Choroby układu rozrodczego

Układ rozrodczy jest to zespół narządów płciowych męskich i żeńskich, którego główną funkcją jest wytwarzanie komórek rozrodczych (gamet).

W celu prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego konieczna jest obecność hormonów płciowych. Są one wytwarzane w jajnikach i jądrach pod kontrolą hormonalną podwzgórza i przysadki. Narządy płciowe męskie i żeńskie dzielą się na wewnętrzne i zewnętrzne.

Narządy rozrodcze	Wewnętrzne	Zewnętrzne
Męskie	• jądra • najądrza i przyjądrza • nasieniowody • pęcherzyki nasienne • gruczoł krokowy	• moszna • prącie (penis) • cewka moczowa
Żeńskie	• jajniki • jajowody • macica • pochwa	• wzgórek łonowy • wargi sromowe większe • wargi sromowe mniejsze • łechtaczka • przedsionek pochwy

Do narządów płciowych męskich zalicza się:

gruczoły płciowe, produkujące komórki rozrodcze
drogi wyprowadzające nasienie
narządy płciowe zewnętrzne.

Jądro (testis) ma elipsoidalny kształt. Składa się z powierzchni bocznej i przyśrodkowej. Obydwa jądra znajdują się w mosznie. Na szczycie jąder znajdują się najądrza – miejsce dojrzewania i magazynowania plemników. Jądro zbudowane jest z łącznotkankowego zrębu – błony białawej oraz z miąższu. Błona biaława na tylnym brzegu jądra wciska się w nie i tworzy klin luźnej, gąbczastej konsystencji zwanej śródjądrzem. Na miąższ składa się około 200 zrazików jądra. Cewki kręte przechodzą w cewki proste, które po połączeniu tworzą sieć jądra. Sieć jądra znajduje się w dolnej części śródjądrza.

Procesy spermatogenezy (powstawania plemników) zachodzą w kanalikach krętych.

Najądrze (epididymis) znajduje się na tylno-górnej powierzchni jądra. Jest to odrębny narząd, który magazynuje plemniki. Wyróżnia się w nim głowę, trzon i ogon. Jego powierzchnia pokryta jest błoną surowiczą, pod którą znajduje się cienka warstwa tkanki łącznej. Wewnątrz głowy najądrza znajdują się przewodziki odprowadzające jądra, które wychodzą z siatki jądra. W głowie najądrza kanaliki te skręcają się i tworzą stożkowate twory – zraziki najądrza. Przechodzą one do ogona najądrza, zaginają się i tworzą nasieniowód.

Zewnętrzne narządy płciowe męskie:

Prącie (penis) jest narządem płciowym, zwanym członkiem. Jest ono narządem kopulacyjnym i końcowym odcinkiem dróg moczowych. Ma kształt podłużnego walca zakończonego stożkiem; jego długość w stanie spoczynku wynosi około 9 cm, a w stanie wzwodu 15-17 cm.

Trzon budują dwa ciała jamiste i ciało gąbczaste. Na granicy żołędzi i trzonu prącia znajduje się szyjka, której ograniczenie stanowi brzeg żołędzi zwany koroną.

Moszna (scrotum) – jest workiem skórnym, wewnątrz którego znajdują się jądra. Skóra worka mosznowego jest ciemniejsza i owłosiona, charakteryzuje się obecnością warstwy mięśniowej, tworzącej tzw. błonę kurczliwą. Dzięki niej, zależnie od środowiska, w którym znajdzie się moszna, może się ona kurczyć i regulować temperaturę w worku mosznowym, co jest istotne dla funkcji jąder. Panuje tu zwykle niższa temperatura niż w pozostałych częściach ciała.

Narządy rozrodcze żeńskie

Żeńskie gruczoły płciowe to jajniki (ovarium). Są one odpowiedzialne za produkcję komórek jajowych oraz hormonów biorących udział w cyklu płciowym (estrogeny, progesteron). Jajnik ma kształt migdała.

Wyróżnia się w nim:

powierzchnię boczną
powierzchnię przyśrodkową
koniec górny – jajowodowy
koniec dolny – maciczny.

Jajnik jest zawieszony na trzech wiązadłach: właściwym, krezce oraz wiązadle wieszadłowym. po końca jajowodowego każdego jajnika przylega cienki przewód, zwany jajowodem. Uchodzą one do górnego kąta macicy.

W jajowodzie wyróżnia się strzępki, lejek, bańkę, cieśń, część maciczną.

Macica (uterus) to wydrążony narząd mięśniowy, objęty fałdem otrzewnej. Leży pomiędzy pęcherzem a odbytnicą. Można w jej obrębie wyróżnić powierzchnię pęcherzową i jelitową.

W samej macicy wyróżnia się:

dno
trzon
cieśń
szyjkę.

Ściana macicy ma budowę warstwową. Składają się na nią warstwy:

surowicza
mięśniowa
śluzowa.

Ze względu na swoisty układ włókien mięśniowych macica ma ogromne możliwości rozciągliwe i jest wstanie stworzyć, z pomocą wielu mechanizmów immunologicznych oraz hormonalnych, idealne środowisko dla rozwoju nowego życia. Błona śluzowa, dzięki cyklicznym przemianom, raz w miesiącu przygotowuje się do zagnieżdżenia zapłodnionego jaja. Macica odżywia i chroni płód w trakcie trwania ciąży. Droga, którą musi przejść noworodek, aby z macicy przedostać się na świat, wiedzie przez mięśniowo-błoniasty przewód zwany pochwą.

Pochwa (vagina) jest elastycznym przewodem mięśniowo-błoniastym, łączącym macicę z przedsionkiem pochwy. Jej wymiary są różne: od 6 do 12 cm. Górny odcinek pochwy obejmuje szyjkę macicy, wytwarzając sklepienia pochwy.

Ściana pochwy również zbudowana jest z trzech warstw:

błony zewnętrznej
błony mięśniowej
błony śluzowej.

Błona śluzowa jest odpowiedzialna za produkcję śluzu o odczynie kwaśnym, który zabezpiecza drogi rodne przed infekcjami.

Ku dołowi pochwa otwiera się do przedsionka należącego do zewnętrznych narządów płciowych żeńskich, zwanych sromem niewieścim. Od przodu znajduje się: