Menopauza

Terminem menopauza określa się ostatnią miesiączkę w życiu kobiety. Menopauza wyznacza koniec naturalnej zdolności kobiety do zajścia w ciążę oraz urodzenia dziecka. Czas kilku lat przed zakończeniem jajeczkowania to przekwitanie (klimakterium).

Okres ten wiąże się z wygasaniem czynności jajników, czego następstwem są zmiany stężeń hormonów płciowych, odpowiedzialne za występujące wtedy objawy.

Menopauza występuje najczęściej między 45 a 55 rokiem życia, średnio w wieku 51 lat. Jest to proces naturalny, który przechodzi każda kobieta. Powoduje on liczne zmiany zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej.

OBJAWY MENOPAUZY

Symptomatologia klimakterium jest bardzo bogata i zróżnicowana, każda kobieta przechodzi ten okres nieco inaczej.

Występują takie objawy, jak:

• zmniejszenie częstości i obfitości krwawień miesięcznych; czasem jest odwrotnie – miesiączki są długie i obfite, pojawiają się też plamienia
• uderzenia gorąca (wary), czyli nagłe uczucie ciepła, obejmującego głowę, szyję, czasem tułów
• nocne poty, czasem zlewne
• uczucie kołatania serca
• drażliwość, uczucie lęku, przygnębienie, bezsenność, depresja, zaburzenia koncentracji i pamięci, zmęczenie, zawroty i bóle głowy, utrata motywacji
• mrowienie, drętwienie rąk, bóle kostno-stawowe
• utrata zainteresowania seksem i brak satysfakcji ze współżycia, suchość pochwy powodująca ból przy współżyciu
• wiotczenie skóry, która staje się sucha i przybywa na niej zmarszczek; na twarzy zaczynają rosnąć włosy, jak u mężczyzny (hirsutyzm)
• zaburzenia kontroli oddawania moczu, do nietrzymania moczu włącznie.

W czasie przekwitania zanika ochronny wpływ estrogenów na naczynia, przez co szybciej zaczyna rozwijać się miażdżyca, a odwapnienie kości powoduje powstanie osteoporozy.

PRZYCZYNY MENOPAUZY

Przyczyną przekwitania i menopauzy jest naturalny proces wygasania czynności jajników, polegający na zmniejszaniu się liczby pęcherzyków zawierających komórki jajowe oraz na spadku wytwarzania estrogenów i progesteronu (hormonów płciowych żeńskich). Wiele tkanek i narządów w żeńskim ustroju jest wrażliwych na ich działanie, dlatego ich niedobór i tym samym przewaga androgenów (hormonów męskich, które są również produkowane przez organizm kobiety) powoduje liczne zmiany prowadzące do wystąpienia objawów.

DIAGNOSTYKA MENOPAUZY

Diagnostyka menopauzy i jej powikłań polega na:

• przeprowadzeniu wywiadu i badania ginekologicznego, które pomagają wysunąć podejrzenie, że zgłaszane objawy są związane z okresem około menopauzalnym; należy wiedzieć, że menopauzę można rozpoznać wtedy, gdy kobieta nie miesiączkuje co najmniej 12 miesięcy
• pobieraniu wymazu z szyjki macicy
• wykonaniu USG przezpochwowego w celu oceny endometrium (błony śluzowej jamy macicy)
• badaniu gruczołów piersiowych i pomiarze ciśnienia tętniczego krwi
• oznaczeniu stężenia hormonów i poziomu cholesterolu
• dodatkowo można wykonać badanie densytometryczne kości, służące do oceny ich gęstości oraz badanie rozmazów z pochwy.

LECZENIE MENOPAUZY

Najskuteczniejszą metodą leczenia jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ), polegająca na przyjmowaniu żeńskich hormonów, które zastępują naturalną czynność jajników.

Zadaniem HTZ jest:

• zniesienie lub zmniejszenie nasilenia dokuczliwych objawów
• zapobieganie skutkom nasilających się w tym czasie zaburzeń metabolicznych
• opóźnienie starzenia
• profilaktyka powikłań (osteoporoza, zaburzenia w układach moczowym oraz płciowym).

Przed rozpoczęciem kuracji wymagana jest wizyta u lekarza oraz przeprowadzenie dodatkowych badań.

Nie wolno stosować HTZ w przypadku:

• raka piersi
• raka błony śluzowej macicy
• krwawień z dróg rodnych o niewyjaśnionej przyczynie
• choroby zakrzepowo-zatorowej
• ciężkich chorób wątroby
• nieuregulowanego nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, po przebytym zawale.

Brakujące hormony można podawać w postaci:

• tabletek
• plastrów i żeli przezskórnych
• aerozolu (donosowo)
• zastrzyków domięśniowych (co 4-6 tygodni)
• globulek dopochwowych oraz implantów podskórnych (zakładanych co 6 miesięcy).

Każde nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych wymaga wizyty u ginekologa w celu rozpoznania jego przyczyny.

PORADY LEKARZA – MENOPAUZA

✓ NALEŻY:

• stosować zdrową dietę ubogą w tłuszcze, z dużą ilością owoców, warzyw, produktów zbożowych i przetworów mlecznych
• wykonywać regularnie ćwiczenia fizyczne, pomagające kontrolować masę ciała, zmniejszające uderzenia gorąca, zwiększające wytrzymałość kości i poprawiające samopoczucie
• stosować kremy nawilżające
• stosować częste kąpiele higieniczne oraz natryski zimną wodą, ze względu na wzmożoną potliwość i wary
• stosować kąpiele mineralne i borowinowe w celu poprawy ogólnej kondycji organizmu, napięcia skóry i lepszego samopoczucia
• stonować akupunkturę, skuteczną zwłaszcza w zespołach bólowych.

✓ NIE NALEŻY:

• palić papierosów, co dodatkowo przyspiesza zanik jajeczkowania o około 2 lata
• spożywać alkoholu.

Rodzaj terapii dla danej kobiety zależy od wielu czynników i o jego doborze powinien zadecydować lekarz.

Po konsultacji z lekarzem można stosować:

• roślinne leki uspokajające
• ziele pluskwicy w postaci wyciągów i preparatów doustnych jako środek estrogenny
• owoc witeksu czczonego
• mieszanki preparatów ziołowych złożone z:
  • szyszek chmielowych
  • kwiatu grzybienia
  • kwiatu jasnoty białej
  • kwiatu przelotu
  • kory kaliny koralowej
• J mieszanki ziołowe złożone z:
  • korzenia kozłka lekarskiego (waleriany)
  • liścia melisy
  • kwiatu nagietka
  • ziela tasznika
  • ziela przymiota kanadyjskiego ziela przywrotnika.