Surowcem leczniczym czarnej porzeczki jest nie tylko ciemna i mięsista jagoda, ale także liść, zbierany w lecie przed dojrzeniem owoców, najlepiej od lipca. Należy jednak pamiętać, że musi pochodzić z roślin dorosłych i być dobrze wykształcony. Skład chemiczny liścia odbiega od składu owocu, gdyż nie ma w nim przeciwmiażdżycowych pektyn i antocyjanów, a jest natomiast rutyna uszczelniająca naczynia krwionośne i są związki manganu, magnezu i boru — katalizatory procesów biochemicznych w organizmie.
Liście czarnej porzeczki – właściwości
Zapach liści spowodowany jest zawartymi w nich olejkami eterycznymi, a także fitoncydami niszczącymi drobnoustroje. Dzięki fitoncydom liście porzeczki wykorzystuje się jako dodatek do marynat. Garbniki zawarte w liściach działają ściągająco, a związki boru — przeciwzapalnie, stąd ich zastosowanie w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego i biegunek.
Witaminy C, z której tak dobrze jest znany owoc czarnej porzeczki, w liściu jest niewiele i dlatego przy przeziębieniach lepiej jeść konfitury lub pić sok niż napar z liści. Istotne jednak znaczenie ma liść porzeczki jako lek przewodu pokarmowego; w mniejszym stopniu wykorzystuje się go jako lek moczopędny przy wszystkich schorzeniach narządów moczowych. Jego działanie na drogi moczowe można wzmocnić szyszkojagodami jałowca, kwiatem lawendy czy wrzosu, zielem skrzypu, nawłoci oraz naowocnią (strąkami bez ziaren) fasoli. W przypadku kamicy moczowej można go też łączyć z ptasim rdestem, dziurawcem i brzozą albo profilaktycznie pić herbatkę z liści porzeczki, dziurawca i nostrzyka.
W lecznictwie ludowym jest nadal środkiem przeciwreumatycznym, napotnym i pobudzającym apetyt. W pierwszym przypadku lepiej jednak działa z dodatkiem tawuły i ptasiego rdestu. Duża zawartość fitoncydów i związków boru została z pożytkiem wykorzystana do leczenia skaleczeń i owrzodzeń. Odwarem z liści czarnej porzeczki (gotować 5 min), często połączonych z szałwią, krwawnikiem czy liściem babki, przemywa się chore miejsca.
Badania składu chemicznego czarnej porzeczki wykazały, że zawiera ona związki pobudzające czynność jednego z gruczołów wydzielania wewnętrznego — kory nadnercza. W wielu przypadkach wystarczy tylko picie herbatki z tych liści z dodatkiem borówki brusznicy i owocu dzikiej róży. Zawiera ona bardzo dużo witamin, choć nie ustępuje tej mieszance sam owoc porzeczki, który ma do 4% witaminy C, czyli najwięcej ze wszystkich roślin sadowniczych. Pod względem ilości witaminy C ustępuje tylko owocom dzikiej róży i dorównuje rokitnikowi.
Jakie witaminy zawiera czarna porzeczka?
Dodatkową zaletą owoców porzeczki jest występowanie w nich obok kwasu askorbinowego — dużych ilości Witaminy R (rutyny), wzmacniającej naczynia krwionośne, oraz pektyn regulujących perystaltykę jelit.
Tak charakterystyczny cierpki smak jagód porzeczkowych to dzieło garbników których najwięcej jest nie w miąższu, a skórce, podobnie jak antocyjanów — barwników trwale plamiących odzież. Te dwa składniki najważniejsze są dla. winiarzy, sporządzających — zarówno z samej porzeczki. jak i z jej dodatkiem – wyśmienite czerwone wytrawne wina.
Zupełnie inne wartości w porzeczce; cenią natomiast gospodynie domowe. Starając się nie,umniejszyć żadnego ze składników jagód, wykorzystują dużą zawartość w nich pektyn — związków powodujących galaretowacenie. Zapełniają więc spiżarnie i domowe apteczki galaretkami, konfiturami, dżemami, sokami sporządzanymi na wiele sposobów.
Dzięki temu nie straszna im zima, nawet jeśli ktoś z domowników zachoruje. Owoce zebrane latem i umiejętnie zakonserwowane (by nie straciły witamin C, P, A, B, soli żelaza i potasu) chronią zdrowie przed jesiennymi pluchami, zimowymi odwilżami i wiosennymi przeziębieniami lepiej niż drogie cytryny.
Czarna porzeczka – przepisy
Napar z liści czarnej porzeczki
Do przyrządzenia naparu potrzebujemy kilka świeżych lub suszonych listków czarnej porzeczki, które następnie zalewamy szklanką wrzątku i odstawiamy do zaparzenia pod przykryciem na ok. 10 minut.
Stosujemy szklankę naparu, 2 razy dziennie. Naparem możemy również płukać jamę ustną i przemywać skórę.
Herbatka oczyszczająca
Do przygotowania herbatki potrzebne będą suszone liście porzeczki do, których dodamy po łyżce liści borówki brusznicy i dzikiej róży. Mieszankę zalewamy 2 szklankami wrzątku, zaparzamy pod przykryciem przez ok. 10 minut.
Herbatka na przeziębienia i infekcje
Mieszamy w takiej samej ilości liście czarnej porzeczki, maliny i owoc dzikiej róży. Łyżkę mieszanki zalewamy szklanką z wrzątkiem i przez kilka minut gotujemy pod przykryciem.
Herbatka Henryka Różańskiego na stany zapalne układu moczowego
Mieszamy liście czarnej porzeczki razem z korzeniem mniszka lekarskiego, zielem wrzosu i skrzypu polnego. Łyżkę mieszanki zalewamy szklanką wrzątku i zaparzamy pod przykryciem 10-15 minut.
Herbatka Henryka Różańskiego na choroby wątroby i dróg żółciowych
Mieszamy w takiej samej ilości liście czarnej porzeczki z dodatkiem kłącza perzu, ziela skrzypu polnego, do tego owoc jałowca i korzeń wilżyny. Łyżkę mieszanki zalewamy szklanką wrzątku i zaparzamy ok. 10-15 pod przykryciem.
Mieszanka osłabionego i zmęczonego serca
W takich samych ilościach mieszamy liść czarnej porzeczki, a także kwiatostan głogu oraz ziele serdecznika. 1 łyżkę mieszanki zalewamy szklanką wrzątku i parzymy pod przykryciem ok 15 minut.
Stosujemy pijąc mieszankę małymi łykami 2-3 razy dziennie między posiłkami.
Mieszanka wzmocni nasze serce i udrożni naczynia wieńcowe. Serce dostanie więcej tlenu i glukozy, więc sprawniej pozbędzie się metabolitów. Mieszanka ochroni nas przed zawałem, udarem, ustabilizuje ciśnienie krwi oraz usunie obrzęki nóg spowodowane niewydolnością krążenia.
