ANOREKSJA – jadłowstręt psychiczny (łac. anorexia nervosa), zwany potocznie anoreksją, należy do grupy zaburzeń odżywiania. Podstawową cechą jest dążenie do spadku masy ciała przy braku kontroli nad utratą kilogramów.

To poważna choroba wymagająca leczenia, gdyż nadmierna utrata masy ciała stanowi zagrożenie dla zdrowia, a niekiedy i życia. Osoby chore na anoreksję uważają, że są zdrowe, dlatego odrzucają wszelkie propozycje terapii! Obraz własnego ciała jest zaburzony – nie widzą nic złego w swej chudej sylwetce i postępującym wyniszczeniu.

Anoreksja, wbrew obiegowym opiniom, to nie tylko choroba dziewczynek w okresie dojrzewania oraz młodych kobiet, chociaż to one najczęściej chorują. Dotyczy także, choć rzadziej, młodych mężczyzn i ludzi dorosłych.

OBJAWY ANOREKSJI

Kobiety często w pogoni za idealną sylwetką stosują rygorystyczne diety. Jednak nieprawidłowe, przedłużające się kuracje odchudzające nie wystarczą do rozpoznania anoreksji. Istnieją ścisłe kryteria jej zdiagnozowania:

  • spadek masy ciała powyżej 15% w stosunku do masy ciała należnej dla wieku i wzrostu (masa należna i BMI -patrz dalej)
  • unikanie tuczących potraw oraz wywoływanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, moczopędnych, zmniejszających apetyt, wyczerpujących ćwiczeń fizycznych, prowadzących do spadku masy ciała
  • narzucenie sobie ścisłej diety, obawa przed otyłością, stałe przesuwanie; granicy wagi w dół
  • zaburzenia hormonalne powodujące m.in. zatrzymanie miesiączki, zaburzenie potencji, spadek zainteresowań seksualnych
  • u młodszych dzieci opóźnienie lub zahamowanie dojrzewania.

Ograniczenie lub brak dostarczenia energii, witamin, białka, soli mineralnych do organizmu stopniowo doprowadza do wielu zmian w wyglądzie osoby chorej, a niektóre z nich stają się zauważalne dla otoczenia, stanowiąc sygnał alarmowy, że dzieje się coś złego.

Na przykład:

  • zimne dłonie
  • nadmierne pocenie się stóp
  • sucha i łuszcząca się skóra
  • meszek na twarzy i ciele
  • utrata włosów
  • drażliwość
  • bezsenność
  • nastroje depresyjne
  • zaparcia, wzdęcia
  • brak miesiączki
  • niskie ciśnienie krwi,
  • zwolnienie czynności serca i tętna
  • osłabienie, zawroty głowy, omdlenie
  • nietolerancja chłodu.

W anoreksji obraz własnego ciała jest nieprawidłowy. Chora osoba, mimo postępującego spadku wagi i narastającego wychudzenia, nadal jest niezadowolona ze swojej sylwetki i uważa, że jej kształt nie odpowiada ideałowi.

Niektóre objawy anoreksji występują również w innych schorzeniach, dlatego nie można zapominać o pozostałych przyczynach spadku masy ciała (szczególnie u młodych osób), np.:

  • przewlekłe choroby wyniszczające
  • choroby przewodu pokarmowego
  • guzy mózgu.

PRZYCZYNY ANOREKSJI

Nie ma jednej konkretnej przyczyny powodującej anoreksję.

Uważa się, że kilka czynników odpowiada za rozwój tej choroby. Dotyczą one nieprawidłowego funkcjonowania rodziny, cech charakteru danej osoby i wpływu kultury masowej.

Okres dorastania jest dla dziecka czasem poznawania ludzi i świata, nierozłącznie wiąże się z separacją od rodziny i usamodzielnianiem się.

W rodzinach, gdzie związki między ich członkami są bardzo silne, taka separacja rodzi brak pewności siebie.

Ponadto zbyt silne więzy rodzinne ograniczają autonomię dziecka, więc unikanie jedzenia może być manifestacją własnego zdania i kontroli nad swoim życiem.

