Niewydolność krążenia jest zespołem chorobowym, w którym serce nie jest w stanie tłoczyć odpowiedniej ilości krwi do tkanek (płuc, mózgu, nerek, wątroby itp.), a co za tym idzie, nie dostarcza organizmowi tlenu i innych substancji. Taka sytuacja prowadzi do powstania licznych objawów chorobowych.

Częstość występowania niewydolności krążenia wzrasta wraz z wiekiem. Poniżej 65. roku życia niewydolność występuje u 1% populacji, a powyżej 80. roku życia u około 10%. Pocieszający jest jednak fakt, że niewydolność można skutecznie leczyć.

OBJAWY NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Jest wiele objawów, których zaobserwowanie powinno wzbudzić czujność i zmobilizować do wizyty u lekarza.

Objawy niewydolności:

  • uczucie nadmiernego zmęczenia przy czynnościach, które wcześniej nie sprawiały trudności
  • duszność (zwłaszcza w pozycji leżącej) – powoduje, że pacjent śpi na wielu poduszkach, w pozycji półsiedzącej; duszność może budzić ze snu
  • konieczność oddawania moczu w nocy częściej niż 1 raz (podobnie może być u mężczyzn z przerostem gruczołu krokowego)
  • anuria – zatrzymanie oddawania moczu w ostrej niewydolności krążenia
  • obrzęki, głównie w nisko położonych okolicach ciała (kostki, stopy), a u chorych leżących w okolicy lędźwiowo-krzyżowej (dolna część pleców)
  • zwiększenie masy ciała (spowodowane gromadzeniem płynów w organizmie)
  • ból brzucha i jego powiększenie, ponieważ gromadzi się w nim płyn
  • przekrwienie narządów wewnętrznych (żołądek, jelita i wątroba)
  • bóle pod prawym lukiem żebrowym z towarzyszącym brakiem apetytu oraz nudnościami
  • mocno wypełnione żyły szyjne szybki przyrost masy ciała (często poprzedza wystąpienie obrzęków) zimne i blade kończyny
  • zaparcia
  • wzmożona potliwość
  • przyspieszenie czynności serca wzrost wartości ciśnienia rozkurczowego.

Niewydolność serca prawokomorowa:

Z powodu zwiększonego ciśnienia krwi w prawej komorze krew jest nieefektywnie tłoczona do krążenia płucnego i dochodzi do jej zastoju w naczyniach obwodowych, np. wątroba – nerki, co może prowadzić do niewydolności tych naczyń.

Niewydolność serca lewokomorowa:

Z powodu niewydolności lewej komory dochodzi do zastoju krwi w krążeniu płucnym, jednocześnie niewystarczająca ilość krwi tłoczona jest do narządów obwodowych, przede wszystkim do mózgu i nerek, co może skutkować ich niewydolnością.

W wymienionych powyżej sytuacjach konieczna jest pilna interwencja lekarza – wezwanie karetki pogotowia i pobyt w szpitalu.

PRZYCZYNY NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Główne przyczyny niewydolności

  • choroba niedokrwienna serca lub zawał – powodują, że serce jest osłabione i „nie ma siły” tłoczyć odpowiedniej ilości krwi do tętnic
  • nadciśnienie tętnicze – powoduje, że serce może wtłoczyć do tętnic mniejszą ilość krwi
  • wady serca, np. zwężenie zastawki między sercem a aortą (największa tętnica wychodząca z serca)
  • choroby mięśnia sercowego (tzw. kardiomiopatie) – powodują, że krew nie może właściwie powracać do serca i utrudnione jest tłoczenie krwi na obwód.

Czasami jednak określenie przyczyny choroby jest bardzo trudne. Mówi się wówczas o samoistnej (idiopatycznej) niewydolności krążenia.

DIAGNOSTYKA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Rozpoznanie może postawić tylko lekarz. Koncentruje się on na znalezieniu przyczyny niewydolności i ustaleniu, co nasila dolegliwości. Podczas badania pacjent powinien powiedzieć o wszystkich (wymienionych wcześniej) występujących dolegliwościach.

Badania dodatkowe:

  • EKG
  • echokardiografia
  • próba wysiłkowa
  • badanie RTG klatki piersiowej (zdjęcie rentgenowskie)
  • badania laboratoryjne
  • czasami konieczne jest cewnikowanie serca (wprowadzenie cewnika przez tętnicę lub żyłę do serca).

Klasyfikacja niewydolności serca według Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego

  • I klasa  chory bez ograniczeń wydolności fizycznej
  • II klasa  duszność i zmęczenie przy umiarkowanym wysiłku fizycznym (wchodzenie po schodach)
  • III klasa  znaczne ograniczenie aktywności fizycznej (wolne wchodzenie po schodach)
  • IV klasa  dolegliwości mogą występować w spoczynku.

LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Leczenie farmakologiczne wiąże się z zastosowaniem:

  1. leków moczopędnych (zmniejszają gromadzenie wody w organizmie, a tym samym także obrzęki i duszność)
  2. leków poprawiających pracę serca i wydolność organizmu (inhibitory konwertazy angiotensyny, B-blokery, leki antyarytmiczne).

W przypadku przyjmowania leków należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza co do sposobu ich dawkowania. Leczenie inwazyjne zazwyczaj jest odkładane w czasie, jeśli można osiągnąć cele leczenia innymi sposobami.

Inwazyjne metody leczenia

  1. operacja (np. naprawa lub wymiana uszkodzonej zastawki serca)
  2. udrożnienie naczyń wieńcowych (angioplastyka ze wstawieniem stentu lub bypassu), jeśli taka jest przyczyna niewydolności
  3. wszczepienie do serca stymulatora w ekstremalnych sytuacjach przeszczepienie serca.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • leczyć choroby doprowadzające do niewydolności, czyli nadciśnienie tętnicze i chorobę wieńcową
  • zadbać o zmniejszenie wagi w przypadku otyłości
  • znormalizować masę ciała w przypadku osób niedożywionych i z niedowagi.

 NIE NALEŻY:

  • spożywać alkoholu
  • palić papierosów
  • spożywać w nadmiarze soli kuchennej oraz płynów, jeżeli pojawią się obrzęki
  • rezygnować z aktywności fizycznej, np. jazdy na rowerze czy spacerów
  • przyjmować leków mogących nasilać chorobę (trzeba je skonsultować z lekarzem).