Zespół wielotorbielowatych jajników nazywany jest także zespołem policystycznych jajników (cysta = torbiel), potocznie znany jako torbiele jajników oraz pod angielskim skrótem PCOS (Policystic ovary syndrome).
Istotą tej choroby są liczne zaburzenia związane z wydzielaniem hormonów, wśród których najważniejsza jest dysfunkcja jajników. Polega ona na tworzeniu się w jajnikach różnej wielkości torbieli, wypełnionych płynem.
Torbiele jajników występują u około 3% wszystkich kobiet w wieku rozrodczym i u ponad połowy kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.
OBJAWY TORBIELI JAJNIKA
Choroba ujawnia się po pokwitaniu (czyli czasie uzyskiwania dojrzałości płciowej) i trwa przewlekle aż do menopauzy.
U większości kobiet występują:
- zaburzenia miesiączkowania (miesiączki rzadkie lub ich zanik)
- zmiany skórne wynikające ze zwiększonej produkcji hormonów płciowych męskich (androgenów):
- trądzik jako efekt nadmiernej produkcji łoju, który, zaczopowując ujścia gruczołów na powierzchni skóry, powoduje tworzenie się krost i zaskórników (częsty powód wizyt u dermatologa)
- hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie na ciele oraz na twarzy (czasem może pojawić się łysienie z przodu i na czubku głowy, tak jak ma to miejsce u mężczyzn)
- poronienia nawykowe, czyli niemożność donoszenia kolejnych ciąż i ich utrata we wczesnym okresie.
U około 50% chorych kobiet występuje także otyłość.
Należy dodać, że na torbiele jajników chorować mogą również kobiety regularnie miesiączkujące i z prawidłową masą ciała.
PRZYCZYNY TORBIELI JAJNIKA
Zespół wielotorbielowatych jajników jest chorobą o niejasnym podłożu, posiada tendencję do występowania rodzinnego i prawdopodobnie skłonność do jego wystąpienia dziedziczona jest przez wiele genów. Również uszkodzenia pozapalne jajników oraz nadczynność nadnerczy w produkcji hormonów mogą stać się przyczyną ZWJ.
SKUTKI TORBIELI JAJNIKA
Choroba nieleczona lub leczona nieprawidłowo może prowadzić do szeregu powikłań:
- wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego oraz chorób dróg żółciowych (np. kamica pęcherzyka żółciowego)
- niepłodności (około 73% kobiet chorujących na ZWJ)
- rozrostu i raka błony śluzowej macicy spowodowanych nieustanną stymulacją przez hormony płciowe oraz zaburzoną proporcją między ilością poszczególnych ich rodzajów.
DIAGNOSTYKA TORBIELI JAJNIKA
Diagnostyka opiera się przede wszystkim na przeprowadzeniu:
- badania ginekologicznego
- badania laboratoryjnego krwi pod kątem:
- zwiększonego stężenia androgenów (hormonów płciowych męskich), zwłaszcza testosteronu
- zwiększonego stężenia lutropiny (żeńskiego hormonu płciowego)
- nieprawidłowego stężenia cukru we krwi
- cukrzycy
- USG: pozwala uwidocznić obustronnie powiększone jajniki z dużą ilością torbieli różnej wielkości, położonych na obwodzie, pod torebką jajnika.
LECZENIE NIEOPERACYJNE TORBIELI JAJNIKA
- stosowanie leków zmniejszających wytwarzanie lub hamujących działanie hormonów
- dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne stosowane przewlekle (skuteczne w łagodzeniu objawów choroby)
- leki pobudzające jajeczkowanie u kobiet pragnących urodzić dziecko; wcześniej wymagana jest jednak normalizacja masy ciała i stężenia androgenów.
Obecnie w leczeniu preferuje się metodę laparoskopową, w której nie otwiera się jamy brzusznej, tylko przez kilka małych otworów wprowadza do jej wnętrza narzędzia chirurgiczne.
W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego należy pacjentkę zoperować.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- stosować odpowiednią dietę
- regularnie uprawiać ćwiczenia fizyczne.
✓ NIE NALEŻY:
- dopuścić do zwiększenia masy ciała.