Torbiele jajników (Cysty)

Zespół wielotorbielowatych jajników nazywany jest także zespołem policystycznych jajników (cysta = torbiel), potocznie znany jako torbiele jajników oraz pod angielskim skrótem PCOS (Policystic ovary syndrome).

Istotą tej choroby są liczne zaburzenia związane z wydzielaniem hormonów, wśród których najważniejsza jest dysfunkcja jajników. Polega ona na tworzeniu się w jajnikach różnej wielkości torbieli, wypełnionych płynem.

Torbiele jajników występują u około 3% wszystkich kobiet w wieku rozrodczym i u ponad połowy kobiet z zaburzeniami miesiączkowania.

OBJAWY TORBIELI JAJNIKA

Choroba ujawnia się po pokwitaniu (czyli czasie uzyskiwania dojrzałości płciowej) i trwa przewlekle aż do menopauzy.

U większości kobiet występują:

• zaburzenia miesiączkowania (miesiączki rzadkie lub ich zanik)
• zmiany skórne wynikające ze zwiększonej produkcji hormonów płciowych męskich (androgenów):
  • trądzik jako efekt nadmiernej produkcji łoju, który, zaczopowując ujścia gruczołów na powierzchni skóry, powoduje tworzenie się krost i zaskórników (częsty powód wizyt u dermatologa)
  • hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie na ciele oraz na twarzy (czasem może pojawić się łysienie z przodu i na czubku głowy, tak jak ma to miejsce u mężczyzn)
• poronienia nawykowe, czyli niemożność donoszenia kolejnych ciąż i ich utrata we wczesnym okresie.

U około 50% chorych kobiet występuje także otyłość.

Należy dodać, że na torbiele jajników chorować mogą również kobiety regularnie miesiączkujące i z prawidłową masą ciała.

PRZYCZYNY TORBIELI JAJNIKA

Zespół wielotorbielowatych jajników jest chorobą o niejasnym podłożu, posiada tendencję do występowania rodzinnego i prawdopodobnie skłonność do jego wystąpienia dziedziczona jest przez wiele genów. Również uszkodzenia pozapalne jajników oraz nadczynność nadnerczy w produkcji hormonów mogą stać się przyczyną ZWJ.

SKUTKI TORBIELI JAJNIKA

Choroba nieleczona lub leczona nieprawidłowo może prowadzić do szeregu powikłań:

• wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego oraz chorób dróg żółciowych (np. kamica pęcherzyka żółciowego)
• niepłodności (około 73% kobiet chorujących na ZWJ)
• rozrostu i raka błony śluzowej macicy spowodowanych nieustanną stymulacją przez hormony płciowe oraz zaburzoną proporcją między ilością poszczególnych ich rodzajów.

DIAGNOSTYKA TORBIELI JAJNIKA

Diagnostyka opiera się przede wszystkim na przeprowadzeniu:

• badania ginekologicznego
• badania laboratoryjnego krwi pod kątem:
  • zwiększonego stężenia androgenów (hormonów płciowych męskich), zwłaszcza testosteronu
  • zwiększonego stężenia lutropiny (żeńskiego hormonu płciowego)
  • nieprawidłowego stężenia cukru we krwi
  • cukrzycy
• USG: pozwala uwidocznić obustronnie powiększone jajniki z dużą ilością torbieli różnej wielkości, położonych na obwodzie, pod torebką jajnika.

LECZENIE NIEOPERACYJNE TORBIELI JAJNIKA

• stosowanie leków zmniejszających wytwarzanie lub hamujących działanie hormonów
• dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne stosowane przewlekle (skuteczne w łagodzeniu objawów choroby)
• leki pobudzające jajeczkowanie u kobiet pragnących urodzić dziecko; wcześniej wymagana jest jednak normalizacja masy ciała i stężenia androgenów.

Obecnie w leczeniu preferuje się metodę laparoskopową, w której nie otwiera się jamy brzusznej, tylko przez kilka małych otworów wprowadza do jej wnętrza narzędzia chirurgiczne.

W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego należy pacjentkę zoperować.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• stosować odpowiednią dietę
• regularnie uprawiać ćwiczenia fizyczne.

✓ NIE NALEŻY:

• dopuścić do zwiększenia masy ciała.