Część kobiet chorujących na anoreksję obawia się „dorosłości” i roli kobiety. Zanik miesiączki, będący objawem choroby, w ich mniemaniu zatrzymuje proces stawania się kobietą i pozwala powrócić do bezpiecznego świata dziecięcego.

Osoby chorujące na anoreksję często mają niską samoocenę i brak wiary w siebie, lecz silną potrzebę osiągnięć; uczą się pilnie i solidnie, dążąc do jak najlepszych ocen.

Ważną rolę odgrywa lansowany przez media ideał młodej, szczupłej, atrakcyjnej kobiety, któremu trudno sprostać, co rodzi brak poczucia własnej atrakcyjności i nadmierny krytycyzm, jeśli chodzi o własną sylwetkę i wygląd.

DIAGNOSTYKA

Chorobę diagnozuje się na podstawie obserwacji pacjenta oraz wywiadu z jego rodziną i bliskimi.

LECZENIE

Choroba prowadzi do wychudzenia, wyniszczenia i w ostateczności do śmierci.

Organizm pozbawiony składników pokarmowych i płynów reaguje wieloma groźnymi zaburzeniami, w tym: elektrolitowymi, hormonalnymi i niedokrwistością. Niebezpieczne są również zaburzenia rytmu serca i podatność na infekcje. Zdarzają się także samobójstwa.

Jeśli podejrzewa się anoreksję u kogoś bliskiego lub znajomego, należy nakłonić go, aby poszukał fachowej pomocy u lekarza psychiatry lub u psychologa.
Zbyt późne wdrożenie leczenia to ryzyko, że chora osoba znajdzie się w tych 20% przypadków anoreksji, które kończą się śmiercią.

Ważne jest włączenie do leczenia całej rodziny pacjentki (lub pacjenta). Większe szanse na powodzenie w leczeniu mają te osoby, których rodziny są chętne do rozważenia swoich stereotypowych zachowań i nastawione życzliwe do procesu terapii.

Istotne jest także utrzymywanie dobrego kontaktu z osobą chorą, wspieranie jej i uświadamianie. W ponad połowie przypadków anoreksji udaje się całkowicie wyleczyć chorobę, a w 30% osiąga się znaczną poprawę stanu zdrowia.

Jednym z najprostszych i najpopularniejszych sposobów, za pomocą którego sami możemy stwierdzić istnienie otyłości lub nieprawidłowej wagi naszego ciała, jest badanie antropometryczne, w którym mierzony jest tzw. wskaźnik BMI (Body Mass Index – wskaźnik masy ciała).

Bądź czujny

Anoreksja w początkowej fazie jest trudna do wykrycia.

Jednak należy wzmóc czujność i uważnie obserwować osobę, która: systematycznie unika tuczącego jedzenia unika wspólnych posiłków, by pozbyć się kontroli ze strony rodziny nad wielkością spożywanych porcji intensywnie i systematycznie uprawia ćwiczenia fizyczne po posiłku przyjmuje środki przeczyszczające, odwadniające lub prowokuje wymioty mimo prób nakłaniania i zachęcania do spożywania większych ilości pokarmów nadal ogranicza wielkość posiłków mimo postępującego spadku wagi nadal jest niezadowolona ze swojej sylwetki przestała miesiączkować.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY

  • unikać sytuacji stresowych i konfliktowych
  • namawiać chorego do prowadzenia „dzienniczka jedzenia”, w którym zapisuje każdy posiłek
  • wzbogacić dietę chorego w potrawy wysokokaloryczne, bogate w witaminy i składniki mineralne
  • jeżeli proces trwa dłużej, skontaktować się z psychiatrą i namawiać chorego na terapię.

 NIE NALEŻY:

  • ciągle namawiać chorego do jedzenia i*
  • karmić chorego na siłę
  • zostawiać chorego na dłuższy czas samego
  • bagatelizować faktu, że dziecko straciło na wadze i niewiele je.
Więcej z kategorii: Choroby i zaburzenia psychiczne