Choroby nowotworowe

Medycyna od wieków wciąż nie przestaje nas zaskakiwać. Ludzkie ciało ciągle zadziwia naukowców, lekarzy i profesorów. Budowa naszego organizmu bez przerwy skłania do dokładniejszego jego poznania i z roku na rok dowiadujemy się o nim wciąż czegoś nowego.

Początkowo organizm ludzki dzielono na narządy, z czasem udało się podzielić je na tkanki, a po odkryciu mikroskopu zauważono komórkę, która jak już wiadomo, jest również skomplikowaną strukturą. Zauważono, że jej nieprawidłowa budowa to bardzo często przyczyna wielu chorób. Mało tego, badania pokazują, że również nieprawidłowości w budowie materiału genetycznego, czyli podstawowej formie informacji w naszym ciele, powodują liczne choroby.

Mówi się, że ludzkie ciało, co kilka lat zostaje ciągle odbudowywane. Komórki dzielą się i wytwarzają białka. Stale obumierają, czyli ulegają tzw. apoptozie, a ich miejsce zastępowane jest nowymi komórkami. To ciągły i dynamiczny proces, który nieustannie dokonuje się w naszym organizmie. Dlatego stwierdza się, że u zdrowej osoby zachodzi stała równowaga pomiędzy śmiercią a podziałami komórek.

Epidemiologia

Obecnie mówi się, że zaraz po chorobach sercowo-naczyniowych, choroby nowotworowe są główną przyczyną śmierci. Złośliwe nowotwory odznaczają się wysoką śmiertelnością w krajach rozwiniętych i występują niemalże w każdej populacji. Zachorowalność w Polsce wynosi aż 155 tysięcy, natomiast umieralność to 93 tysiące zgonów w ciągu roku! Epidemia tej choroby z roku na rok ciągle gigantycznie rosła. Jednakże badania dowodzą, że w ostatnich latach zauważyć można zatrzymanie wzrostu tej tendencji. Powodem tego zjawiska są zmiany w strukturze demograficznej społeczeństw, jak również ekspozycja na kancerogeny.

Kancerogeneza

Powstawania nowotworów należy doszukiwać się właśnie podczas zachodzenia tych zjawisk. Za zaburzenie naturalnej równowagi odpowiadają właśnie nieprawidłowości naszego DNA. Jego błędny zapis i odczyt komórkowy, a także nawarstwianie się czynników, które do tego prowadzą, powoduje uśmiertelnianie pewnej populacji komórek, dzielących się bez ograniczeń.

Cykl prawidłowy to taki, w którym obumarła komórka zostaje zastąpiona tego samego rodzaju komórką i w żaden sposób nienaruszona zostaje ciągłość czynności, jaką wykonuje. Powstawanie komórek nieprawidłowych zaś, wiąże się z barkiem pełnienia odpowiedniej dla ich pochodzenia funkcji. Poprzez brak kontroli i nieograniczony podział tych komórek, zostaje utworzona nowa masa tkankowa, czyli nowotwór. Jeśli komórki tracą styczność z podłożem, na którym są umiejscowione, dochodzi do powstania przerzutów. Jest to skomplikowany proces zwany kancerogenezą, który zazwyczaj zajmuje lata.

Badania dowodzą, że aż 80% zachorowań wytwarza się poprzez szkodliwe działanie czynników zewnętrznych, takich jak rakotwórcze substancje chemiczne, zakażenie określonym wirusem czy promieniowanie. Choć fałszywe jest stwierdzenie mówiące o tym, że nowotwór jest dziedziczną chorobą genetyczną, oczywiście predyspozycje i pewne skłonności genetyczne również mają ogromny wpływ na zachorowalność. Można je podzielić na silne i słabe. Te pierwsze określa się, jako wrodzone zespoły nieprawidłowości, które bardziej zwiększają szanse na chorobę, bo nawet do 100%. Natomiast słabe predyspozycje to tzw. „genetyczne tło”, które dziedziczymy od naszych przodków, pozwalając zachorować w mniejszym lub większym stopniu na daną chorobę nowotworową.

Niezależnie od przyczyny inicjacja uznawana jest, jako pierwszy etap kancerogenezy. Inicjacja to nic innego jak błąd w kodzie genetycznym, czyli mutacja komórki.

