Jak ważną rolę pełnią nasze zęby, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Bez nich rozkawałkowane na niewielkie porcje pożywienie dostawałoby się bezpośrednio do żołądka. Wprawdzie nie zginęlibyśmy wówczas z głodu, ale dawałoby to znacznie mniej przyjemności z jedzenia, sprawiając jednocześnie o wiele większy wysiłek przewodowi pokarmowemu podczas trawienia. Z wiekiem zęby wypadają, co sprawia, że czujemy się coraz bardziej nieporadni.



Przeżuwanie jest ciężką pracą

W procesie żucia współpracują ze sobą zęby, język, podniebienie, mięśnie żwacze oraz obie szczęki. Ich współdziałanie musi być tak zestrojone, aby można było przez gryzienie i rozcieranie pokarmu równomiernie go rozdrobnić. Nie odbywałoby się to tak dokładnie, gdyby górny i dolny rząd zębów nie pasowały ściśle do siebie. Zęby wykonują więc bardzo ciężką pracę – w ciągu około 60 lat życia rozgryzają przeciętnie 18 ton pożywienia, co odpowiada bochenkowi chleba o długości 4,5 kilometra.

Z upływem czasu zęby ulegają wymianie

Zęby tworzą się już długo przed urodzeniem. Dziecko rodzi się z zawiązkami zębów mlecznych i stałych w szczęce i żuchwie. Około 6 miesiąca życia wyrzynają się pierwsze zęby mleczne. Najwcześniej przebijają się zęby sieczne dolne, potem górne, następnie zęby sieczne dolne boczne, potem pierwsze zęby trzonowe, kły, wreszcie drugie zęby trzonowe. W ten sposób do 3 roku życia pojawia się po 10 zębów w górnej i dolnej szczęce. Od 6 roku życia pojawia się uzębienie stałe, które do 12-14 roku życia całkowicie zastępują uzębienie mleczne. Po tym okresie mogą się jeszcze pojawić jedynie tzw. zęby mądrości, które uzupełniają komplet 32 zębów.

Każdy ząb ma podobną budowę

Każdy ząb składa się z korony, szyjki zębowej oraz jednego lub kilku korzeni. Korona jest częścią zęba widoczną ponad dziąsłem. Pokryta jest bardzo twardym szkliwem chroniącym głębiej położoną zębinę i miazgę zęba, w której znajdują się naczynia krwionośne, limfatyczne oraz włókna nerwowe, przed nadmiernym uciskiem podczas żucia, podrażnieniem potrawami zimnymi lub gorącymi, działaniem kwasów, a także bakteriami. Szkliwo jest tak twarde i odporne dzięki zawartym w nim pierwiastkom, takim jak wapń, fosfor czy fluor, i nie zawiera żadnych naczyń ani włókien nerwowych.

Próchnica atakująca zęby wywołuje ból dopiero wtedy, gdy dotrze do głębiej położonej zębiny, z drobnymi, wypełnionymi płynem kanalikami, do których z miazgi zębowej dochodzą zakończenia nerwowe. W obrębie korzenia zębowego zębina pokryta jest tzw. cementem korzeniowym – beznaczyniową, kościopodobną substancją. Korzeń do otaczającej go kości zębodołu przytwierdzony jest za pomocą ozębnej, stabilizującej tym samym cały ząb. Zbudowana jest ona z mocnej, wytrzymałej tkanki łącznej, zapewniającej jednak zębowi pewną ruchomość. Dzięki temu anatomicznemu rozwiązaniu w czasie żucia i połykania siły nacisku oraz rozciągania się równoważą. Cement, ozębna i zębodół tworzą razem tzw. aparat przyzębowy (przyzębie).

W wierzchołku korzenia znajduje się maleńki otwór, przez który przechodzą naczynia krwionośne i włókna nerwowe prowadzące do miazgi zębowej. Dzięki temu każdy ząb połączony jest z układem krążenia i nerwowym całego organizmu.

Normalnie strefa przejścia korony zęba w korzeń, czyli tzw. szyjka, przykryta jest dziąsłem. Odsłonięta staje się bardzo wrażliwa na wszelkiego rodzaju bodźce. Wówczas na przykład zetknięcie z zimnymi lub gorącymi potrawami daje bardzo nieprzyjemne uczucie. Ważne jest zatem, aby dbać o zdrowie dziąseł. Prawidłowo są one napięte, sprężyste, koloru ciem-noróżowego. Podczas mycia zębów nie bolą i nie krwawią. Między dziąsłem a zębem znajduje się tzw. bruzda okołozębowa. Gdy jest ona głębsza niż 2 mm, mówimy o kieszonce dziąsła. Może osadzać się w niej kamień nazębny i wywoływać stan zapalny.

Każdy ząb ma swoje zadanie

Istnieją różne rodzaje zębów. Ich kształt wynika z pełnionych przez nie funkcji. Zęby sieczne o ostro zakończonych krawędziach służą do odgryzania kęsów pożywienia, Idy mocno przytrzymują pokarm, a zęby przedtrzonowe i trzonowe rozcierają go. Zęby przedtrzonowe mają jeden lub dwa korzenie, natomiast zęby trzonowe – 2 lub 3. Na ich szerokiej, nierównej powierzchni żucia znajdują się liczne guzki i dołeczki.

Ból zęba

Ból zęba wcześniej czy później każdego zmusi do zgłoszenia się do dentysty. Nie znaczy jednak, że to, co w danej chwili nie boli, również nie wymaga leczenia. Ból zęba jest zawsze sygnałem ostrzegawczym, nawet jeśli nie jest to związane z żadnym poważniejszym schorzeniem. Czasami może być efektem tylko chwilowego podrażnienia, np. w wyniku stresu.

W żadnym przypadku nie można pozostawać z bólem zęba bez fachowej diagnozy stomatologicznej i ewentualnego odpowiedniego leczenia. Przed wizytą u stomatologa można zastosować pewne środki pierwszej pomocy, aby złagodzić dolegliwości.

W przypadku stanu zapalnego pomaga płukanie lub przemywanie jamy ustnej naparem z szałwii. Ból może uśmierzyć także tampon waty zamoczony w olejku goździkowym. Ząbkującym dzieciom można włożyć do ust wkładkę ortodontyczną wypełnioną zimnym płynem. Ulgę przynosi również zimny okład na opuchniętym policzku.

Poznaj choroby zębów i jamy ustnej:

 

-
Wybrane choroby
Porady zdrowotne
Kategorie chorób