Nudności i wymioty

Nudności to subiektywne, nieprzyjemne odczucie mdłości. Może poprzedzać wystąpienie wymiotów.

Wymioty to wydalenie treści pokarmowej z żołądka przez usta, wywołane czynnością skurczową górnego odcinka przewodu pokarmowego. Nudności i wymioty nie są same w sobie chorobami, a jedynie dolegliwościami, które pojawiają się w czasie niektórych stanów fizjologicznych (np. ciąża), mogą jednak być oznaką wielu chorób.

Nie należy lekceważyć długo trwających t wymiotów, ponieważ mogą one doprowadzać do utraty wody i elektrolitów w organizmie, powodując poważne konsekwencje. Od wymiotów należy odróżnić regurgitacje, których przykładem może być ulewanie u małych dzieci po karmieniu.

OBJAWY NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Objawy towarzyszące nudnościom:

• niepokój
• zawroty głowy
• dyskomfort w żołądku
• pojawienie się pragnienia wymiotów.

Objawy towarzyszące wymiotom:

• suchość w ustach
• rzadsze oddawanie moczu
• wzmożone pragnienie (spowodowane utratą wody).

Objawy towarzyszące wymiotom u dzieci:

• suche śluzówki jamy ustnej
• zapadnięte gałki oczne
• szybki oddech
• sucha pielucha oznaczająca, że dziecko nie oddaje moczu.

Wymioty zazwyczaj poprzedzone są nudnościami. Czasami zdarza się, że gdy wymioty są bardzo silne, to po opróżnieniu żołądka z pokarmu odruch wymiotny nadal pozostaje (chory często mówi, że nie ma czym wymiotować).

Do lekarza należy udać się, gdy:

• w wymiocinach pojawi się krew (świeża czerwona lub jako grudki przypominające fusy)
• wymiotujące dziecko nie oddaje moczu przez kilka godzin
• wymiotom towarzyszą bóle brzucha
• wymiotom towarzyszy gorączka
• wymiotom towarzyszą zawroty głowy, zaburzenia świadomości
• długotrwałe wymioty występują u osób starszych
• skóra i twardówki oczu stają się żółte
• z ust osoby wymiotującej wydobywa się zapach owoców lub zgniłych jabłek
• wymiotom towarzyszy silny ból w klatce piersiowej.

PRZYCZYNY NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Nudności i wymioty są wynikiem podrażnienia nerwu błędnego. Jest to nerw, który dociera do większości narządów znajdujących się w jamie brzusznej. Gdy jest podrażniony, wysyła sygnały do mózgu i tam, w specjalnych jego częściach, powstają impulsy powodujące wymioty i nudności. Może się zdarzyć, że wymioty są odruchem korzystnym, np. w zatruciach pokarmowych czy innych sytuacjach, wówczas pomagają chronić organizm przed szkodliwymi substancjami i pozwalają na ich usunięcie. Zazwyczaj jednak nudności i wymioty są efektem chorób.

Przyczyny występowania wymiotów:

• zaburzenia odżywiania, np. anoreksja
• nieżyt żołądkowo-jelitowy
• zakażenia wirusowe i bakteryjne przewodu pokarmowego
• choroba lokomocyjna (nudności i wymioty w trakcie jazdy samochodem, pociągiem, autobusem itp.)
• zapalenie trzustki
• niedrożność przełyku
• zwężenie odźwiernika
• urazy głowy
• choroby pęcherzyka żółciowego
• choroby wyrostka robaczkowego
• migrenowe bóle głowy
• zapalenie ucha środkowego
• zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrz-czaszkowego
• guzy mózgu
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
• przyjmowanie niektórych leków (wymioty są efektem niepożądanym ich działania), np. stosowanych w terapii nowotworów
• mocznica (końcowe stadium przewlekłej choroby nerek)
• nadmierne spożycie alkoholu
• zaburzenia emocjonalne i stres
• wczesny okres ciąży (tzw. poranne nudności); wymioty mogą także przedłużać się na cały okres ciąży
• wrażliwość na przykre smaki lub zapachy.

DIAGNOSTYKA NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Najważniejsza jest rozmowa z pacjentem i dokładne badanie lekarskie. Często już na tym etapie diagnostyka kończy się.

Badania dodatkowe stosowane w diagnostyce wymiotów:

• badanie krwi (morfologia, jonogram, badania biochemiczne)
• tomografia komputerowa czaszki, jeśli pacjent mógł doznać urazu głowy (nawet jeśli o tym nie pamięta, bo mógł stracić przytomność)
• wykonanie testu ciążowego u kobiet w wieku reprodukcyjnym
• RTG brzucha, jeśli podejrzana jest niedrożność przewodu pokarmowego
• gastroskopia (może ujawnić refluks żołądkowo-przełykowy i pokazać stan błony śluzowej żołądka i dwunastnicy).

LECZENIE NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Zazwyczaj wymioty i nudności ustępują bardzo szybko bez ingerencji z zewnątrz. Domowe leczenie opiera się głównie na spożywaniu odpowiedniej ilości płynów, tak aby zapobiec odwodnieniu. Pomaga to także unormować poziom minerałów w organizmie i może powstrzymać nudności i wymioty.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• pić buliony, rosoły, słabą herbatę
• pić napoje izotoniczne zawierające wiele elektrolitów traconych w czasie wymiotów
• spożywać pokarmy lekkostrawne; po około 24 godzinach bez wymiotów można bardzo ostrożnie wprowadzać inne potrawy
• u dzieci uzupełniać płyny preparatami mającymi specjalny skład dostosowany do ich potrzeb.

✓ NIE NALEŻY:

• pić mleka i jeść produktów mlecznych
• spożywać owoców cytrusowych
• jeść posiłków obfitych i ciężkostrawnych
• pić alkoholu
• palić papierosów, szczególnie na czczo.