A

Ablacja przezskórna – zabieg polegający na zniszczeniu mięśnia sercowego, w którym powstają nieprawidłowe impulsy elektryczne

Achalazja (kurcz wpustu) – skurcz dolnego zwieracza przełyku

Afty – owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej i języka

Alergen – substancja zdolna do wywołania stanu nadwrażliwości (pyłki roślin, pokarmy, kurz, lekarstwa)

Angiografia – metoda badania naczyń krwionośnych pozwalająca na dokładną ocenę zmian w środku naczyń

Angioplastyka – metoda leczenia miażdżycowo zmienionych naczyń krwionośnych, szczególnie tętnic; w miejsce zwężenia miażdżycowego wprowadza się balon, wypełnia się go powietrzem, doprowadzając do rozszerzenia naczynia

Antybiogram – ocena wrażliwości wyhodowanych chorobotwórczych bakterii na poszczególne antybiotyki

Anuria – bezmocz

Appendektomia – chirurgiczne usunięcie wyrostka robaczkowego

Artroza – operacyjne usztywnienie stawu, polegające na połączeniu ze sobą kości

Arytmia – zakłócenia prawidłowego rytmu serca

 

B

Badanie histologiczne – badanie mikroskopowe

Białkomocz – wydalanie białka z moczem w ilościach przewyższających normę

Biopsja — pobranie wycinka jakiegoś organu do badania mikroskopowego

BMI – wskaźnik masy ciała, jednocześnie stanowi wyznacznik ryzyka rozwoju chorób towarzyszących otyłości, BMI = masa ciała (kg)/wzrost m2

Botulizm – zatrucie jadem kiełbasianym

Brachyterapia – rodzaj radioterapii, w której źródło promieniowania zostaje umieszczone w bezpośrednim kontakcie z chorą, zmienioną nowotworowo tkanką

Bradykardia – zwolnienie czynności serca poniżej wartości prawidłowych (poniżej 60/min)

Bronchoskopia – badanie z użyciem giętkiej rury zakończonej minikamerą, z której obraz widoczny jest na ekranie, badanie wykonywane jest przy znieczuleniu miejscowym

 

C

Chemioterapia – metoda lecznicza polegająca na podawaniu leków przeciw nowotworowych, które hamują wzrost komórek nowotworowych

Cytologia – ocena mikroskopowa wymazów z kanału i tarczy części pochwowej szyjki macicy

Czynnik krzepnięcia krwi – substancja warunkująca krzepnięcie krwi

 

D

Daltonizm – wada wzroku polegająca na nieprawidłowym rozróżnianiu niektórych kolorów

Defibrylacja – zastosowanie wyładowań elektrycznych o dużej mocy, aby przywrócić prawidłowy rytm serca

DNA – dwuniciowy łańcuch kwasu dezoksyrybonukleinowego, skręcony spiralnie

Dysfagia – utrudnione połykanie dyspepsja – różnorodne zaburzenia natury czynnościowej ze strony przewodu pokarmowego, bez podłoża organicznego dystrofia – niedorozwój tkanek i narządów wywołany np. niedożywieniem, zaburzeniami metabolizmu, niedoborami hormonalnymi

 

E

Echokardiografia – USG serca, wykorzystujące ultradźwięki

ECPW (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna) – badanie polegające na wprowadzeniu przez usta do dwunastnicy giętkiego endoskopu zakończonego kamerą i źródłem światła; końcówka endoskopu umieszczana jest na wysokości ujścia przewodu żółciowego wspólnego do jelita

EEG (elektroencefalografia) – metoda rejestracji prądów czynnościowych wytwarzanych w mózgu

EKG (elektrokardiografia) – badanie czynności bioelektrycznej serca embolektomia płucna — zabieg operacyjny z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego, polegający na usunięciu skrzeplin z naczyń płucnych

Embolizacja – wprowadzenie do tętnic, za pomocą cewnika, specjalnych substancji, które powodują niedokrwienie tkanki i jej obumarcie