Wiadomo, że komórka posiada skuteczną umiejętność wykrywania oraz naprawiania mutacji, wtedy DNA zostaje naprawione. Jeżeli natomiast się to nie uda, zostaje uruchomiony cały szereg procesów, który prowadzi do śmierci komórki. Czasami jednak zdarza się, że kod genetyczny jest niezauważony, lub też komórka nie wchodzi w cykl zaprogramowanej śmierci – tzw. apoptozy. Nie każda mutacja w kodzie genetycznym jest identyczna dla wszystkich rodzajów nowotworów. Może ona bowiem dotyczyć innych genów. Do powstania nowotworu dochodzi, jeśli przetrwała mutacja zaszła w obszarze genów, które odpowiadają za system naprawczy DNA, czy też cykl komórkowy. Zależy to od promocji – kolejnej fazy kancerogenezy. Wtedy to dochodzi do pogorszenia jej funkcji i niestabilności genomu oraz przyśpieszenia pojawienia się zmian w komórce, bowiem białka przestają pełnić swoją rolę i następują kolejne mutacje. Przez to, zostaje utworzona nowa populacja komórek, a genom zostaje rozchwiany. Dochodzi do powstania tzw. carcinoma in situ. Wykrycie zmiany na ten moment wydaje się być jeszcze bezpieczne, ponieważ jej całkowite wycięcie pozwala wyleczyć pacjenta. Przykładem może być usunięcie polipów jelita grubego czy też dysplazji szyjki macicy. W innym przypadku, dochodzi do zezłośliwienia tejże zmiany.

Trzecia faza należy do trudnych i zaawansowanych już zjawisk, to tzw. progresja. Nowy twór, który stale rośnie, produkuje substancje, powodujące wzrost w obrębie jego naczyń krwionośnych. Te zaś, zaopatrują go w substancje odżywcze i tlen. Ciągle dochodzi do mutacji, które powodują, że wytwarza się coraz więcej nowych rodzajów komórek. W procesie selekcji dokonywany jest wybór tych najsilniejszych. Pojawia się moment, w którym komórki zaczynają oddzielać się od podłoża, czyli od macierzy tkankowej. Dochodzi do nacieków tkanek, które znajdują się w ich pobliżu, co powoduje, że w kolejnym stadium choroby zostają zaatakowane odległe narządy i węzły chłonne.

Pojawia się coraz więcej stwierdzeń, które dowodzą, że tylko niektóre komórki w okolicy guza dzielą się. Mówi się, że są to tzw. nowotworowe komórki macierzyste. Miejmy nadzieję, że dane te będą miały wpływ w przyszłości na innowacyjne metody leczenia i dalszego postępowania medycznego.

Podział nowotworów

Powyżej opisane zostały procesy dające bardzo ogólny wgląd na powstawanie chorób nowotworowych. Oczywiste jest, że nowotwory należą do niejednorodnej grupy i wśród nich mówi się o występowaniu nowotworów: łagodnych, miejscowo złośliwych i złośliwych.

Nowotwory łagodne

Zmiana nowotworowa łagodna, jest to nowa masa tkankowa, rosnąca powoli, która przesuwa sąsiednie tkanki, ale ich nie uszkadza. Często zdarza się, że guz osiągając swój maksymalny rozmiar, pozostaje zatrzymany w danym miejscu przez długi czas. Najczęściej guzy te są otoczone torebką, a nowotworowe komórki są niemalże identyczne jak komórki tkanki, z jakiej pochodzą. Do leczenia tej zmiany należy resekcja, czyli całkowite usunięcie guza. Ten rodzaj nowotworu nie daje przerzutów i nie nacieka na węzły chłonne.

Nowotwory miejscowo złośliwe

Bardzo często tego typu nowotwory naciekają i uszkadzają pobliskie tkanki. Dają również objawy z ich ucisku. Zdarza się, że po ich usunięciu dochodzi do nawrotu choroby, np. niektóre glejaki czy też guzy mieszane ślinianek.

