Zapalenie nerek to zróżnicowana grupa chorób wynikających z procesu zapalnego obejmującego struktury nerki.

W zależności od przyczyn (etiologii) oraz lokalizacji zmian chorobowych rozróżnia się kilka typów zapalenia nerek.

Dzieli się je na kłębuszkowe, śródmiąższowe oraz odmiedniczkowe zapalenie nerek. Dodatkowo można wyróżnić inne stany chorobowe w obrębie nerek, prowadzące do ich niewydolności.

Kliniczne postaci zapalenia:

  • ostre zapalenie, o nagłym początku i zaznaczonych objawach
  • przewlekłe zapalenie, o powolnym początku oraz przebiegu.

Kłębuszkowym zapaleniem nerek określa się stan chorobowy, w którym dochodzi do uszkodzenia kłębuszków nerkowych w wyniku procesów immunologicznych (obronnych) organizmu oraz zmniejszenia ich wydolności, w wyniku czego w organizmie narasta poziom szkodliwych produktów przemiany materii.

OBJAWY KŁĘBUSZKOWEGO ZAPALENIA NEREK

Charakterystyczne objawy ostrego i przewlekłego kłębuszkowego zapalenia nerek:

  • krwiomocz (obecność czerwonych krwinek w moczu)
  • zmętnienie moczu – obecność białka w moczu
  • obrzęki – szczególnie twarzy i kończyn dolnych
  • zmniejszenie ilości oddawanego moczu
  • nadciśnienie tętnicze
  • gorączka
  • ból głowy
  • utrata łaknienia
  • osłabienie i ospałość
  • nudności i wymioty
  • bóle w okolicy lędźwiowej
  • hiperlipidemia.

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek najczęściej rozwija się kilka tygodni po przebytej anginie lub róży, a jego objawy są następstwem gromadzenia się we krwi azotowych produktów przemiany materii.

PRZYCZYNY KŁĘBUSZKOWEGO ZAPALENIA NEREK

  • zakażenia bakteryjne i wirusowe
  • zapalenie naczyń
  • zapalenie wsierdzia
  • choroby układowe: kolagenozy
  • choroby zapalne jelit.

Główne przyczyny prowadzące do rozwoju kłębuszkowego zapalenia nerek:

Infekcje bakteryjne:

  • uszkodzenie nerek, wynikające z zakażenia paciorkowcami, które powodują zapalenie migdałków lub gardła, różę lub płonicę
  • uszkodzenie nerek wywołane przez inne bakterie, np. salmonelle lub gronkowce
  • bakteryjne zapalenie wsierdzia (bakterie osadzają się na zastawkach serca, a następnie wraz z krwią prze-dostają się do nerek, prowadząc do uszkodzenia kłębuszków nerkowych)
  • zakażenie wirusowe, np. HIV, HBV i HCV (wirus zapalenia wątroby B i C również prowadzi do uszkodzenia nerek)

Choroby immunologiczne:

  • toczeń układowy
  • zwiększona produkcja przeciwciał, które wytwarzają kompleksy zalegające następnie w kłębuszkach nerkowych, prowadząc do zaburzenia funkcji nerek

Schorzenia bezpośrednio prowadzące do uszkodzenia kłębuszków nerkowych:

  • cukrzyca
  • wysokie ciśnienie krwi
  • nieprawidłowa budowa kłębuszków nerkowych.

OBJAWY ODMIEDNICZKOWEGO ZAPALENIA NEREK

Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest stanem infekcyjnego zakażenia umiejscowionym w miedniczkach nerkowych. Nieleczone prowadzi do przewlekłej niewydolności nerek.

Charakterystyczne objawy ostrego i przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek:

  • ból w lędźwiach promieniujący do pachwiny
  • wysoka gorączka z okresowymi dreszczami
  • nasilone nudności lub wymioty
  • parcie na pęcherz moczowy
  • mocz z domieszką krwi
  • obecność białych krwinek i bakterii w moczu
  • osłabienie
  • brak apetytu
  • uczucie pieczenia lub ból podczas oddawania moczu
  • nocne oddawanie moczu.