Encefalopatia – każda patologia ośrodkowego układu nerwowego spowodowana uszkodzeniem mózgu

Endometrium – błona śluzowa macicy

Endoprotezoplastyka stawu – wymiana zniszczonego stawu na sztuczny

Endoskopia – metoda diagnostyczna umożliwiająca oglądanie ciała człowieka od wewnątrz, przez wziernik zakończony źródłem światła i wprowadzony przez naturalne otwory lub nacięcie chirurgiczne

Erytrocyty – krwinki czerwone

 

F

Fakoemulsyfikacja – metoda leczenia zaćmy, polegająca na rozbiciu substancji powodującej zmętnienie wewnątrz soczewki za pomocą ultradźwięków, a następnie odessaniu rozbitych mas

Fibrynoliza — rozpuszczenie zakrzepu za pomocą leków podawanych dożylnie

Flebografia – badanie polegające na wypełnianiu żył specjalnym środkiem kontrastowym i wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego kończyny

Fototerapia – leczenie światłem

 

G

Gastrektomia – wycięcie żołądka

Gastroskopia – badanie polegające na wprowadzeniu do przełyku i żołądka wąskiej rurki zakończonej kamerą, co umożliwia obejrzenie błony śluzowej przełyku i pobranie wycinków do badania pod mikroskopem

Gestoza – zatrucie ciążowe

Ginekomastia – występowanie powiększenia piersi u mężczyzn

Gonartroza – choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego

Gonioskopia — badanie kąta przesączenia w oku

Gruczolak – łagodny, niezłośliwy nowotwór prostaty

 

H

Hematokryt — stosunek objętościowy erytrocytów do osocza krwi określany jako % objętości krwinek w pewnej objętości krwi

Hemiplegia – porażenie kończyny górnej i dolnej po tej samej stronie

Hemoglobina — barwnik występujący w krwinkach czerwonych

Hepatoma (wątrobiak) – gruczolak wątroby (nowotwór niezłośliwy), który rozwinął się w samej wątrobie

Hepatosplenomegalia – powiększenie wątroby i śledziony

Hipercholesterolemia – zaburzenie gospodarki tłuszczowej organizmu polegające na nadmiarze cholesterolu (LDL) hiperglikemia – podwyższenie poziomu glukozy we krwi

Hipertrójglicerydemia — zaburzenie gospodarki tłuszczowej organizmu polegające na podwyższonym poziomie trigliceroli I hipoglikemia – obniżenie poziomu glukozy we krwi

Hipotonia ortostatyczna – występowanie niskiego ciśnienia krwi, związane ze zmianami pozycji ciała, np. po nagłym wstaniu z pozycji leżącej

Hirsutyzm – pojawianie się u kobiet nadmiernego owłosienia w miejscach, w których typowo występuje ono jedynie u mężczyzn

Histerosalpinografia (HSG) – radiologiczne badanie jamy macicy i jajowodów

 

 

I

Immunoterapia – metoda lecznicza polegająca na zastosowaniu przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom nowotworowym

Inkontynencja moczu – nietrzymanie moczu

Insulina – hormon syntetyzowany w trzustce, odpowiadający za prawidłowe stężenie glukozy we krwi

 

K

Kifoza – fizjologiczna krzywizna kręgosłupa skierowana ku tyłowi koksartroza – choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego

Kolagenozy – choroby układowe tkanki łącznej

Kolonoskopia – badanie polegające na wprowadzeniu do jelita grubego przez odbyt specjalnej cienkiej rurki z kamerą i źródłem światła, dzięki której można dokładnie obejrzeć wnętrze jelita

Kolposkopia – obejrzenie szyjki macicy za pomocą aparatu, który ją oświetla, i pobranie wycinka do badania mikroskopowego

Koronarografia – badanie tętnic wieńcowych serca

Krioterapia – leczenie zimnem

 

L

Laktacja – wytwarzanie mleka przez matkę

Laparoskopia – oglądanie wnętrza jamy brzusznej za pomocą przyrządu optycznego, w ciele pacjenta robi się małe nacięcia, przez które operuje się chore miejsca, a cały zabieg jest kontrolowany za pomocą kamery