Nowotwory złośliwe

Do najgroźniejszych zmian należą nowotwory złośliwe. W przeciwieństwie do łagodnych guzów nie posiadają torebki. Charakterystyczne jest dla nich to, że w bardzo szybkim tempie rozwijają się i następuje wzrost naczyń w ich okolicy. Naciekają na sąsiadujące organy. Często dają przerzuty do innych, odległych narządów. Ich budowa jest skomplikowana i różni się znacznie od prawidłowej, a komórki znajdujące się wokół nie pełnią już swojej funkcji, mają inny kształt, często intensywnie się dzielą.

Warto wiedzieć, iż nie jest to ścisły podział zmian nowotworowych. Nie rzadko nowotwór posiada cechy znajdujące się w różnych grupach, na przykład pomimo posiadania torebki może dawać przerzuty na odległe narządy. Dlatego ustalono zasadę dotyczącą ich podziału, która mówi o tym, że nowotwory złośliwe to takie, które mogą dawać przerzuty.

Istnieje jeszcze inny podział nowotworów. Dotyczy on tkanki, z jakiej zbudowana jest zmiana. Można wyszczególnić tutaj dwa typy: typ nabłonkowy i nie nabłonkowy. Przykładową rolą i funkcją nabłonka jest między innymi wchłanianie pokarmów oraz wyścielanie przewodu pokarmowego. Nabłonek może również transportować i wydzielać substancje (pot, ślina, hormony), czy tez tworzyć nabłonek gruczołowy.

Nowotwory nabłonkowe

W zależności od typu nabłonka, z którego wywodzi się zmiana, do nowotworów nabłonkowych łagodnych zaliczyć można głównie gruczolaki, brodawczaki i torbielaki. Pojęcie „rak”, używa się tylko w przypadku nowotworów nabłonkowych złośliwych. Przykładem będzie rak płasko nabłonkowy czy też rak gruczołowy.

Nowotwory nienabłonkowe

Nazwy nowotworów łagodnych nienabłonkowych wywodzą się z nazwy tkanki, jaką obejmują np. mięśniak, tłuszczak. Z kolei nowotwory nienabłonkowe złośliwe tworzy się ze słowa. Dla przykładu słowo mięsak: mięsak naczyniowy (naczyniakomięsak), mięsak tłuszczakowy (tłuszczakomięsak) itd.

Inne ważne typy to m.in. białaczka – biorąca początek z komórek krwiotwórczych, znajdujących się w szpiku, chłoniak – nowotwór złośliwy układu chłonnego, czerniak – nowotwór wywodzący się z komórek barwnikowych.

Przerzuty nowotworowe

Przerzut jest to pojawienie się nowego ogniska, bez ciągłości ze zmianą pierwotną. Powstaje poprzez rozsiew, który jest transportowany przez jamy ciała (np.otrzewna), układ limfatyczny lub też drogą krwionośną. Niestety często do lekarza onkologa zgłaszają się pacjenci, którzy mają już przerzuty do odległych narządów (aż 30%) i często jest już za późno na podjęcie dalszego i skutecznego leczenia. Jak już wspomniano wcześniej, zdolność do dawania przerzutów to cecha charakterystyczna dla nowotworów złośliwych. W zależności od rodzaju nowotworu i rodzaju jego złośliwości pojawia się różna siła przerzutowania. Najczęstszą drogą przerzutów dla raków jest jednak układ limfatyczny, a następnie krwionośny.

Przerzut to proces, w którym w pierwszej kolejności komórki odłączają się od macierzy, do której są przywarte. Dokonuje się to poprzez rozluźnianie i zatracanie połączeń między komórkami będącymi w sąsiedztwie. Następuje rozpad macierzy oraz migracja poza jej obszar. Uwalnianie zostają komórki potomne, a możliwość do utworzenia przerzutu posiada jedynie niewielka ilość z nich, ponieważ wykazują one wrażliwość na różnorodne mechanizmy obronne. Często zdarza się, że pomimo usunięcia ogniska pierwotnego, komórki nowotworowe pozostają w uśpieniu przez lata i mogą ujawnić się dopiero po czasie.

