

  • badanie poziomu hormonów
  • podstawowe badania krwi
  • badania pod kątem obserwowanych dodatkowych objawów, które mogą sugerować prawdziwą przyczynę niepłodności (np. USG ginekologiczne, laparoskopię diagnostyczną i inne)
  • badanie drożności dróg rodnych
  • badanie śliny lub śluzu szyjkowego na obecność przeciwciał przeciwko plemnikom
  • testy służące do oceny śluzu z szyjki macicy
  • gdy istnieją do tego wskazania, pobiera się do badań fragmenty błony śluzowej macicy lub jajnika
  • badanie bakteriologiczne w kierunku istnienia chorobotwórczych drobnoustrojów w drogach rodnych.

LECZENIE NIEPŁODNOŚCI

Niestety, czasem trzeba pomóc naturze tam, gdzie ona zawodzi. W zależności od przyczyny stosuje się:

  • pobudzanie jajeczkowania za pomocą preparatów hormonalnych
  • leczenie operacyjne w przypadku niektórych wad i niedrożności układu rozrodczego kobiety
  • operacje żylaków powrózka nasiennego u mężczyzn
  • zapłodnienie spermą uzyskaną bezpośrednio przez pobranie z jądra lub od anonimowego dawcy
  • leczenie chorób zapalnych miednicy kobiety, jeśli to one są przyczyną niepłodności
  • tzw. techniki wspomaganego rozrodu, np. zapłodnienie in vitro, po którym zarodek jest umieszczany w macicy, albo wstrzykiwanie pojedynczego plemnika do komórki jajowej.

Zastosowanie żadnej z wymienionych metod nie gwarantuje pewności doczekania się potomstwa, ponieważ mogą istnieć przeszkody absolutnie wykluczające możliwość urodzenia dziecka.

Jedynym sposobem na powiększenie rodziny jest w takim przypadku adopcja.

Techniki wspomaganego rozrodu budzą kontrowersje etyczne, jednak nie ma dla nich zastępstwa, gdy wszelkie inne sposoby posiadania dziecka zawiodły.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • zadbać o normalizację diety
  • zadbać o higienę osobistą
  • walczyć z nałogami (papierosy!)
  • prawidłowo leczyć współistniejące choroby.

 NIE NALEŻY:

  • pić kawy i napojów energetycznych, które zmniejszają szanse zapłodnienia ze względu na dużą zawartość kofeiny
  • spożywać żywności obfitującej w tłuszcze nasycone, tanich przekąsek, produktów paczkowanych, cukru i soli, które wypłukują składniki odżywcze z ustroju.

Profilaktycznie i leczniczo zalecane jest również stosowanie:

Dla kobiet

  • herbatki z witeksu, róży, pokrzywy i nagietka lekarskiego
  • wodorostów morskich
  • mleczka pszczelego.

Dla mężczyzn

  • herbaty lub nalewki z mieszanki nasion selera zwyczajnego, lukrecji gładkiej i imbiru lekarskiego
  • siemię lniane.