Samodzielne sprawdzenie czy mamy prawidłową masę ciała nie jest dzisiaj trudne. Umożliwia to nam narzędzie o nazwie kalkulator BMI (Body Mass Index). Wskaźnik BMI bezpośrednio opisuje jaka jest zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Dokonuje tego na podstawie proporcji masy ciała. Aby sprawdzić czy mamy prawidłowe BMI, należy porównać masę ciała w kilogramach ze wzrostem mierzonym w metrach.
Co warto wiedzieć o wskaźniku BMI?
Kalkulator BMI opracowany został niemal 200 lat temu. Jego autorem jest belgijski statystyk Adolf Queteleta. Powszechnie kalkulator BMI zaczął być stosowany dopiero w latach 70. XX wieku. Obecnie na co dzień korzystają z niego ośrodki i organizacje, które zajmują się zdrowiem.
BMI (od angielskiego Body Mass Index, czyli w tłumaczeniu na polski wskaźnik masy ciała) jest wskaźnikiem, którego wynik pozwala każdemu samodzielnie ocenić, czy jego waga utrzymuje się na prawidłowym poziomie. Aby to sprawdzić, nie trzeba posiadać żadnych specjalnych umiejętności. Wystarczy jedynie wpisać swoją masę ciała w kilogramach oraz podać w centymetrach swój wzrost. Po wpisaniu tych danych klikamy „oblicz”. Kalkulator BMI to narzędzie, z którego mogą korzystać przedstawiciele obu płci.
Kalkulator BMI
Oblicz BMI
| wymagane | wymagane |
Wskaźnik BMI wynosi: ?
| BMI | Zakresy BMI |
|---|---|
| Mniej niż 18.5: | Niedowaga |
| 18.5 - 24.9: | Waga prawidłowa |
| 25 - 29.9: | Nadwaga |
| 30 - 34.9: | I stopień otyłości |
| 35 - 39.9: | II stopień otyłości |
| Powyżej 40: | III stopień otyłości |
Wskaźnik BMI (indeks masy ciała) jest bardzo prostym wzorem matematycznym. Wzór ten w sposób pośredni opisuje, jaka jest zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Potrzebuje do tego dwóch danych: wagi i wzrostu. Wskazuje na zawartość tkanki tłuszczowej, porównując proporcje masy ciała w kilogramach do liczonego w centymetrach wzrostu. Z kalkulatora BMI mogą korzystać zarówno dorosłe kobiety, jak i dorośli mężczyźni bez względu na to, ile mają lat. Pierwotna postać kalkulatora BMI nie jest przystosowana do opisywania tkanki tłuszczowej u dzieci i młodzieży. Zostało to jednak zmodyfikowane. Kalkulator został naniesiony na siatki centylowe oddzielnie dla dziewcząt i chłopców. Umożliwia to wykorzystywanie BMI również do pomiarów tkanki tłuszczowej u dzieci.
Wzór na obliczenie prawidłowego BMI jest bardzo prosty. Wygląda tak:
Jakie są przedziały wskaźnika BMI?
Wskaźnik MBI wykorzystywany jest przede wszystkim do oceny prawidłowej wagi. Stosowany jest także do oceny ryzyka rozwoju otyłości i chorób, które związane są z nadmierną ilością tkanki tłuszczowej w organizmie. Masa ciała może zostać opisana w jednym z kilku przedziałów.
| Zaburzenia masy ciała | BMI (kg/m2) | Ryzyko chorób |
|---|---|---|
| Niedowaga | niskie | |
| Norma | 18,5-24,9 | średnie |
| Nadwaga | 25 | podwyższone |
| Okres przed otyłością | 25,0-29,9 | podwyższone |
| I stopień otyłości | 30,0-34,9 | znacznie podwyższone |
| II stopień otyłości | 35,0-39,9 | wysokie |
| III stopień otyłości | 40,0 | bardzo wysokie |
Czasami wyróżniane są jeszcze dwa przedziały BMI – BMI > 35 (otyłość II stopnia) i BMI > 40. Ten ostatni przedział wskazuje otyłość olbrzymią. W tym drugim przypadku zagrożenie chorobami związanymi z nadmierną masą ciała jest bardzo wysokie. Nadwaga a otyłość. Przyczyny, skutki i leczenie otyłości.
Światowa Organizacja Zdrowia, prowadząc badania i oceniając stan zdrowia populacji, korzysta ze wskaźnika BMI. Korzystają z niego także inne ważne organizacje. Zaletą tego wskaźnika jest to, że został on opracowany w celu opisywania zjawisk w skali populacji, a nie jednostki. Znaczy to więc, że daje bardzo konkretne informacje w odniesieniu do dużych grup ludności. Jednak w przypadku zastosowania do oceny prawidłowej wagi u pojedynczych osób może dawać bardzo mylące wyniki.
Belgijski statystyki Adolf Queteleta opracował indeks BMI w roku 1832. Badanie otyłości nie leżało oczywiście w kręgu jego zainteresowań. Zależało mu jedynie na sprawdzeniu, czy rachunek prawdopodobieństwa znajdzie zastosowanie do określenia fizycznych cech ludzkiego ciała. A. Queteleta zauważył, że masa ciała może zwiększać się w zależności od rosnącej wysokości ciała. Wymyślony przez niego wzór pozwalał w łatwy i szybki sposób obliczyć stopień otyłości populacji, dzięki czemu rząd mógł łatwiej racjonalnie dzielić posiadane zasoby. Jednocześnie matematyk podkreślał, że opracowany przez niego wskaźnik nie powinien być stosowany w celu opisania stopnia otłuszczenia pojedynczych osób.
