Układ krążenia ma za zadanie rozprowadzać krew do wszystkich tkanek ustroju. krew dostarcza substancje odżywcze i tlen do komórek oraz usuwa dwutlenek węgla i zbędne produkty przemian metabolicznych, przenosząc je do narządów wydalających. Układ krążenia pełni także funkcję nośnika hormonów. Jest odpowiedzialny za rozprowadzanie energii cieplnej i utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała.




Układ krążenia składa się z:

  • tętnic
  • żył
  • naczyń włosowatych
  • serca.

Układ krążenia zdjęcie

Krew krąży w organizmie w zamkniętym układzie naczyń.

Tętnice (arteriae) są to naczynia, którymi krew płynie pod dużym ciśnieniem od serca do obwodu. Transportują one zarówno żywo czerwoną, utlenioną krew z lewej komory, jak i odtlenioną krew z prawej komory serca do płuc.

Tętnice dzielą się na drobne i bardzo cienkie naczynia włosowate, docierające do każdego zakątka ciała. Naczynia te, łącząc się ze sobą tworzą żyły.

Żyły (venae) są to naczynia, którymi krew odpływa do serca. Prowadzą one zarówno odtlenioną krew z tkanek, jak i utlenioną krew płynącą z płuc do lewego przedsionka serca.

Ściany tętnic i żył zbudowane są w taki sam sposób. Składają się z czterech warstw tkanek, które zróżnicowane są jedynie pod względem grubości. W ich ścianach wyróżnia się trzy warstwy:

  • błonę wewnętrzną – składającą się ze śródbłonka i cienkiej warstwy tkanki łącznej
  • błonę środkową – zbudowaną z włókien mięśniowych; w tętnicach jest to warstwa najgrubsza, w żyłach natomiast bardzo cienka
  • błonę zewnętrzną – składającą się z tkanki łącznej; w żyłach jest ona najgrubsza, w przeciwieństwie do tętnic.

Naczynia włosowate (kapilary) mają ściany zbudowane z jednej warstwy komórek śródbłonka, przez co ściany te są cienkie, co umożliwia łatwą wymianę krwi z otoczeniem. Tworzące się z nich żyły są również wiotkie.

Serce jest narządem zbudowanym z mięśnia poprzecznie prążkowanego typu sercowego; pełni funkcję pompy ssąco-tłoczącej.

Leży w śródpiersiu, od tyłu sąsiaduje z przełykiem, od dołu z przeponą, a od przodu przylega na pewnej przestrzeni do ściany klatki piersiowej.

Serce od przodu chronione jest przez mostek, żebra i mięśnie klatki piersiowej. Położone jest ono asymetrycznie, jedna trzecia znajduje się po stronie prawej, natomiast dwie trzecie po stronie lewej. Serce ma kształt spłaszczonego stożka.

Budowa serca

Budowa serca zdjęcia

W sercu wyróżnia się:

  • podstawę, skierowaną ku górze, do tyłu i w prawą stronę
  • koniuszek, skierowany ku dołowi, do przodu i w lewą stronę.

Serce znajduje się w worku osierdziowym. Podstawa worka osierdziowego styka się z przeponą a szczyt obejmuje wielkie naczynia (wchodzące i wychodzące z serca – koronę serca).

Osierdzie (pericardium) zbudowane jest z dwóch blaszek:

  • trzewnej surowiczej – nasierdzia (epicardium), przylegającej do mięśnia sercowego
  • ściennej włóknistej, stanowiącej blaszkę zewnętrzną.

Między tymi blaszkami powstaje szczelina – jama osierdzia (cavum pericardii), w której znajduje się niewielka ilość płynu surowiczego, zapobiegająca tarciu blaszek o siebie.

Jama serca podzielona jest na cztery części. Przegroda między przedsionkowa oddziela przedsionek prawy od lewego, a przegroda międzykomorowa oddziela lewą komorę od prawej.

Prawy przedsionek (atrium dextrum) jest oddzielony od prawej komory (ventriculus dexter) ujściem przedsionkowo-komorowym prawym z zastawką trójdzielną posiadającą płatek przedni, płatek tylny oraz płatek przegrodowy.

Przedsionek prawy jest większy od lewego; wyróżnia się w nim: uszko prawe, ujście żyły głównej górnej, ujście żyły głównej dolnej i ujście zatoki wieńcowej serca. Krew z prawego przedsionka pompowana jest do prawej komory i dalej, przez ujście tętnicze prawe, zaopatrzone w zastawkę półksiężycowatą pnia płucnego (valve trunci pulmonalis), do płuc, skąd wraca do lewego przedsionka przez cztery żyły płucne.

