Płaskostopie jest wadą w budowie stopy. Polega na obniżeniu sklepienia stopy, w wyniku czego spoczywa ona całą swoją powierzchnią na podłożu. Do płaskostopia dochodzi na skutek osłabienia mięśni i więzadeł stopy.
Cały ciężar ciała człowieka spoczywa na stopach. Swoją budową są one przystosowane do pełnionych funkcji. Dwa łuki, podłużny i poprzeczny, tworzą sklepienie stopy, które amortyzuje wstrząsy, jakie powstają przy chodzeniu, biegach, skokach. W warunkach prawidłowych tylko przednia, tylna oraz środkowa zewnętrzna część stopy stykają się z podłożem.
U dzieci do 4 roku życia występuje fizjologicznie stopa płaska, co wynika z wypełnienia sklepienia stopy poduszeczką tłuszczową. Płaskostopie dotyczy najczęściej dzieci w okresie przedszkolnym i szkoły podstawowej, lecz może pojawić się także u ludzi dorosłych.
OBJAWY PŁASKOSTOPIA
- w początkowym okresie nie powoduje dolegliwości
- z czasem pojawiają się:
- bóle stóp
- bóle łydek
- opuchlizna kostek
- ciężki kołyszący chód szybkie zmęczenie stóp.
Często płaskostopie jest połączone z niewłaściwym ustawieniem tylnej części stopy, co łączy się w wadę nazywaną stopy płasko-koślawe. Obok objawów płaskostopia występuje zdzieranie obcasów od strony wewnętrznej (prawidłowo od strony zewnętrznej).
PRZYCZYNY PŁASKOSTOPIA
Bardzo rzadko zdarza się płaskostopie wrodzone, które wynika z nieprawidłowego rozwoju kości budujących stopę. Płaskostopie nabyte wynika z niewydolności mięśni i więzadeł stopy: do tego przyczynia się styl życia związany z rozwojem cywilizacji.
Na rozwój płaskostopia ma wpływ:
- długie przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej – np. ekspedientki
- chodzenie po twardym podłożu
- noszenie butów o twardych podeszwach, co powoduje brak ruchów czynnych mięśni odpowiedzialnych za sklepienie stopy
- stałe noszenie ciężarów
- noszenie nieodpowiednich butów do uprawiania sportu (powinny mieć one uwypuklenie, które wspiera sklepienie stopy)
- przewlekłe choroby przebiegające z osłabieniem mięśniowym.
DIAGNOSTYKA PŁASKOSTOPIA
Prostą metodą oceny sklepienia stopy jest odciśnięcie znaku graficznego pomalowanej farbą stopy na kartce papieru. Na tej podstawie można wyróżnić stopę prawidłową oraz płaskostopie i stopę wydrążoną. Można także przyjrzeć się śladom mokrych stóp na podłodze lub odciskom stóp na plaży.
Pomocne w postawieniu prawidłowej diagnozy może okazać się:
- oglądanie bosej stopy
- ocena sposobu chodu, także komputerowa
- badanie pedometryczne – dokonuje się pomiarów stopy w określonych miejscach i zapisuje liczbowo uzyskane dane
- badanie przy użyciu pedoskopu – jest to rodzaj przezroczystej płyty, która dzięki systemowi siatek metrycznych i luster pozwala na ocenę wysklepienia stopy
- zdjęcie radiologiczne.
LECZENIE PŁASKOSTOPIA
W leczeniu płaskostopia stosuje się:
- gimnastykę leczniczą
- hydroterapię – masaż wirowy i masaż podwodny
- parafinoterapię
- światłolecznictwo – lampa sollux i lampa kwarcowa
- elektroterapię (prąd faradyczny)
- masaż.
Leczenie powinno być prowadzone przez lekarza ortopedę, rehabilitanta. Część zabiegów można także wykonywać w domu. Płaskostopie wrodzone leczy się operacyjnie, operację można poprzedzić gimnastyką leczniczą. Dodatkiem do leczenia są wkładki ortopedyczne, które dobiera się indywidualnie. Zapewniają one biernie prawidłową postawę stopy, ich stosowanie musi być poparte ćwiczeniami i innymi zabiegami.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY
- chodzić i biegać boso po nierównym terenie, np. piasek, trawa, mech
- nosić odpowiednie obuwie: wysoka cholewka stabilizująca staw skokowy, szeroki przód, nie za duży, szeroki obcas, naddatek funkcjonalny, aby stopa w ruchu miała odpowiednią ilość miejsca
- utrzymywać prawidłową masę ciała
- jeździć na rowerze tak, aby na pedałach oparta była tylko przednia część stopy, najlepiej same palce (w ten sposób ćwiczy się mięśnie stopy)
- wykonywać proste ćwiczenia, które rozciągają przykurczone mięśnie oraz wzmacniają wysklepienie stopy.
✓ NIE NALEŻY:
- stać przez dłuższy czas w jednej pozycji
- biegać po twardym terenie (asfalt) lub np. skakać „w gumę” albo przez skakankę na asfalcie
- nosić butów na wysokim obcasie, z wąskim noskiem.
Płaskostopie, zaburzając budowę i funkcję stopy, wpływa na cały organizm, dochodzi między innymi do przeciążenia stawów kolanowych, co może pociągnąć za sobą różne dolegliwości. Należy pamiętać, że stopa dziecka kształtuję się najintensywniej w wieku przedszkolnym, w tym czasie ulegają utrwaleniu nieprawidłowości, ale także w tym czasie można wpłynąć najbardziej na prawidłową jej budowę.
