Tężec jest groźną chorobą zakaźną układu nerwowego, cechującą się wysoką śmiertelnością. wywołaną działaniem silnej toksyny bakteryjnej.
OBJAWY TĘŻCA
Choroba rozpoczyna się zazwyczaj tzw. objawami zwiastunowymi, które są mało charakterystyczne.
Zwiastunowe objawy tężca:
- ogólne osłabienie organizmu
- wzmożona potliwość
- uczucie drętwienia i mrowienia w okolicy zranienia.
Właściwe objawy tężca:
- wzmożone napięcie mięśni żuchwy, prowadzące do szczękościsku, oraz mięśni szyi, stanowiące zwykle pierwsze objawy
- skurcze mięśni twarzy, które nadają choremu wygląd trwałego uśmiechu z uniesionymi brwiami (uśmiech sardoniczny)
- wzmożone napięcie innych grup mięśniowych (mięśni pleców, brzucha) oraz napady prężeń tężcowych (napady skurczów mięśni).
- napady prężeń są bardzo bolesne, jeśli natomiast dotyczą mięśni oddechowych, uniemożliwiają prawidłowe oddychanie
- wraz z postępem choroby prężenia są coraz bardziej nasilone i stają się zagrożeniem dla życia chorego
- podwyższenie ciśnienia tętniczego
- brak objawów miejscowych związanych z raną, która często przed wystąpieniem pierwszych objawów tężca jest całkowicie wygojona.
Okres od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów może być zróżnicowany i wynosi przeciętnie od kilku do kilkunastu tygodni. Dłuższy okres wylęgania choroby zwiastuje w większości przypadków łagodniejszy przebieg.
PRZYCZYNY TĘŻCA
Przyczyną wystąpienia tężca jest zakażenie bakterią Clostridium tetani (laseczki tężca), wytwarzająca silną toksynę zwaną tetanospazminą.
Bakterie te występują w glebie, a w szczególności w ziemi zanieczyszczonej odchodami ssaków.
Tetanospazmina po wniknięciu do organizmu człowieka powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, czego wyrazem jest wzmożone napięcie i napady skurczów mięśni szkieletowych. Groźne mogą być jednak nawet drobne skaleczenia, jeśli zostaną zanieczyszczone przez glebę lub powstaną za pomocą zardzewiałego narzędzia.
Bakteria wywołująca tężec rozwija się wyłącznie w warunkach pozbawionych tlenu, stąd wystąpieniu choroby sprzyjają zanieczyszczone rany, szczególnie kłute oraz miażdżone.
DIAGNOSTYKA TĘŻCA
Chorobę rozpoznaje się na podstawie typowych objawów.
LECZENIE TĘŻCA
W przypadku wystąpienia obrażeń w postaci głębokich ran ciała (szczególnie kłutych, penetrujących do głębszych warstw oraz ran zawierających ciało obce) należy natychmiast zasięgnąć porady lekarskiej.
Oprócz właściwego opatrzenia ran u zranionych osób wykonuje się niekiedy dodatkowe działania w celu zapobiegania tężcowi, polegające na podaniu dawki przypominającej szczepionkę przeciwtężcową (anatoksyny) lub antytoksyny tężcowej, w zależności od daty ostatnich szczepień, a także rodzaju i okoliczności zranienia.
W celu zapobiegania chorobie wykonuje się szczepienia ochronne przeciwko tężcowi, które wchodzą w skład obowiązującego w Polsce Programu Szczepień Ochronnych. Przeciwko tężcowi szczepi się wielokrotnie, w ciągu całego życia dziecka, różnymi preparatami szczepionek.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- ranę lub otarcie odpowiednio odkazić i założyć jałowy opatrunek oraz unikać kontaktu z raną
- w przypadku wątpliwości co do właściwego postępowania: niezwłocznie zasięgnąć porady lekarskiej.
✓ NIE NALEŻY:
- dopuszczać (w przypadku zranienia) do kontaktu rany z ziemią, nawozem, brudnymi materiałami lub zanieczyszczoną wodą.
Zasadniczo, niezależnie od ryzyka wystąpienia tężca po zranieniu, nie są wymagane żadne dodatkowe działania (oprócz prawidłowego opatrzenia rany), jeśli od podania ostatniej dawki szczepionki przeciwtężcowej nie minęło 5 lat.
