Borelioza, inaczej nazywana chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową, to wieloukładowa choroba zakaźna. Jest najbardziej znaną chorobą odkleszczową, czyli przenoszoną przez stworzenia z rzędu kleszczy (łac. Ixodida). Jest chorobą „młodą”, bo rozpoznawaną ledwie od drugiej połowy lat osiemdziesiątych XX w. Borelioza ze względu na swój niecharakterystyczny przebieg jest uważana za chorobę „podstępną” i groźną dla ludzi. Atakuje zarówno skórę, układ oddechowy, krwionośny, nerwowy oraz ruchowy. Nieleczona może prowadzić do poważnych schorzeń, a następnie do szeregu powikłań i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Do powikłań związanych z boreliozą zalicza się, m. in.: upośledzenie słuchu, padaczkę, nadwrażliwość na światło, problemy z miesiączkowanie, zaburzenia potencji, zapalenie nerwu wzrokowego, czy opadający kącik ust. To jednak tylko  ich krótki wybór, a lista problemów wynikający z nieleczonej choroby jest naprawdę długa i poważna.

Zakażenie boreliozą

Choroba przenoszona jest przez kleszcze, będące nosicielami bakterii (najczęściej w postaci tzw. krętków – m.in. Borrelia burgdorferiBorrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica, choć mogą występować również w formie przetrwalnikowej, jak np. cysty). Bakterię dostają się do ludzkiego organizmu na skutek ugryzienia kleszcza wraz ze jego śliną. Ze względu na to, że bakteria żeruje w układzie pokarmowym kleszcza, zanim dojdzie do przekazania bakterii człowiekowi, musi minąć wiele godzin od rozpoczęcia żerowania. Szybkie zauważenie i odpowiednie usunięcie kleszcza ze skóry może zapobiec zachorowaniu.

W Europie chorobę przenosi kleszcz pospolity (łac. Ixodes ricinus), jednak należy pamiętać, że dotyczy to tylko niektórych osobników, które są nosicielami bakterii – nie wszystkie kleszcze mogą więc zarazić nas boreliozą. Aby stwierdzić, czy dany kleszcz był nosicielem bakterii borrelia, można wykonać badanie genetyczne kleszcza. Takie badanie przeprowadza na przykład wrocławskie laboratorium Blumed. Badanie takie można zamówić poprzez stronę https://zbadajkleszcza.pl

Objawy boreliozy

Choroba jest trudna w diagnozowaniu, bo niekiedy nie daje jednoznacznych objawów, a znane są historię, gdy pacjenci trafiają do lekarza dopiero po kilku latach!

Najbardziej charakterystycznym i pierwszym objawem boreliozy jest pojawiający się od 7 do 21 dni w miejscu ugryzienia przez kleszcza rumień wędrujący (tzw. infekcja zlokalizowana). Swoją nazwę zawdzięcza temu, iż jego cechą jest „ruch”, czyli obwodowe rozszerzanie się, przy jednoczesnych ustępowaniu w części centralnej (rumień przypomina tarczę strzelniczą z ciemniejszym od środkiem i krawędzią). Innym wczesnym objawem boreliozy jest pseudochłoniak boreliozowy, niebolesny czerwony guzek, występujący na płatku ucha, sutku lub na mosznie. Wszystkiemu mogą również towarzyszyć objawy przypominające grypę.

W przypadku, gdy ugryzienie kleszcza zostanie niezauważone, a jednocześnie doszło do zakażenia, borelioza może przejść w formę infekcji rozproszonej, dając szereg objawów narządowych. W takich przypadkach wyróżnia się trzy podstawowe typy boreliozy:

  • borelioza stawowa – to inaczej nawracające zapalenie stawów, pojawiające się od 2 tygodni do nawet 2 lat od wystąpienia pierwszych objawów choroby. Zazwyczaj dotyczy jednego (rzadziej dwóch lub trzech) dużego stawu w ludzkim organizmie, jak stawy kolanowe, ale także łokciowe lub skokowe. Przebiega pod postacią nawracających i trwających nawet kilka tygodni bólów i obrzęku stawów.
  • borelioza kardiologiczna – nazywana też boreliozą serca, występuje dosyć rzadko, bo zaledwie w kilku procentach odnotowywanych przypadków. Objawia się najczęściej zapaleniem mięśnia sercowego, objawiającym się dusznościami lub kołataniem serca.
  • neuroborelioza –  to borelioza układu nerwowego, objawiająca się m. in. fibromialgią, drżeniem mięśni, przeczulicą, drgawkami, porażeniem nerwów czaszkowych, problemami z koncentracją i zaburzeniami pamięci a nawet zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych czy zapaleniem mózgu.

Czasem na tym etapie choroby mogą też wystąpić objawy okulistyczne, jak zapalenie tęczówki.

Jeżeli choroba nie zostanie zdiagnozowana na tym etapie, przechodzi w fazę infekcji przewlekłej.

Diagnostyka choroby

Częstokroć borelioza nie daje jednoznacznych objawów mogących wskazywać na nią – nawet wspomniany wcześniej rumień wędrujący, tak charakterystyczny i tak mocno kojarzony z boreliozą, nie występuje we wszystkich przypadkach. Prowadzi to do takich przypadków, gdy choroba wykrywana jest po wielu miesiącach od zakażenia przez kleszcza.

W diagnostyce boreliozy stosuje się badania serologiczne. Są to najczęściej testy oznaczające przeciwciała przeciw boreliozie w klasie IgG/IgM. Obecnie zaleca się przeprowadzanie badań dwuetapowo:

  • etap I – to badanie z wykorzystaniem testu serologicznego o wysokiej czułości (metoda ELISA);
  • etap II – tzw. test potwierdzenia (western blot), wykonywany w przypadku wyniku dodatniego w pierwszym badaniu.

Należy jednak pamiętać, że pozytywny wynik badania serologicznego, przy równoczesnym braku objawów klinicznych charakterystycznych dla boreliozy nie ma de facto znaczenia diagnostycznego.

Leczenie boreliozy

Leczenie boreliozy, spowodowanej infekcją bakteryjną, polega na podaniu odpowiednich antybiotyków. Dobór leku zależy w głównej mierze od stopnia zaawansowania choroby. Medycy stosują tutaj najczęściej takie środki, jak: amoksycylina, doksycyklina i cefuroksym. W przypadkach, gdy chory jest uczulony na w/w leki, dopuszcza się również zastosowanie azytromycyny i klarytromycyny. Jak wskazują aktualne badania, maksymalny czas antybiotykoterapii to 28-30 dni.

Natomiast w przypadkach objawów przewlekłych skutki boreliozy mogą występować również po zakończeniu terapii antybiotykowej. Jest to tzw. zespół poboreliozowy. Jego główne objawy to ciągłe zmęczenie, bóle mięśni i stawów, które mogą utrzymywać się nawet do pół roku. Wówczas stosuje się leczenie wspomagające, a niekiedy nawet rehabilitację.

Więcej z kategorii: Choroby zakaźne i pasożytnicze