Zespół jelita drażliwego/nadwrażliwego to jedna z częściej występujących chorób układu pokarmowego. Najwięcej jej przypadków notuje się w krajach wysokorozwiniętych. To dokuczliwa przypadłość, która mimo dobrego rokowania w znaczący sposób pogarsza jakość życia chorego. Sprawdź, w jaki sposób objawia się zespół jelita drażliwego i jakie są jego przyczyny.

Co to jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (irritable bowel syndrome – IBS) to przewlekła (trwająca dłużej niż 3 miesiące) choroba przewodu pokarmowego. Przypadłość ma charakter idiopatyczny – nie można dokładnie określić przyczyny jej powstania. Po raz pierwszy opisana została w 1892 roku przez kanadyjskiego lekarza Williama Oslera. Zespół jelita drażliwego to zaburzenie czynnościowe układu pokarmowego. Szacuje się, że dotyczy 10–20% osób dorosłych. Częściej występuje wśród kobiety niż u mężczyzn. Pierwsze objawy zespołu jelita drażliwego pojawiają się z reguły w 3–4 dekadzie życia.

Co powoduje zespół jelita drażliwego?

Pierwotna przyczyna zespołu jelita drażliwego nie jest znana. Wśród czynników sprzyjających jego powstawaniu wymienia się zwłaszcza:

  • spożywanie pokarmów ubogoresztkowych, czyli o niewielkiej zawartości błonnika;
  • zmiany w sferze psychicznej, w tym m.in. depresję, zaburzenia osobowości;
  • nadmierny rozrost mikrobiomu jelitowego (SIBO);
  • przebycie infekcji jelitowej;
  • zaburzenia funkcji motorycznej jelit i czucia trzewnego;
  • zmiany aktywności w obszarach kory mózgowej, odpowiedzialnych za odczuwanie bólu.

W jaki sposób objawia się zespół jelita drażliwego?

Objawami zespołu jelita drażliwego są przede wszystkim:

  • skurczowy, ostry ból brzucha, który lokalizuje się głównie w okolicy lewego dołu biodrowego i podbrzusza, nasila się po jedzeniu, łagodnieje po oddaniu gazów i wypróżnieniu się;
  • zaburzenia rytmu wypróżnień – biegunki (wodniste lub półpłynne stolce, których oddanie poprzedza gwałtowne parcie) i/lub zaparcia (twardy i zbity stolec, po oddaniu go występuje nierzadko uczucie niepełnego wypróżnienia);
  • wzdęcie brzucha;
  • odbijanie i gazy;
  • zgaga;
  • nudności i wymioty;
  • przelewania w brzuchu.

Poza objawami ze strony układu pokarmowego u chorych na zespół jelita drażliwego występować mogą również m.in.: bóle głowy, zaburzenia miesiączkowania, uczucie zmęczenia, częstomocz, spadek masy ciała.

Rozpoznawanie i leczenie zespołu jelita drażliwego

Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego z uwagi na obraz kliniczny podobny do innych patologii układu pokarmowego polega głównie na ich wykluczeniu. Diagnostyka rozpoczyna się od wywiadu i zbadania pacjenta. W przypadku podejrzenia zespołu jelita drażliwego lekarz zleca: morfologię krwi, badanie hormonów tarczycy, test oddechowy w kierunku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, badania krwi w kierunku celiakii, CRP (i/lub kalprotektyny, laktoferyny w kale), test tolerancji laktozy. W przypadku niejasności diagnostycznych konieczne okazać się może wykonanie dodatkowych badań, w tym np. kolonoskopii, gastroskopii.

Leczenie w zespole jelita drażliwego opiera się na farmakoterapii. Stosuje się głównie preparaty regulujące częstość wypróżnień i ruchową czynność jelit (np. leki przeciwbiegunkowe, przeciw zaparciom). W łagodzeniu bólu korzysta się ze środków rozkurczowych i przeciwbólowych. Niekiedy konieczne staje się wprowadzenie leków przeciwdepresyjnych lub uspokajających oraz interwencji psychologicznych, takich jak terapia poznawczo-behawioralna czy trening relaksacyjny. Wspomagającą rolę wobec farmakoterapii odgrywa dieta bogata w produkty zawierające błonnik, a uboga w te powodujące wzdęcia, o dużej zawartości glutenu i składników FODMAP, czyli krótkołańcuchowych węglowodanów szybko fermentujących, słabo wchłanianych, o wysokim ciśnieniu osmotycznym.

Polecane artykuły