Śpiączka (coma) jest głębokim zaburzeniem świadomości i może mieć różne nasilenie, a rokowanie zależy w głównej mierze od tego, jaki czynnik ją wywołuje.

OBJAWY ŚPIĄCZKI

  • nie można wybudzić chorego
  • brak reakcji na bodźce zewnętrzne – ból, słowa
  • brak spontanicznych ruchów
  • chory przyjmuje nadaną mu pozycję
  • w zależności od przyczyny – sztywność i prężenie ciała, ułożenie kończyn dolnych lub górnych w pozycji zgiętej lub wyprostnej
  • zwiotczenie mięśni lub wzmożenie napięcia mięśniowego
  • brak obustronnego lub jednostronnego mrugania powiek; mruganie spontaniczne lub jako odpowiedź na głos lub światło
  • gałki oczne w różnym ustawieniu
  • źrenice – szerokie lub wąskie, w głębokiej śpiączce niereagujące na światło
  • brak odruchu rogówkowego
  • zaburzenia oddychania lub brak oddechu
  • zaburzenia w zakresie:
    • temperatury ciała
    • ciśnienia tętniczego
    • oddychania
    • czynności serca.

Wyżej wymienione objawy występują w różnych kombinacjach, w zależności od stopnia nasilenia śpiączki i jej przyczyny.

Śpiączka może rozwijać się powoli (chory powoli „zasypia”) – jak w przypadku zatruć, lub nagle – z powodu urazu mózgu. Czas trwania tego stanu jest różny – od kilku dni, tygodni do wielu miesięcy, a nawet lat. Może zakończyć się wyzdrowieniem, śmiercią chorego lub przejściem w inne stany zaburzenia świadomości.

PRZYCZYNY ŚPIĄCZKI

Śpiączka może być wynikiem bezpośredniego uszkodzenia mózgu z powodu:

Choroby ogólnoustrojowe i narządowe pośrednio wpływające na pracę mózgu i mogące doprowadzić do śpiączki:

  • zatrucia (tlenkiem węgla, lekami nasennymi lub uspokajającymi)
  • choroby serca
  • niewyrównana cukrzyca
  • niewydolność wątroby
  • niewydolność nerek
  • choroby tarczycy
  • choroby nadnerczy
  • choroby przysadki mózgowej
  • ogólne zakażenia
  • porażenie prądem.

DIAGNOSTYKA ŚPIĄCZKI

W celu oceny stopnia nasilenia śpiączki przeprowadza się badanie ogólnolekarskie oraz neurologiczne. Ustalenie przyczyny śpiączki udaje się zwykle na podstawie wyników badań laboratoryjnych i obrazowych (np. tomografia komputerowa głowy). Ważne jest zebranie wszelkich informacji od rodziny chorego na temat współistniejących chorób (np. cukrzyca) lub okoliczności, które poprzedzały wystąpienie śpiączki (np. uraz głowy, porażenie prądem).

LECZENIE ŚPIĄCZKI

Chory w śpiączce wymaga kompleksowej opieki i leczenia na oddziale intensywnej terapii. Jeśli to możliwe, wdraża się również leczenie przyczynowe. Chory stale pozostaje w łóżku, dlatego ważne jest zapobieganie odleżynom, poprzez częste zmiany pozycji ciała pacjenta i stosowanie materaców przeciw-odleżynowych.  Codzienna rehabilitacja zapobiega powstawaniu przykurczów w stawach oraz zanikom mięśni.

Śpiączka farmakologiczna

Jest to śpiączka wywołana za pomocą leków, w sposób zamierzony i ściśle kontrolowany po to, by w przypadku ciężkiego urazu głowy obniżyć metabolizm mózgu i w ten sposób chronić go przed skutkami urazu.