Niskim ciśnieniem krwi (niedociśnieniem) nazywa się taką sytuację, gdy ciśnienie skurczowe krwi jest niższe niż 100 mmHg.

Zwykle niedociśnienie nie jest chorobą, a jedynie cechą osobniczą danego człowieka. Zazwyczaj nie powoduje żadnych dolegliwości. Istnieje jednak grupa ludzi, którzy uskarżają się na nieprzyjemne odczucia z tym związane.

Niedociśnienie staje się objawem chorobowym, jeżeli wystarczająca ilość krwi nie może docierać do mózgu, powodując zaburzenia w jego pracy.

RODZAJE NIEDOCIŚNIENIA

  • pierwotne — związane z występowaniem objawów wynikających z przewlekle utrzymującego się niedociśnienia; są to także stany przebiegające z niskim ciśnieniem, w których nie można ustalić pierwotnej przyczyny,
  • wtórne (objawowe) – występujące jako jeden z objawów choroby.

OBJAWY NISKIEGO CIŚNIENIA KRWI

Utrzymujące się niskie ciśnienie może powodować subiektywnie odczuwany zespół objawów.

  • ogólne złe samopoczucie: ciągłe zmęczenie, ociężałość, apatia, senność
  • zawroty i bóle głowy (głównie w okolicy czołowej)
  • omdlenia
  • oziębienie dłoni i stóp
  • zamglone i rozmazane widzenie
  • kołatanie serca (chory czuje, że jego serce bije)
  • szybki, płytki oddech
  • dezorientacja
  • nudności
  • chwilowe utraty przytomności.

Istnieją pewne sytuacje mogące nasilać objawy niedociśnienia.

Zalicza się do nich np.:

  • nadmierny wysiłek fizyczny
  • podwyższoną temperaturę otoczenia.

W przypadku nagłego spadku ciśnienia, omdlenia lub występowania niskiego ciśnienia u dzieci, kobiet w ciąży i ludzi starszych, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

PRZYCZYNY NISKIEGO CIŚNIENIA KRWI

Przyczyny obniżonego ciśnienia krwi:

  • przyjmowanie niektórych leków, np. leków antydepresyjnych lub leków obniżających ciśnienie krwi stosowanych w nadciśnieniu tętniczym
  • cukrzyca, powodująca głównie hipotonię ortostatyczną
  • poważne urazy powodujące utratę dużej ilości krwi
  • choroby, takie jak zawal mięśnia sercowego czy niedoczynność nadnerczy (choroba Addisona)
  • niewydolność krążenia
  • choroby zakaźne
  • rozległe oparzenia
  • podeszły wiek
  • ciąża
  • uwarunkowania genetyczne.

Istotną postacią niedociśnienia jest hipotonia ortostatyczna. Jest to występowanie niskiego ciśnienia krwi związane ze zmianami pozycji ciała (np. po tym jak pacjent nagle wstanie z pozycji leżącej). Normalnie organizm człowieka zwiększa w tym momencie ciśnienie, tak aby krew nie zalegała w dolnych partiach ciała (kończyny dolne) i skierowana była do mózgu oraz innych ważnych życiowo organów. U chorego na hipotonię ortostatyczną taka reakcja nie jest wystarczająca.

Czynniki wywołujące hipotonię

  • wszystkie wymienione wyżej przyczyny
  • żylakowatość
  • zaburzenia czynności autonomicznego układu nerwowego, a dokładnie jego części współczulnej (w cukrzycy, chorobie Parkinsona, polineuropatiach).

Czasami niskie ciśnienie występuje u ludzi intensywnie trenujących, np. sportowców.

DIAGNOSTYKA NISKIEGO CIŚNIENIA KRWI

Pierwszym etapem diagnostyki jest szczegółowa rozmowa i badanie lekarskie.

Podstawowym testem jest pomiar ciśnienia tętniczego za pomocą sfingomanometru (ciśnieniomierza) na obu kończynach górnych. Czasami konieczne jest też dobowe monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi. Prawidłowo założony mankiet ciśnieniomierza

Badania wykonywane w diagnostyce niedociśnienia

  • badanie krwi (poziom glukozy, morfologia krwi)
  • EKG (może pokazać niemiarowy rytm serca, objawy niedokrwienia serca itp.)
  • ECHO serca – obrazowa metoda badania serca i naczyń krwionośnych za pomocą ultradźwięków
  • próba wysiłkowa EKG — wykonuje się ją w trakcie wysiłku fizycznego, np. spaceru na ruchomej bieżni
  • próba ortostatyczna – chory leży kilka minut spokojnie na leżance, po czym szybko wstaje. W trakcie tego manewru mierzone jest ciśnienie tętnicze, które następnie porównuje się z ciśnieniem wyjściowym zmierzonym przed wypoczynkiem i w jego trakcie.

LECZENIE NISKIEGO CIŚNIENIA KRWI

Lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne z zastosowaniem:

  1. dihydroergotaminy – leku, który zapobiega powstawaniu hipotonii ortostatycznej
  2. leków pobudzających układ współczulny
  3. mineralokortykosteroidów
  4. erytropoetyny, czyli hormonu pobudzającego wytwarzanie krwinek czerwonych (erytrocytów) w szpiku kostnym.

Niezwykle istotne jest leczenie chorób przebiegających z niskim ciśnieniem krwi.

W razie omdleń lub reakcji ortostatycznej chorego należy położyć z uniesionymi kończynami dolnymi. Ponadto chory powinien nauczyć się rozpoznawać zbliżające się omdlenie i profilaktycznie przyjmować pozycję siedzącą, aby mu zapobiec.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • zwiększyć ilość przyjmowanych płynów (2-3 litry na dobę)
  • jeść często, ale małe posiłki
  • uprawiać sporty i turystkę, które są treningiem dla układu krążenia – pływanie, jazda na rowerze, spacery na świeżym powietrzu
  • stosować masaże i hydroterapię
  • układać się do snu z tułowiem uniesionym pod kątem około 20°.

 NIE NALEŻY:

  • zbyt długo przebywać na słońcu
  • zbyt długo pozostawać w pozycji stojącej
  • dopuszczać do gwałtownych oraz nadmiernych wysiłków fizycznych
  • zbyt szybko podnosić się z łóżka
  • spożywać ciężkostrawnych i obfitych potraw.