Zapalenie migdałków jest najczęściej spowodowane ich zakażeniem przez wirusy lub bakterie. Na ogół choroba trwa około 5 dni.
Jakie są objawy zapalenia migdałków?
Bakteryjne zapalenie migdałków może przebiegać ciężko, a pacjent uskarża się na ból gardła, często z towarzyszeniem:
- ogólnego złego samopoczucia (rozbicia)
- gorączki
- powiększenia węzłów chłonnych na szyi.
Ból może promieniować do ucha, co u małych dzieci nasuwa mylne przypuszczenie zapalenia ucha środkowego. Bardzo często zapalenie migdałków powoduje niemiłą woń oddechu.
Konieczne jest rozróżnienie pomiędzy bakteryjnym zapaleniem migdałków a wirusowym zapaleniem gardła.
Zakażenie bakteryjne cechuje się zaczerwienieniem migdałków i łuków podniebiennych (w miejscu przejścia jamy ustnej w jamę gardłową), tzw. krypty migdałków są wypełnione ropną wydzieliną, stwierdza się niemiłą woń oddechu, a mowa staje się zamazana.
Zwykle występuje zaczerwienienie i obrzęk jamy ustno-gardłowej (w miejscu połączenia podniebienia miękkiego z nagłośnią), migdałki są pokryte wydzieliną. Zawsze powiększone są węzły chłonne na bocznej powierzchni szyi, wskutek czego stają się wyczuwalne i bolesne przy ucisku.
Obrzmienia na szyi i wysięk na migdałkach występują także w mononukleozie zakaźnej. Czasami powiększone migdałki mogą utrudniać oddychanie, choć częściej zdarza się to w mononukleozie.
Do klasycznych objawów zapalenia migdałków należy powiększenie węzłów chłonnych na szyi i ból przy połykaniu. Migdałki są zaczerwienione zmienione zapalnie, mogą też być pokryte ropną wydzieliną.
U dzieci objawy zapalenia migdałków łatwo pomylić z zakażeniem ucha wewnętrznego, gdyż ból często promieniuje do ucha.
Jak rozpoznać zapalenie migdałków?
Czasem trudno jest odróżnić zakażenie wirusowe od bakteryjnego, gdyż w początkowej fazie badanie bakteriologiczne wymazu z gardła może być mylące. Rozpoznanie musi się zatem opierać na obrazie klinicznym: powiększeniu szyjnych węzłów chłonnych i stanie zapalnym samych migdałków, z uwzględnieniem ogólnego stanu pacjenta. Potwierdzeniem podejrzenia, że stan zapalny migdałków jest następstwem mononukleozy, może być wynik tzw. próby mono-spotowej z próbką krwi żylnej.
Obrzmienie i bolesność uciskowa węzłów chłonnych na szyi przemawia za zapaleniem migdałków. Czasami powiększone węzły chłonne utrudniają oddychanie. W bakteryjnym zapaleniu migdałków pobranie wymazu z gardła może się przyczynić do ustalenia czynnika przyczynowego, nie zawsze jednak wyniki badania są miarodajne.
Jak leczyć zapalenie migdałków?
Bakteryjne zapalenie migdałków podniebiennych wymaga zastosowania antybiotyków, najlepiej w postaci preparatu doustnego. Nie jest wskazana amoksycylina, gdyż może wywołać wysypkę, jeśli pacjent cierpi na mononukleozę.
Leczenie chirurgiczne
Obecnie rzadko wykonuje się rutynowe niegdyś usunięcie migdałków (tonsilektomię), które jest jednak konieczne w przypadku częstych nawrotów choroby. Wśród innych wskazań do leczenia operacyjnego wymienia się okresowy bezdech śródsenny wskutek częstego powiększenia migdałków podczas powtarzających się nawrotów choroby, a także ropień okołomigdałkowy.
U osób dorosłych ból można zmniejszyć, płucząc gardło. Gorączkę najlepiej obniża paracetamol. U dzieci poniżej 12 roku życia nie stosuje się aspiryny, natomiast objawy zapalenia migdałków można łagodzić płukaniem gardła chłodną wodą.
Jakie są przyczyny zapalenia migdałków?
Zapalenie migdałków zdarza się głównie u dzieci i młodzieży, a czynnik zakaźny przenoszony jest przez kropelki śliny. Zazwyczaj choroba rozpoczyna się od zakażenia wirusowego, do którego wtórnie dołącza się bakteryjne, najczęściej paciorkowcem beta-hemolizującym, który może przewlekle zagnieździć się w migdałkach.
Ropień, czyli nagromadzenie ropy wokół migdałka, tworzy się zwykle po jednej stronie w wyniku zakażenia paciorkowcowego. Ważną przyczyną powstawania błoniastej wydzieliny na powierzchni migdałków, utrudniającej oddychanie, była dawniej błonica (dyfteryt), jednak rutynowe szczepienia sprawiły, że w większości rozwiniętych krajów została wyeliminowana.
Jak zapobiegać zapaleniu migdałków?
Zapalenie migdałków podniebiennych jest w dzieciństwie bardzo częste i wiąże się z przerostem gruczołów i ponawiającymi się ich zakażeniami. Właściwa higiena jamy ustnej i uzębienia może w jakimś stopniu ograniczyć występowanie tej choroby. Dzieci z zapaleniem migdałków nie powinny uczęszczać do szkoły, gdyż w tłocznej klasie łatwo mogą zakazić innych.
Z reguły zapalenie migdałków ustępuje po około 5 dniach. Prawie zawsze choroba cofa się sama, aczkolwiek nawracające jej epizody mogą spowalniać rozwój niektórych dzieci.
Jednostronne powiększenie węzłów chłonnych na szyi budzi podejrzenie nowotworu i wymaga wykonania specjalistycznych badań. Choć zapalenie migdałków rzadko stwarza większe zagrożenie, należy do czasu ustąpienia zakażenia ograniczyć kontakty chorych dzieci ze zdrowymi.