Diagnostyka nowotworów

Mówiąc o diagnostyce chorób nowotworowych uwzględnia się takie elementy jak:

1. Wywiad i badanie kliniczne
2. Diagnostykę obrazową
3. Badania biochemiczne
4. Pobranie materiału i badanie histopatologiczne

Wywiad chorobowy

To podstawa i wstęp w diagnostyce każdej choroby. Wywiad, który uwzględnia informacje na temat objawów, przebiegu choroby oraz zachorowalności w rodzinie jest niezmiernie ważny. Zadaniem lekarza podczas wywiadu jest zebranie szczegółowych symptomów i wydarzeń w celu postawienia wstępnej diagnozy oraz zleceniu istotnych badań, które ją zweryfikują. Prowadzi to do dalszego poznania stanu rzeczy i wpływa na szybszy proces leczenia. Dlatego niezmiernie ważne jest przedstawienie przez pacjenta wszystkich szczegółowych informacji, które mogą mieć związek z chorobą.

Objawy osób chorych na nowotwór często są bardzo zróżnicowane. Mogą dotyczyć całego organizmu i dawać przy tym bardzo ogólne objawy, jak np. gorączka, lub są skoncentrowane na wyznaczonym miejscu w ciele i wynikają na przykład z powiększania się zaobserwowanej zmiany.

Objawy, których nie należy bagatelizować i które powinny wzbudzić naszą czujność to przede wszystkim:

spadek masy ciała w krótkim czasie
ciągłe i długotrwałe odczuwanie zmęczenia i ogólne osłabienie
gorączka z nieznanego pochodzenia, spowodowana jest często zaburzeniami mechanizmów termoregulacji
ból, który bardzo często należy do pierwszych objawów niektórych nowotworów
skłonności do siniaczeń oraz przewlekłe krwawienia – przyczyną często są zmiany składu białka w osoczu krwi

Objawy miejscowe, są powodowane poprzez ucisk, bądź zniszczenie tkanek. Występują w postaci:

powiększonych węzłów chłonnych
ciągle pojawiającej się chrypki mimo leczenia;
krwioplucia, częsty i niewyjaśniony kaszel;
bólu w trakcie oddawania moczu lub częste odczuwanie parcia na mocz;
krwi w moczu lub stolcu;
wyczuwalnego guza;
zmian skórnych – to liczne przebarwienia, niegojące się rany, zmiany w wyglądzie i wielkości znamion;
zaburzenia funkcji układu pokarmowego – zaparcia, biegunki, zaburzenia czy też ból podczas połykania;
wciągnięcia brodawki sutkowej;
niewłaściwego krwawienia z dróg rodnych;

Zawsze należy zgłosić się do lekarza, jeżeli zauważymy u siebie któryś z tych niepokojących objawów!

Badanie przedmiotowe

Dokładne badanie oraz przeprowadzenie wywiadu z pacjentem pozwala lekarzowi zebrać cenne informacje na temat choroby. Badanie przedmiotowe dotyczy ogólnej oceny zdrowia pacjenta. Lekarz sprawdza poprzez badanie palpacyjne (wykrywanie guzów, powiększonych węzłów chłonnych) i poglądowe (np. zmiany skórne) poszczególny stan układów. Już wtedy może stwierdzić i ocenić ich nieprawidłowości.

Diagnostyka obrazowa

Badania obrazowe to podstawa w diagnostyce chorób nowotworowych, bowiem dzięki nim możliwe jest wykrycie choroby, ustalenie, jaka jest lokalizacja danej zmiany oraz jej kształt i rozmiar. Możliwe jest również uchwycenie przerzutów w odległych narządach i tkankach. Jednak do postawienia ostatecznej diagnozy, konieczne jest przeprowadzenie wszystkich badań, a przede wszystkim analizy poprzez mikroskopową ocenę tkanki, która została uszkodzona.

Do podstawowych metod obrazowania należy:

RTG – Czyli zdjęcie rentgenowskie, które wykonuje się szczególnie podczas badania płuc, przewodu pokarmowego, a także kości i piersi. Dzięki wykonaniu zdjęcia klatki piersiowej możliwe jest znalezienie guzów nawet małej wielkości, jak również dokonanie oceny upowietrznienia płuc. Wszystkie zmiany, które zlokalizowane są obwodowo, w okolicy ściany klatki piersiowej, można zbadać poprzez nakłucie i odczytanie wyniku histopatologicznego. Natomiast szczegółowych badań tomograficznych wymagać będą te zmiany, które znajdują się znacznie głębiej.

