Zimne stopy i dłonie nie zawsze są wynikiem braku założonych rękawiczek oraz ciepłych skarpet w chłodne, wietrzne dni. Kiedy dolegliwości występują stale lub pojawiają się w ściśle określonych sytuacjach, warto sprawdzić jaka jest ich przyczyna.
Wiele osób bagatelizuje objaw zimnych dłoni i stóp. Zanim jednak okaże się że, „to nie takiego”, lepiej zorientować się czy są one chłodne nieustannie, czy tylko w pewnych okolicznościach oraz co je prowokuje. Czasami dystalne części kończyn marzną po wyjściu na dwór. Ale niekiedy dłonie stają się zimne podczas silnego stresu.
Na początek warto wykluczyć prozaiczną przyczynę chłodnych dłoni i stóp spowodowaną uciskiem, np. noszeniem skarpetek z ciasnym ściągaczem, zbyt ciasnego paska od zegarka lub zakładaniem bluzek, których rękawy mocno opinają w obrębie przebiegu naczyń krwionośnych. Zimne, a niekiedy wręcz lodowate dłonie i stopy mogą wskazywać także na choroby, z których najpoważniejszymi są te układu krążenia.
Zimne stopy i dłonie najczęściej pojawiają się po wyjściu na dwór jesienią i zimą, kiedy temperatura otoczenia obniża się. Dochodzi wtedy do skurczu drobnych tętniczek stóp oraz rąk, a dalej do ich niedokrwienia. Palce stają się najpierw blade, a potem woskowo-białe. Ma to związek z centralizacją krążenia, czyli organizm stara się utrzymać narządy wewnętrzne we właściwej temperaturze. Następuje wówczas wzmożony transport krwi w obręb klatki piersiowej i brzucha. W efekcie dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi przez naczynia krwionośne zaopatrujące kończyny dolne i górne, co potęguje uczucie zimna. Takie chwilowe wychłodzenie stóp i dłoni jest wynikiem fizjologicznej reakcji i nie powinno budzić niepokoju.
U niektórych osób objaw zimnych dłoni i stóp jest ściśle związany ze stresem. Zarówno złe, jak i dobre emocje powodują aktywację układu współczulnego, odpowiadającego za przyspieszenie akcji serca i obieg krwi w organizmie. Obwodowe naczynia krwionośne kurczą się, przez co przez stopy i dłonie pompowana jest mniejsza ilość krwi. Ta z kolei jest kierowana do najważniejszych narządów, takich jak: mózg, wątroba, nerki. Ta fizjologiczna reakcja wiąże się z pierwotną odpowiedzią organizmu na niebezpieczeństwo. Gwałtowne pobudzenie układu współczulnego ma za zadanie przygotować ciało do odruchów obronnych, np. ucieczki, walki. Niestety pośpiech czy nerwowa praca powodują nieustanne pobudzanie tego mechanizmu. Taki powtarzający się często skurcz naczyń skutkuje wyziębieniem oraz potliwością rąk i stóp.
Długotrwałe przebywanie w jednej pozycji również może przyczynić się do pojawienia się uczucia zimnych stóp. Zostaje wówczas zaburzony przepływ krwi w kończynach dolnych. Aby temu zapobiec, podczas długotrwałego stania należy przenosić ciężar z nogi na nogę lub wspinać się na palcach. Praca mięśni pobudzi przepływ krwi w żyłach. Podobnie podczas wielogodzinnego siedzenia lepiej nie zakładać nogi na nogę, tylko co jakiś czas wykonywać ruchy stóp.
Zimne stopy i dłonie – na co mogą wskazywać?
Kiedy zziębnięcie rąk i stóp występuje przez cały rok, nawet ciepłym latem, może to być symptomem poważnych chorób, między innymi związanych z krążeniem. Warto udać się do lekarza, aby ocenić wydolność układu sercowo-naczyniowego. Ważna jest kontrola tętna kończyn górnych i dolnych, osłuchiwanie naczyń i regularne mierzenie ciśnienia tętniczego. Zimne stopy i dłonie mogą wskazywać na:
- zakrzepicę żył głębokich – bardzo groźną chorobę, przez wiele lat przebiegającą bezobjawowo. Zakrzepy krwi, tworzące się w żyłach nóg, stopniowo powiększają się, po czym nagle odrywają i płyną wraz z krwią do głównych naczyń płucnych. Tam mogą utworzyć zator, który niekiedy przyczynia się do śmierci;
- miażdżycę – chorobę, w której z początku dochodzi do odkładania się złogów cholesterolowych i uszkodzenia śródbłonka tętnic, a następnie do ich zwężenia oraz utrudnienia przepływu krwi;
- chorobę Buergera – zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń, które indukowane jest przez palenie papierosów;
- chorobę Takayasu;
- niedokrwistość z niedoboru żelaza – utrudniony transport tlenu skutkuje niedokrwieniem i uczuciem zimnych stóp i słoni.
- schorzenia układu krwiotwórczego, takie jak: białaczka, chłoniak, szpiczak mnogi, czerwienica prawdziwa, małopłytkowość;
- objaw Raynauda (napadowy skurcz tętnic) – dolegliwość polegająca na skurczu, pod wpływem stresu lub zimna, tętniczek zaopatrujących w krew palce rąk i nóg. Dłonie i stopy najpierw stają się woskowo-białe, potem sinieją, drętwieją i czerwienieją. Przyczyn objawu Raynauda jest wiele, w tym: białaczka, chłoniak, wirusowe zapalenie wątroby, choroby tkanki łącznej (np. twardzina układowa) albo zaawansowana miażdżyca;
- hipotonia, czyli niedociśnienie.
Zimne stopy i dłonie a leki
Zimne stopy i dłonie mogą się pojawić także u osób stosujących niektóre leki – przede wszystkim beta-blokery, pochodne alkaloidów sporyszu, doustne środki antykoncepcyjne, cytostatyki, interferon. Podobne objawy obserwuje się przy zatruciu ołowiem, talem i innymi związkami chemicznymi. Także nikotyna powoduje skurcz naczyń krwionośnych, a w następstwie zmniejszenie ukrwienia palców stóp i rąk.
Zimne stopy i dłonie mogą być także jednym z objawów niedoczynności tarczyc. Dodatkowe dolegliwości, takie jak: trudności z koncentracją, wypadanie włosów, nadwaga mimo braku apetytu, wysuszenie skóry czy podkrążone oczy powinny skłonić do nieodległej wizyty u lekarza.