Leczenie paliatywne – leczenie redukujące jedynie objawy i poprawiające jakość życia pacjenta

Leukemia – białaczka

Leukocyty – krwinki białe

Litotrypsja – nieinwazyjna metoda kruszenia kamieni za pomocą fal ultradźwiękowych

Lordoza – fizjologiczne wygięcie kręgosłupa ku przodowi

 

M

Mammografia – radiologiczna metoda badania piersi, pozwalająca na wykrycie zmian w ich strukturze

Manometr – ciśnieniomierz, aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego krwi

Manometria przełykowa – wprowadzenie do przewodu pokarmowego przez nos cewnika, który rejestruje ciśnienie na wysokości dolnego zwieracza przełyku oraz całego przełyku

Mastektomia – chirurgiczne usunięcie gruczołu sutkowego

Markery nowotworowe – substancje, których poziom we krwi zwiększa się, gdy pacjent choruje na nowotwór

Metoda Dopplera – odmiana USG, oparta na zmianie częstotliwości fali akustycznej odbitej od przeszkody

Mikcja – oddawanie moczu

Miokardiopatie – choroby zwyrodnieniowe mięśnia sercowego, np. restrykcyjna, przerostowa

Objaw Lasegue’a – występowanie bólu oraz stawianie oporu przy biernym unoszeniu nogi chorego w pozycji leżącej do pionu

 

N

Nadżerka – powierzchowny ubytek skóry lub błony śluzowej

Nefrektomia – chirurgiczne usunięcie nerki lub jej części

Nefropatia – choroba nerek

 

O

Obturacja – zwężenie

Odleżyny – martwica tkanki skórnej dotycząca punktów podparcia u osób długotrwale unieruchomionych

Oftalmopatia – wytrzeszcz gałek ocznych

Oliguria – skąpomocz, zmniejszenie dobowe objętości moczu poniżej 500 ml

Oponiak – guz wywodzący się z opon mózgowo-rdzeniowych, najczęściej łagodny i o powolnym wzroście

Osteomalacja – demineralizacja kości, rozmiękczenie kości

Osteopenia – bezobjawowy zanik masy kostnej, nasilający się z wiekiem

Otrzewna – błona złożona z dwóch warstw, z których jedna wyścieła od wewnątrz ścianę jamy brzusznej, a druga okrywa znajdujące się w niej narządy

 

P

Palpacja – badanie dotykowe, np. piersi

Paraplegia – porażenie obu kończyn dolnych

Pedoskop – aparat używany przy badaniu płaskostopia, będący rodzajem przezroczystej płyty, która dzięki systemowi siatek metrycznych i luster pozwala na ocenę wysklepienia stopy

Perystaltyka – okresowe skurcze jelit powodujące przesuwanie treści pokarmowej

PET (emisyjna tomografia pozytonowa) – odmiana tomografii komputerowej, w której zamiast promieniowania rentgenowskiego stosuje się zjawisko anihilacji (znikania) pozytonów

Plegia – paraliż, porażenie

Polip – łagodny guz wywodzący się z błony śluzowej, połączony z podłożem charakterystyczną szypułką

Próba wysiłkowa – ocena zmian w EKG podczas wysiłku fizycznego

Przełyk Barretta – pojawienie się w nabłonku przełyku nieprawidłowych komórek, tzn. wysp błony śluzowej żołądka (stan przedrakowy)

Przydatki – termin określający łącznie jajowody i jajniki

Pulmonolog – lekarz zajmujący się chorobami płuc

Punkcja lędźwiowa – wprowadzenie długiej cienkiej igły między kręgami lędźwiowymi L3/L4 lub L4/L5 do przestrzeni podpajęczynówkowej celem pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego lub podania leków

 

R

Radioterapia – technika leczenia polegająca na zastosowaniu promieniowania jonizującego w celu zniszczenia komórek zajętych nowotworem