Lewy przedsionek (atrium sinistrum) od lewej komory (ventriculus sinister) oddzielony jest ujściem przedsionkowo-komorowym lewym z zastawką dwudzielną posiadającą płatek przedni oraz płatek tylny. Przedsionek lewy posiada uszko lewe. Ściana komory lewej jest grubsza od prawej około 3 razy. Zastawki w sercu zapobiegają cofaniu się krwi w cyklu pracy serca.

Serce otacza sieć naczyń wieńcowych odżywiających mięsień serca. Krew ze ścian serca zbierają żyły serca, uchodzące do zatoki wieńcowej, która doprowadza ją do prawego przedsionka. Z lewego przedsionka krew dostaje się przez ujście żylne lewe do lewej komory i dalej przez zastawkę półksiężycowatą aorty (valva aortae) do aorty. Po zaopatrzeniu w tlen wszystkich narządów krew układem żylnym zbierana jest z obwodu przez dwie duże żyły, zwane żyłami głównymi: dolną i górną które uchodzą do prawego przedsionka. Z prawego przedsionka krew dostaje się do prawej komory i tak cały cykl jest powtarzany.

Inicjacja skurczów przedsionka ma miejsce w układzie przewodzącym serca, w węźle zatokowo-przedsionkowym. Impuls elektryczny przechodzi na mięśniówkę komór przez węzeł przedsionkowo-komorowy, pęczek Hisa i włókna Purkinjego. Zapewnia to prawidłową kolejność skurczów przedsionków i komór.

W organizmie człowieka występują dwa krwiobiegi – duży i mały.

Krwiobieg duży

Rozpoczyna się w lewej komorze, stąd krew natleniona uchodzi tętnicą główną – aortą. Rozgałęzia się ona na mniejsze tętnice, a te z kolei na naczynia włosowate, które dostarczają krew do narządów ciała. Od łuku aorty odchodzą naczynia zaopatrujące w krew kończyny górne i głowę. Od aorty piersiowej tętnice odchodzą do oskrzeli, przełyku, śródpiersia i ścian klatki piersiowej. Od aorty brzusznej odchodzą tętnice zaopatrujące w krew trzewia: żołądek, wątrobę, trzustkę, śledzionę, jelita, nerki, narządy rozrodcze, kończyny dolne.

Najdrobniejsze tętnice przechodzą w sieć naczyń włosowatych, które wnikają do tkanek. Tam i zachodzi pobranie CO2 oraz oddanie tlenu i składników odżywczych. Dalej krew odpływa systemem żył, kierując się do serca. Drobne żyły zbierają się w żyły główne: górną i dolną które uchodzą do prawego przedsionka. Do tego przedsionka uchodzą też żyły wieńcowe serca.

Krwiobieg mały (płucny)

Rozpoczyna się w prawej komorze, do której napływa krew żylna z prawego przedsionka, i Skurcz komory tłoczy krew do pnia płucnego, który rozgałęzia się na tętnice płucne: prawą i lewą. W płucach dzielą się one na coraz drobniejsze tętnice, aż do naczyń włosowatych, które oplatają pęcherzyki płucne. Tam zachodzi wymiana gazowa na zasadzie różnicy ciśnień parcjalnych. Natleniona krew wraca czterema żyłami płucnymi do lewego przedsionka, a stąd do lewej komory.

Krążenie płodowe

Schemat krążenia krwi u płodu jest odmienny niż u dorosłego człowieka. Płód pobiera tlen i składniki odżywcze z krwi matki, natomiast proces wymiany produktów przemiany materii następuje w łożysku.

Zaopatrzona w produkty odżywcze krew odpływa z łożyska do żyły pępkowej, wchodzącej w skład pępowiny. Dalej żyła pępkowa biegnie do wątroby płodu i dzieli się na dwie gałęzie, które łączą się z żyłą główną dolną oraz żyłą wrotną W ten sposób krew tętnicza płynąca z łożyska miesza się z krwią żylną płodu. Z żyły głównej dolnej krew dostaje się do serca, skąd płynie do pnia płucnego. Ponieważ płuca płodu są niewielkie, większość krwi pompowana jest do tętnicy głównej. Poprzez odgałęzienia tętnicy głównej krew rozchodzi się po całym ciele.

Poznaj choroby układu krążenia:

-
Wybrane choroby
Porady zdrowotne
Kategorie chorób