Rak wątroby powstaje w wyniku niekontrolowanego podziału komórek wątroby. Występuje rzadko, najczęściej w 50 – 60 roku życia, u mężczyzn. Prawie u połowy chorych współistnieje z marskością wątroby.
Rodzaje raka pierwotnego wątroby:
- rak wątrobowokomórkowy, który powstaje z komórek miąższu wątroby (hepatocytów)
- gruczolakorak, który powstaje z nabłonka przewodów żółciowych.
Najczęstszą przyczyną guzów nowotworowych w wątrobie są przerzuty z innych narządów: żołądka, płuc i okrężnicy u mężczyzn oraz z sutka, okrężnicy, żołądka i macicy u kobiet.
OBJAWY RAKA WĄTROBY
Nowotwory łagodne zazwyczaj przebiegają bez objawów. Wykrywane są przypadkowo w czasie badania USG brzucha. Mogą uciskać na sąsiednie narządy, np. pęcherzyk żółciowy. Zwykle w zaawansowanym stadium choroby guz staje się wyczuwalny pod prawym tukiem żebrowym w czasie badania brzucha ręką.
Pozostałe objawy nowotworu złośliwego:
- uczucie ogólnego zmęczenia i postępujące wyniszczenie organizmu
- nasilające się bóle brzucha
- uczucie pełności w nadbrzuszu (górna część brzucha)
- brak apetytu i zmniejszenie masy ciała
- powiększenie obwodu brzucha (gromadzenie się płynu – wodobrzusze)
- obrzęki kończyn dolnych
- żółtaczka (żółte zabarwienie skóry, twardówek oczu)
- zmiany w wyglądzie stolca i moczu (np. smoliste stolce, pojawienie się krwi w stolcu i moczu)
- sporadycznie krwawe wymioty (wymagają pilnego kontaktu z lekarzem).
PRZYCZYNY RAKA WĄTROBY
Przyczyny zależą od typu nowotworu wątroby.
Przyczyny występowania łagodnych postaci choroby:
- stosowanie estrogenów (tabletki antykoncepcyjne i hormonalna terapia zastępcza u kobiet w wieku okołomenopauzalnym)
- stosowanie androgenów i środków anabolicznych (są to leki, ale również środki używane np. przez kulturystów dla zwiększenia masy mięśniowej).
Przyczyny występowania nowotworów złośliwych:
- wirusowe zapalenie wątroby typu B i C
- narażenie na środki o działaniu rakotwórczym, np. aflatoksyny (produkowane przez rodzaj grzyba, którym mogą być zanieczyszczone zboża lub orzeszki ziemne), alkohol
- praca z chlorkiem winylu i podobnymi toksycznymi związkami chemicznymi
- palenie tytoniu
- pasożyty człowieka bytujące w wątrobie.
Niektóre choroby zwiększają szanse zapadnięcia na raka wątroby, jest to np. hemochromatoza (nadmierne gromadzenie żelaza w organizmie).
Czynnikiem przyspieszającym powstawanie i rozwój nowotworu mogą być także przewlekłe stany zapalne oraz marskość wątroby. Wielu badaczy wskazuje również na dużą rolę czynników środowiskowych i kulturowych.
DIAGNOSTYKA RAKA WĄTROBY
Powiększenie wątroby i jej stwardnienie można wyczuć przy dotykaniu nadbrzusza.
Bardzo ważne jest także przy podejrzeniu tego nowotworu wykonanie badań:
- USG umożliwiającego wstępną ocenę stanu narządu lub USG z badaniem przepływu krwi w naczyniach (badanie Dopplera)
- określenia poziomu markera nowotworowego, tzw. alfafetoproteiny, które jest również rozpoznaniem wstępnym
- do ostatecznego potwierdzenia obecności nowotworu używa się tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego; badania te umożliwiają równoczesne poszukiwania zmian w innych narządach, jeśli guz wątroby jest przerzutem
- biopsji wątroby – pobrania fragmentu wątroby do badania pod mikroskopem; lekarz wkłuwa pomiędzy dolnymi żebrami specjalną igłę biopsyjną, jednocześnie zasysając próbkę materiału do badania, a następnie wyjmuje ją szybkim ruchem; zabieg trwa krótko i jest tylko nieznacznie bolesny; jednak nie można go wykonać u osób, u których lekarze przewidują możliwość całkowitego wycięcia podejrzanego guza.
LECZENIE RAKA WĄTROBY
Chorzy z nowotworami niezłośliwymi (np. naczyniakiem krwionośnym wątroby) zazwyczaj nie wymagają żadnego leczenia, chyba że zmiana jest bardzo duża lub pacjent ma objawy kliniczne. W przypadku nowotworów złośliwych leczenie operacyjne jest najskuteczniejszą metodą.
Leczenie operacyjne:
- resekcja (wycięcie) części wątroby z guzem i marginesem zdrowej tkanki; niestety, metoda ta nie jest możliwa u osób z bardzo zaawansowanym nowotworem
- czasami wskazane jest przeszczepienie wątroby
- gdy niemożliwa jest operacja, stosuje się inne metody.
Pozostałe metody leczenia:
- wstrzykiwanie alkoholu do guza
- niszczenie komórek nowotworowych wysoką temperaturą
- niszczenie komórek nowotworowych niską temperaturą
- podawanie bezpośrednio do guza specjalnych substancji zabijających komórki nowotworowe.
Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i C znacznie zmniejszają ryzyko zachorowania na raka wątroby.