Podczas badania przewodu pokarmowego zdjęcia rentgenowskie znajdują także swoje zastosowanie. Wykorzystuje się przy tym podwójny kontrast – barytu i powietrza. Jednakże badania endoskopowe układu pokarmowego są równie ważne jak badania rentgenowskie.
Wykonanie zdjęcia piersi, czyli tzw. mammografia to odmiana zdjęcia rentgenowskiego. Metoda ta pozwala wykonać badanie przesiewowe guzów gruczołu sutkowego. Ponieważ jednak niesie ze sobą wiele ograniczeń, prowadzone są badania oparte na promieniowaniu gamma, które prezentują nowy sposób wykrywania choroby.

USG – Ultrasonografia w procesie diagnostycznym zazwyczaj wykonywana jest jako pierwsza. To powszechnie znany i dostępny sposób wykrycia zmian w ciele człowieka. Wykorzystywana w celu wykrycia nowotworów moczowo-płciowych. Stanowi często uzupełnienie badania mammograficznego, jak również umożliwia dokonanie oceny zmian w tkankach miękkich. Służy także do wykonywania kontroli po usuniętych guzach. Jej odmianą jest ultrasonografia endoskopowa (EUS), czyli wprowadzanie sondy do jamy ciała. Wykorzystuje się ją w przypadku wykrywania nowotworów atakujących układ pokarmowy.

Tomografia komputerowa – To bardzo czuła metoda, która umożliwia dokonać oceny nowotworów niemalże w każdym miejscu naszego organizmu. Obecnie jej dostępność jest dość wysoka. Badanie to opiera się na komputerowej analizie danych o pochłanianiu promieniowania przez różne typy tkanek. Umożliwia poznanie nie tylko zmiany nowotworowej, ale również jej tempo wzrostu, a także uchwycić nawet najbardziej rozległe przerzuty.

Badania endoskopowe – Urządzenie zakończone kamerą, które wprowadza się do jamy ciała to tzw. badanie endoskopowe. Dzięki niej możliwe jest poznanie i dokonanie oceny makroskopowej danej zmiany, jak też pobranie wycinku fragmentu materiału do badania histiopatologicznego.

Tomografia rezonansu Magnetycznego (MRI) – To metoda, która uzupełni wszystkie wyżej wymienione metody. Pozwala zobrazować wszelkie zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym i w tkankach miękkich. To jedna z najczulszych i dokładnych metod monitorowania zmian.

Scyntygrafia – Stworzona jest dla pewnej grupy nowotworów, które atakują kości lub tarczycę. Ma na celu wprowadzić do organizmu substancje znakowane radioizotopami, po to, aby móc dokonać obserwacji ich rozkładu i metabolizmu.

Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) – Świetnie sprawdza się podczas wykrywania przerzutów. Umożliwia dostrzeżenie miejsca zwiększonego metabolizmu. Pozwala wykryć także każdy stan zapalny, co w badaniach nowotworowych uznawane jest za wadę.

Badania biochemiczne

Wykonywanie systematycznie badań laboratoryjnych pozwala w pewien sposób na wczesne zauważenie sygnałów, jakie wysyła nam zaatakowany przez nowotwór organizm. Wszelkie zmiany w morfologii, takie jak np. niedokrwistość, lub inny skład jonowym osocza, należy skontrolować. Chorobę nowotworową wykryć można poprzez pojawienie się w surowicy krwi specyficznych markerów. Nie są one w pełni jednoznaczne i charakterystyczne tylko dla jednej choroby, ponieważ wzrost stężenia markera nie świadczy dokładnie o lokalizacji zmiany. Dlatego badanie to, nie należy do badania przesiewowego. Sprawdzi się jednak doskonale podczas kontrolowania leczenia choroby.