W latach 40. XX wieku ocenę prawidłowej masy ciała przeprowadzano, posługując się tablicami zależności wagi od wzrostu. Uwzględniały one także budowę i proporcje ciała. Pierwsza publikacja przedstawiająca BMI jako nie do końca pełnowartościowy, ale mimo to pożyteczny parametr opisujący zagrożenie otyłością została zamieszczona w „Journal of Chronic Disease” w 1972 roku. Autor artykułu podkreślał, że wskaźnik BMI bardzo dobrze sprawdza się w badaniach populacyjnych. Jednak w przypadku indywidualnej oceny prawidłowej masy ciała może dawać fałszywe wyniki. Z uwagi jednak na szybkość i prostotę działania wskaźnik BMI zaczął powoli, ale systematycznie wypierać używane wcześniej tablice zależności wagi od wzrostu. We wstępnej diagnostyce zaczęto go stosować powszechnie.
Liczne zarzuty wobec BMI nie zniechęciły jednak zbyt wielu lekarzy i specjalistów zdrowia publicznego od jego stosowania. Wskaźnik BMI stosowany jest więc do oceny ryzyka zachorowania na nadciśnienie, choroby serca, dyslipidemię, cukrzycę i inne schorzenia, które związane są z nadmierną masą ciała.
Czy rozmieszczenie tkanki tłuszczowej zależy od płci?
Kobiety mają z natury mniej mięśni niż mężczyźni. Przedstawicielki płci pięknej mają także fizjologiczne uwarunkowania do gromadzenia większej ilości tkanki tłuszczowej niż panowie. Kobieta i mężczyzna, którzy mają podobny wzrost i wagę mogą mieć zbliżone BMI. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, że tkanka tłuszczowa u kobiety będzie stanowiła większy fragment masy ciała.
Z ryzykiem chorób wiąże się nie sama masa ciała, ale poziom tkanki tłuszczowej. Bardzo ważne jest również jej rozmieszczenie. Duże zagrożenie zdrowotne stwarza tłuszcz, który otacza narządy wewnętrzne (jest to tak zwana wisceralna tkanka tłuszczowa). Tłuszcz podskórny jest mniej groźny.
O zagrożeniu zdrowia zdecydowanie więcej od wskaźnika BMI mówi wskaźnik WHR. Oparty jest on na proporcjach obwodu talii do obwodu bioder. W przypadku kobiet najczęściej występuje otyłość pośladkowo-udowa – tłuszcz zebrany jest pod skórą. U mężczyzn tłuszcz zgromadzony jest przede wszystkim wokół narządów wewnętrznych – mówi się wtedy o otyłości brzusznej.
Może więc być i tak, że kobieta, która ma większą ilość tkanki tłuszczowej jest mniej narażona na rozwój chorób metabolicznych niż mężczyzna, u którego większość tłuszczu zgromadziła się wokół wewnętrznych narządów. Każdy przypadek powinien więc być dokładnie analizowany. Najlepiej jest też korzystać z kilku wskaźników.
Masa mięśniowa a BMI
Tłuszcz jest rzadszy i lżejszy od mięśni. To dlatego każdy kilogram masy mięśniowej ma do trzy razy mniejszą objętość niż kilogram tkanki tłuszczowej. Nie powinno więc nas dziwić to, że dwie osoby, które mają taką samą masę ciała wyglądają zupełnie inaczej. Różnice w wyglądzie są wynikiem różnic w proporcjach masy mięśni do tłuszczu. Tych różnic wskaźnik BMI nie uwzględnia. Często więc osoby, które regularnie uprawiają sport, mężczyźni o mocnej czy atletycznej budowie ciała są klasyfikowane jako osoby z nadwagą. Zdarza się nawet, że tak zbudowane osoby klasyfikowane jako otyłe. Zgodnie z tym, co pokazuje ich BMI są zagrożone cukrzycą i chorobami serca. Tak naprawdę jednak nie ma to nic wspólnego z rzeczywistością – aktywny tryb życia oraz duża masa mięśniowa zmniejszają ryzyko zachowania na wiele chorób.
Masa kości a BMI
Na masę ciała w dużym stopniu wpływa gęstość kości i stopień ich mineralizacji. W przypadku osób o drobno- i grubokościstej budowie prawidłowa masa ciała będzie mocno się różnić. BMI nie uwzględnia również tego, że wraz w wiekiem maleje gęstość kości. W przypadku osób starszych masa ciała często jest zaniżona z uwagi na to, iż wielu z nich choruje na osteoporozę. Warto też pamiętać o tym, że masa mięśni i kości zmniejsza się wraz z wiekiem, a rośnie ilość tkanki tłuszczowej. Nie jest to oczywiście regułą, ale zdarza się bardzo często.
Wobec wskaźnika BMI jest wiele zarzutów. Podkreśla się, że jest to wskaźnik, który powinien być wykorzystywany do oceny populacji, a nie do oceny pojedynczych osób. Bardzo mocno zwracał na to uwagę już autor wskaźnika Adolf Quetelet.
Przygotowany przez trenerów i dietetyków, a jednocześnie darmowy kalkulator znajdziesz na stronie fitdieta.pl w seksji kalkulator kalorii. Dzięki temu kalkulatorowi nie tylko obliczysz swoje dzienne zapotrzebowanie kaloryczne ale jednocześnie dobierzesz dietę aby osiągnąć swój cel.
