Zgaga

Zgagą nazywa się subiektywne odczuwanie piekącego bólu lub pieczenia w jamie ustnej, za mostkiem lub w dołku sercowym. Najczęściej zgaga jest wynikiem zarzucania kwaśnej treści (kwasów, żółci i cząstek pokarmu) z żołądka do przełyku, czyli tzw. refluksu żołądkowo-przełykowego.

Nieleczona choroba może powodować poważne komplikacje, z rakiem przełyku włącznie.

SPIS TREŚCI

OBJAWY ZGAGI

Typowe objawy choroby refluksowej pojawiają się najczęściej 30-60 minut po spożyciu posiłku, przy skłonie tułowia w przód oraz w pozycji leżącej.

Charakterystyczne objawy:

pieczenie za mostkiem, często promieniujące do gardła i w dół do dołka sercowego
czasami pojawia się ból promieniujący do szczęki, ramienia, pleców; bólu tego rodzaju nie należy lekceważyć, gdyż podobny występuje przy zawale serca
regurgitacje – są to sytuacje, gdy treść z żołądka dostaje się do jamy ustnej; wywołuje to nieprzyjemne uczucie kwaśności w ustach
mogą pojawiać się wymioty
poranna chrypka, ponieważ treść z żołądka drażni fałdy głosowe
suchy kaszel lub świszczący oddech.

Jeśli dolegliwości się przedłużają, mogą prowadzić do:

podrażnienia przełyku i przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej przełyku
utrudnionego, a nawet bolesnego połykania
nawracającego zapalenia płuc
zmniejszenia masy ciała
krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (wymioty fusowatą treścią).

Do lekarza należy udać się, gdy:

mimo leczenia i zastosowania diety objawy nie ustępują
pojawiają się krwiste wymioty lub smoliste stolce
pojawiają się problemy z połykaniem
następuje niezamierzony spadek wagi
dochodzi do odwodnienia organizmu

Jeśli bólowi towarzyszą nudności, wymioty, poty, trudności w oddychaniu – nie wolno tego lekceważyć, ponieważ mogą to być objawy zawału serca. Treść żołądka nie powinna kontaktować się z przełykiem, który w przeciwieństwie do żołądka nie jest wyposażony w wystarczające mechanizmy obronne przed kwaśnym sokiem żołądkowym.

Powikłania zgagi:

przełyk Barretta – polega na pojawieniu się w dolnej części przełyku nieprawidłowego nabłonka; jest to stan przedrakowy i grozi rozwinięciem się raka przełyku
owrzodzenie w dolnej części przełyku
zwężenie przełyku
rak przełyku.

Przełyk tuż przed wejściem do żołądka ! otoczony jest specjalną warstwą mięśni, które stanowią tzw. dolny zwieracz przełyku. Zapobiega cofaniu się treści z żołądka do przełyku.

PRZYCZYNY ZGAGI

zaburzenia perystaltyki – ruchy perystaltyczne przełyku odpowiadają za przesuwanie się treści pokarmowej w przełyku
zaburzenia opróżniania żołądka z po-i karmu
wrzody żołądka
przepuklina rozworu przełykowego -rozwór przełykowy to otwór w przeponie, przez który przechodzi przełyk z klatki piersiowej do jamy brzusznej; gdy powstaje przepuklina, część żołądka może przedostawać się do klatki piersiowej
spożywanie zbyt obfitych posiłków
niektóre pokarmy mogą osłabiać napięcie dolnego zwieracza przełyku, np. czekolada, napoje z kofeiną (kawa), potrawy tłuste, alkohol
dźwiganie ciężarów
przewlekły kaszel
otyłość
ciąża, w czasie której wydzielane hormony powodują rozluźnienie zwieracza
przyjmowanie niektórych leków, np. na astmę (metyloksantyny, B2-mimetyki)
palenie tytoniu
picie w nadmiernych ilościach kawy i alkoholu
spożywanie smażonych lub tłustych potraw
spożywanie pikantnych potraw.

DIAGNOSTYKA ZGAGI

Czasami do postawienia rozpoznania nie są potrzebne żadne badania dodatkowe. Lekarzowi wystarcza dokładne badanie i rozmowa. Jednak w celu wyeliminowania możliwości występowania poważniejszych schorzeń lekarz może zlecić dodatkowe badania.

Badania wykonywane w diagnostyce refluksu:

gastroskopia wykonywana za pomocą endoskopu, pozwalająca ocenić, jak zachowuje się dolny zwieracz przełyku
manometria przełykowa, w czasie której specjalny cewnik wprowadzany jest przez nos do przewodu pokarmowego pacjenta; rejestruje on ciśnienie zarówno na wysokości dolnego zwieracza przełyku, jak i całego przełyku
24-godzinne monitorowanie pH w przełyku – cieniutką sondę wprowadza się przez nos pacjenta i jej końcówkę umieszcza się 5 cm powyżej dolnego zwieracza przełyku; sonda podłączona jest do małego urządzenia rejestrującego, które pokazuje kwasowość zawartości przełyku w danym momencie; na tej podstawie lekarz może rozpoznać refluks
badanie impedancji przełykowej – odbywa się na podobnej zasadzie, jak badanie pH, lecz jest nieco dokładniejsze
zdjęcie RTG klatki piersiowej po podaniu specjalnego środka kontrastowego – może uwidocznić przyczynę refluksu lub powikłania działania kwasu solnego na przełyk.

LECZENIE ZGAGI

Leczenie farmakologiczne:

stosowanie leków ograniczających wydzielanie kwasu solnego i neutralizujących kwas solny w żołądku (środki alkalizujące)
leki zobojętniające kwas solny i osłaniające błonę śluzową
leki prokinetyczne, które zwiększają napięcie dolnego zwieracza przełyku, pobudzają perystaltykę przełyku i przyspieszają opróżnianie żołądka.

Leczenie nie kończy się na jednorazowym zastosowaniu leków. Należy regularnie stosować dietę, przyjmować leki, przestrzegać innych zaleceń i zgłaszać się do lekarza na wizyty kontrolne.

Leczenie operacyjne:

Jest wskazane wtedy, gdy dotychczasowe leczenie nie przynosi ulgi i utrzymują się dolegliwości lub występują powikłania. Najczęściej operacja polega na owinięciu górnej części żołądka wokół przełyku, w celu odtworzenia bariery oddzielającej przełyk od żołądka. Operacja może być wykonana metodą klasyczną lub laparoskopową.