Badanie patomorfologiczne

Badanie patomorfologiczne należy do podstawowego i rozstrzygającego elementu diagnostycznego. Materiał, który został pobrany zostaje poddany analizie pod mikroskopem. Patomorfolog ustala stopień złośliwości, rodzaj komórek, zaawansowanie, obecność lub brak poszczególnych białek i receptorów. Badaniu zostaje poddany fragment materiału z biopsji, bądź cała zmiana, która została wycięta operacyjnie. Dzięki histopatologii udaje się ustalić przede wszystkim, z jakiego rodzaju nowotworem mamy do czynienia. Umożliwia to dobór odpowiednie leczenie, które jest ukierunkowane na konkretny typ komórek nowotworowych. Bardzo często przyczynia się to do lepszego rokowania. Oprócz tego, badanie mikroskopowe pozwala ustalić stopień złośliwości histologicznej tzw. grading. Zmiany nowotworowe, których komórki znacznie są zróżnicowane w budowie, czyli odbiegają od normy morfologicznej bardzo często nie mają dobrego rokowania. Innym parametrem jest patomorfologiczny stopień zaawansowania. Prezentuje się go w skali pTNM i jego ocena dotyczy mikroprzerzutów w węzłach chłonnym i naciekach tkanek sąsiadujących, które są niewidoczne gołym okiem. Tkani nowotworowe usuwa się zawsze z fragmentem zdrowej tkanki, jeżeli jednak zawierają one komórki nowotworowe, zabieg ten nie jest radykalny. Można powiedzieć, że jest to najbardziej skuteczne i najważniejsze badanie w dzisiejszej onkologii.

Leczenie nowotworów

Ówczesne leczenie chorób nowotworowych opiera się na metodach działających miejscowo, mowa tutaj o oddziaływaniu poprzez radioterapię i chirurgię bezpośrednio na zmianę, bądź na metodzie systemowej, czyli leczeniu biologicznym, chemio- i hormonoterapii. W zależności od rodzaju choroby i złośliwości zmiany, onkolog wybiera odpowiednie leczenie dla danego pacjenta. Niestety dzisiejsza medycyna nie jest jeszcze wystarczająco skuteczna w tej dziedzinie, mimo iż posiada szereg różnorodnych możliwości do podjęcia walki z nowotworem. Bardzo często leczenie jest trudne i obciążające pacjenta. Można powiedzieć, że jest to długotrwały proces, który składa się z odpowiedniego podejścia i pracy całego zespołu medycznego. Dotyczy także rehabilitacji chorego po zakończeniu zabiegu, a także jego kondycji psychicznej, więc wiąże się także z odpowiednią pomocą psychologiczną.

Leczenie chirurgiczne

W leczeniu chorób nowotworowych chirurgia zajmuje naczelne miejsce i traktowana jest, jako odrębny dział tej dziedziny. Dlatego posiada własne zasady i ma bardzo szerokie zastosowanie medyczne. Dotyczy przede wszystkim:

Pobierania fragmentów zmian lub węzłów chłonnych, a także operacji zwiadowczych, (Diagnostyka zmian);
Leczenia radykalnego, czyli całościowego usunięcia zmiany łącznie z marginesem tkanek zdrowych. Jeżeli cały narząd nie zostaje usunięty, konieczne jest uzupełnienie badania radioterapią;
Leczenia paliatywnego, które polega na zmniejszeniu i zredukowaniu dolegliwości choroby oraz pomocy lepszego funkcjonowania chorego. Niestety szanse na całkowite wyleczenie są znikome;
Zabiegów, które przeprowadza się, aby zmniejszyć masę zmiany tzw. Cytoredukcja.

Radioterapia

Radioterapia opiera się na leczeniu miejscowym. Promieniowanie uszkadza komórki nowotworowe i upośledza ich zdolności do podziałów. W porównaniu z chirurgicznym usunięciem zmiany, plusem tej metody jest ochrona tkanek, a co się z tym wiąże, zachowanie ich funkcji oraz lepszy efekt kosmetyczny. Wyróżnia się teleradioterapię, która dotyczy zewnętrznego źródła promieniowania oraz brachyterapię, czyli wprowadzanie promieniowania bezpośrednio w zmianę nowotworową lub jego okolice. Różne są zastosowania tej metody. Jedno z nich to leczenie radykalne, indukcyjne, które poprzedza leczenie operacyjne, albo w przypadku nowotworów niepodlegających operacji – leczenie paliatywne.

Leczenie systemowe

Leczenie metodą chemioterapii polega na podawaniu cytostatyków, które uszkadzają komórki nowotworowe. Powoduje to progresję we wzroście guza, ale niestety równocześnie zabija zdrowe komórki, co niesie ze sobą liczne działania niepożądane. Jednakże toksyczność tej metody jest odwracalna – po pewnym czasie zdrowe komórki odradzają się, a dzięki leczeniu, które stosuje się etapami, odnawiają swoją funkcję.