W procesie zapalnym dochodzi także do obkurczenia i zbliznowacenia nerek, co w konsekwencji może doprowadzić do zatrzymania ich funkcjonowania i do bez-moczu (anurii).

KŁĘBUSZKOWEGO ODMIEDNICZKOWEGO ZAPALENIA NEREK

Główną przyczyną odmiedniczkowego zapalenia nerek jest zapalenie wywołane przez bakterię Eschetichia coli

Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest skutkiem zakażenia wstępującego, które najczęściej rozpoczyna się nawracającymi zakażeniami i stanami zapalnymi cewki moczowej i pęcherza moczowego.

DIAGNOSTYKA ZAPALENIA NEREK

W celu ustalenia przyczyn i rodzaju zapalenia konieczne jest przeprowadzenie badań:

  • badanie ogólne moczu – stwierdza się obecność krwi (wskaźnik uszkodzenia nerek), białka oraz białych krwinek (wskaźnik infekcji bakteryjnej)
  • w przypadku podejrzenia zapalenia odmiedniczkowego wykonuje się posiew moczu, który ma na celu zidentyfikowanie rodzaju bakterii wywołujących zapalenie oraz określenie ich wrażliwości na różne antybiotyki, aby zoptymalizować leczenie
  • pomiar ilości wydalanego moczu
  • badanie krwi – ocenia się stężenie kreatyniny oraz mocznika, OB
  • obliczenie przesączania kłębuszkowgo (GFR – współczynnik przesączania kłębuszkowgo – określa stopień wydolności nerek), umożliwia wykrycie wczesnego stadium przewlekłej niewydolności nerek
  • próby czynnościowe wydolności nerek
  • badanie USG nerek
  • scyntygrafia nerek.

Podczas oddawania moczu do badania należy zadbać o prawidłową higienę ujścia cewki moczowej oraz pobrać mocz ze środkowego strumienia, co pozwoli na uniknięcie fałszywie dodatniego wyniku. Dotyczy to wszystkich chorób układu moczowego.

LECZENIE ZAPALENIA NEREK

Leczenie kłębuszkowego i odmiedniczkowego zapalenia nerek zawsze polega na zastosowaniu antybiotykoterapii, jeśli przyczyną zapalenia jest zakażenie bakteryjne (leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, płyny, leżenie w łóżku).

W zależności od etiologii stosuje się:

  • leki immunosupresyjne
  • leczenie choroby podstawowej
  • leki moczopędne (i inne)
  • dializę.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • ściśle stosować się do zaleceń lekarza oraz przyjmować antybiotyki przez cały wyznaczony okres (nawet jeżeli objawy ustąpią); zbyt wczesne odstawienie antybiotyków sprzyja przejściu choroby w stan przewlekły
  • zastosować odpowiednią dietę; na ogół jest ona uzależniona od stanu zdrowia chorego. Główną zasadą układania prawidłowej diety jest dostarczenie odpowiednich wartości kalorycznych przy zmniejszonym obciążeniu czynności nerek.

Ogólne zasady diety:

  • należy spożywać odpowiednią ilość płynów (ustalaną przez lekarza na podstawie stopnia niewydolności nerek)
  • ograniczyć białko w pokarmach pokrywać zapotrzebowanie energetyczne węglowodanami i łatwostrawnymi tłuszczami
  • wykluczyć sól

W celu zapobiegania zapaleniu nerek należy:

  • dbać o higienę osobistą regularnie oddawać mocz
  • leczyć wszelkie zakażenia i stany zapalne pęcherza moczowego i cewki moczowej pić dużo płynów, np. sok z żurawiny; uważa się, że ma on działanie ochronne dla układu moczowego.

 NIE NALEŻY:

  • bagatelizować objawów choroby spożywać potraw smażonych, pieczonych i duszonych
  • spożywać alkoholu oraz innych substancji o działaniu uszkadzającym nerki.