Refluks dwunastniczo-żołądkowy – cofanie się treści pokarmowej z dwunastnicy do żołądka

Refrakcja – załamanie promieni świetlnych przechodzących przez wszystkie struktury układu optycznego oka

Regurgitacje – cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku i jamy ustnej, wywołujące nieprzyjemne uczucie kwaśności w jamie ustnej, np. ulewanie u małych dzieci po karmieniu

Rektoskopia – badanie polegające na wprowadzeniu do odbytu wąskiego endoskopu, w celu obejrzenia odbytu i dolnej części odbytnicy

Rentgen – metoda obrazowania wykorzystująca promienie X

Resekcja – wycięcie (np. organu lub jego fragmentu)

Retikulocyty – niedojrzałe krwinki czerwone posiadające pozostałości jądra

Rezonans magnetyczny – badanie obrazujące przekrój narządów wewnętrznych we wszystkich płaszczyznach

 

S

Skolioza – wygięcie kręgosłupa w bok z jednoczesną rotacją kręgów względem siebie

Somnambulizm (lunatyzm) – zaburzenie polegające na aktywności ruchowej w czasie snu, bez towarzyszącego powrotu świadomości

Spastyczność – wzmożone napięcie mięśniowe

Spirometria – pomiar objętości wdychanego i wydychanego powietrza

splenektomia – operacyjne usunięcie śledziony

Spondyloartroza – choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa

Stomia – połączenie jelita grubego z małym otworem w powłokach brzusznych pacjenta, tak aby kał, który nie może zostać wydalony w normalny sposób, mógł znaleźć ujście

Synwektomia — usunięcie zmienionej zapalnie błony maziowej

 

T

Tachykardia – przyspieszenie czynności serca (powyżej 100/min)

Tertaplegia – porażenie wszystkich czterech kończyn

Tętniak – patologiczne rozszerzenie tętnicy, wywołane osłabieniem jej ściany w przebiegu miażdżycy lub w wyniku urazu

TIA (przemijające niedokrwienie mózgu) – chwilowe niedokrwienie określonego fragmentu mózgu

Tomografia komputerowa – metoda badania polegająca na odwzorowaniu narządów wewnętrznych w przekroju, tzn. wykonanie zdjęć poszczególnych warstw narządów

Tomogram – obrazowy wynik badania tomografii komputerowej

Tonografia – pomiar zdolności odpływu cieczy z gałki ocznej

Tonometria – pomiar ciśnienia wewnątrz gałkowego

Tonsilektomia – wycięcie migdałków

Tonsilotomia – przycięcie migdałków torbiel (cysta) – patologiczna jama wypełniona płynem lub gazem, otoczona ścianą łącznotkankową

Triglicerole (trójglicerydy) – związki glicerolu i kwasów tłuszczowych, stanowią główny składnik lipidowy pokarmów, tworzą tłuszcze zwierzęce i roślinne, są lipidami przenoszonymi przez układ krwionośny

Trombektomia – zabieg operacyjny polegający na nacięciu niedrożnego naczynia i usunięciu materiału zatorowego

Trombocyty – płytki krwi

 

U

Ulnaryzacja – deformacja małego palca

Urykemia – zawartość kwasu moczowego w osoczu krwi

USG (ultrasonografia) – metoda obrazowania narządów oparta na zjawisku odbijania fal akustycznych od napotkanych przeszkód

 

W

Wazektomia – chirurgiczne uniedrożnienie (podwiązanie) nasieniowodów w celach antykoncepcyjnych, zabieg ten prowadzi do nieodwracalnej niepłodności mężczyzny

Wenflon – cewnik

Wirylizacja – nadanie kobiecie charakterystycznych cech męskich (męskie proporcje budowy ciała, nadmierne owłosienie, niski głos)

 

Z

Zastrzał – ostre, bolesne zakażenie palca, którego punktem wyjścia jest najczęściej okolica paznokcia, skąd rozprzestrzenia się ono na wszystkie struktury palca

Zgaga – uczucie pieczenia za mostkiem