Harmonoterapia z kolei dotyczy leczenia, które polega na zmianie równowagi hormonalnej. Sprawdza się przy nowotworze tarczycy, prostaty, trzonu macicy i sutka, czyli takich chorobach, przy których stwierdza się w trakcie badania histopatoligicznego ekspresję receptorów na określone hormony.

Ponieważ leczenie metodą systemową oddziałuje na wszystkie komórki, czyli jest toksyczne dla całego organizmu. Dlatego po chemioterapii bardzo często występują u chorych takie niepożądane i zazwyczaj nasilające się objawy jak:

małopłytkowość, czyli obniżenie liczby płytek krwi
niska liczba granulocytów
obniżona odporność.

Powyższe objawy spowodowane są toksycznym uszkodzeniem szpiku (najczęściej
w drugim tygodniu podawania leków).

Bardzo często w pierwszej dobie po wdrożeniu leczenia chemioterapii rozpoczynają się wymioty i nudności, które mogą trwać nawet kilka dni. Czasami w niektórych przypadkach podaje się przeciwwymiotne leki jeszcze przed rozpoczęciem kuracji.

W zależności od przyjmowanego leku zauważyć można również takie zmiany jak:

uszkodzenie nerek (charakterystyczne dla związków platyny)
hipomagnezemia
uszkodzenie serca
uszkodzenie układu nerwowego
biegunka w wyniku zaburzeń wchłaniania

oraz wiele innych objawów, które występują rzadziej.

Hormonoterapia daje nieco inne niepożądane objawy jak: zaczerwienienie twarzy, impotencja, zwiększenie masy ciała czy ginekomastię. Do częstych powikłań należy też choroba zakrzepowo-zatorowa, która wynika ze zwiększonej krzepliwości, a ta z kolei może prowadzić do śmiertelnego powikłania – zatorowości płucnej.

Reasumując, stosując metody nazywane leczeniem skojarzonym, (leczenia systemowego równoczesne z leczeniem miejscowym) można otrzymać dużo wyższą skuteczność, aniżeli podejmując się leczenia metodą pojedynczą. Pamiętać jednak należy, że ryzyko negatywnych i niepożądanych działań jest często nieuniknione, dlatego należy rozważyć wszystkie za i przeciw na temat danej kuracji.

Prewencja

Nigdy nie ma pewności, że można uchronić się w stu procentach przed zachorowaniem na któryś z nowotworów. Jednakże sposób życia oraz unikanie pewnych zachowań i skłonności, może znacznie zmniejszyć szansę na jego wystąpienie.

Mówi się, że do czynników szkodliwych, które mogą powodować chorobę nowotworową zalicza się między innymi:

tytoń (aż 30% nowotworów ma związek z używką, jaką jest tytoń), zarówno jego palenie jak i żucie ma wpływ na zachorowalność nowotworową;
alkohol, który również przyczynia się do powstawania niektórych typów nowotworowych.

Udowodniono, że równoczesne korzystanie z tych dwóch używek zwiększa ryzyko zachorowania znacznie bardziej, aniżeli korzystanie tylko z jednego z nich (np. rak krtani).

Promieniowanie UV, które wiąże się z chorobą raka skóry, dlatego istotne jest stosowanie odpowiednich kremów z filtrem, unikanie korzystania z solarium, jak również długiego przebywania na słońcu.

Wszelkie czynniki o charakterze kancerogennym takie jak np. azbest, czy też różnego rodzaju związki aromatyczne, niosą z sobą również niebezpieczne działanie i ryzyko pojawienia się choroby nowotworowej.

Niezwykle ważna jest również dieta przeciwnowotworowa, odpowiednia ilość spożywania warzyw i owoców, ograniczenie spożywania tłuszczy zwierzęcych jak również czerwonego mięsa. Absolutnie należy unikać wszelkich produktów, które są nieświeże, spalone lub pokryte pleśnią. Dieta, która będzie zawierać małe ilości błonnika, może przyczynić się do powstania raka jelita grubego.