Szkorbut określany również jako gnilec lub cynga to wielonarządowa choroba, której przyczyną jest niedobór w diecie witaminy C (kwasu askorbinowego).

Kwas askorbinowy jest koenzymem odpowiedzialnym za prawidłowe dojrzewanie kolagenu. Z tego względu przede wszystkim niedobór witaminy C związany jest z objawami dotyczącymi tkanki łącznej. Ponadto zaburzeniu ulegają wszelkie funkcje, do których potrzebna jest odpowiednia ilość witaminy C, między innymi prawidłowa odporność organizmu, wchłanianie żelaza, metabolizm cholesterolu oraz leków, regulacja ciśnienia, a także wiele innych procesów mających miejsce w zdrowym organizmie.

OBJAWY SZKORBUTU

Pierwsze objawy szkorbutu pojawiać się zaczynają już po upływie około 3 miesięcy spożywania niewystarczających ilości witaminy C lub niespożywania jej w ogóle . Początkowo są to jedynie objawy takie jak: osłabienie, przemęczenie, apatia , a także bóle kończyn, szczególnie nóg. W przypadku niepodjęcia czynności leczniczych choroba zaczyna się rozwijać, a objawy się nasilają.

Z czasem pojawiać się mogą także:

  • Anemia – dotyczy około 75% osób cierpiących z powodu szkorbutu. Jest skutkiem utraty krwi do tkanek, a także zaburzonego mechanizmu wchłaniania i metabolizmu żelaza oraz kwasu foliowego, krwawień do przewodu pokarmowego, a także wewnątrznaczyniowej hemolizy.
  • Zmiany skórne – wokół mieszków włosowych pojawiać się mogą małe czerwono-niebieskie plamki wyglądem przypominające niewielkie siniaki. Włoski otoczone zmianami są kręcone i z łatwością się łamią. Siniaki mogą się łączyć i wówczas tworzą wybroczyny o znacznej powierzchni.
  • Problemy z oczami – stają się suche i podrażnione. Pojawić się może także nadwrażliwość na światło, widzenie zamazanego obrazu, a także krwotok podspojówkowy lub też wewnątrz otoczki nerwu wzrokowego.
  • Problemy z dziąsłami – dziąsła stają się czerwone i opuchnięte. Niewielkie ich podrażnienie wywołuje krwawienie. Pojawić się może zapalny przerost dziąseł, a także chwianie się oraz wypadanie zębów
  • Problemy z układem mięśniowo-szkieletowym – wewnątrz stawów dochodzi do krwawienia, co jest przyczyną dyskomfortu oraz ogromnego bólu uniemożliwiającego chodzenie. Stawy stają się opuchnięte oraz wrażliwe. Postępująca choroba skutkuje osłabieniem układu kostnego, a co z tym związane częstymi złamaniami.
  • Problemy z płucami oraz z sercem – oddech może stać się płytszy, a ciśnienie krwi ulega obniżeniu. Pojawia się ból w klatce piersiowej oraz wstrząs mogący doprowadzić do zgonu chorego.

Wśród innych objawów szkorbutu wymienia się również:

  • depresję,
  • słabe gojenie się ran, a także powstawanie samoistnych krwawień, co związane jest z niedoborem kolagenu w ścianach naczyń krwionośnych,
  • zaburzenia neurologiczne.

JAKIE SĄ PRZYCZYNY POWSTAWANIA SZKORBUTU?

Podstawową przyczyną szkorbutu jest uboga w kwas askorbinowy dieta. Dawniej z chorobą tą zmagali się jedynie żeglarze, którzy podczas długich wypraw nie mieli dostępu do produktów bogatych w witaminę C. W dzisiejszych czasach szkorbut jest bardzo rzadką chorobą, głównie przez wzgląd na znaczną dostępność produktów bogatych w kwas askorbinowy, możliwość suplementacji, a także większą wiedzę żywieniową. Obecnie wśród przyczyn tej choroby wymienia się przede wszystkim:

  • niedożywienie, do którego prowadzi alkoholizm, podeszły wiek nieprawidłowo dobrana dieta oraz zaburzenia psychiczne, takie jak wstręt do jedzenia, zaburzenia łaknienia czy też głodzenie się,
  • współwystępowanie chorób prowadzących do zaburzeń wchłaniania kwasu askorbinowego, między innymi: choroba Leśniowkiego-Crohna, zespół złego wchłaniania, ostra dyspepsja, choroby w których konieczne jest leczenie dializami,
  • głód dotyczący krajów trzeciego świata.

Zdarza się, że do szkorbutu przyczynia się karmienie niemowląt mlekiem pasteryzowanym. Podczas tego zabiegu witamina C ulega rozkładowi i nie jest dostarczana do organizmu dziecka. Mimo, że preparaty przeznaczone do żywienia niemowląt zawierają dodatki tej witaminy to również przy podgrzewaniu zostaje ona zniszczona. Jedynie w przypadku karmienia niemowląt piersią dostarczana jest dziecku odpowiednia ilość witaminy C.

DIAGNOSTYKA SZKORBUTU

Szkorbut diagnozowany jest przede wszystkim na podstawie występujących objawów. Jednak w celu potwierdzenia choroby możliwe jest także wykonanie badań krwi, w których można zaobserwować zmniejszone stężenie witaminy C w surowicy, a także objawy niedokrwistości.

LECZENIE SZKORBUTU

Leczenie szkorbutu opiera się przede wszystkim na uzupełnianiu niedoborów witaminy C za pomocą odpowiednich preparatów ( m.in. tabletki i kroplówki), a także na wzbogacaniu w nią swojej diety. Ponadto wykorzystuje się leczenie objawowe.

PROFILAKTYKA SZKORBUTU

Profilaktyka szkorbutu jest bardzo łatwa. Witamina C nie jest syntetyzowana w organizmie człowieka, jednak wystarczy dostarczać ją do organizmu razem z pożywieniem. Do doskonałych źródeł tej witaminy należą przede wszystkim owoce, głównie czarne porzeczki, truskawki, kiwi, a także owoce cytrusowe (pomarańcze oraz cytryny). Bogate w witaminę C są również niektóre warzywa, między innymi papryka, marchew, pomidory, ziemniaki, brokuły oraz szpinak , a także mięso, np. ostrygi czy też wątróbka. Należy także pamiętać, że u niemowląt karmionych sztuczne konieczna jest suplementacja witamy C, jednak w każdym przypadku powinno być to konsultowane z pediatrą.

POWIKŁANIA SZKORBUTU

Niepodjęcie odpowiedniego leczenia szkorbutu związane jest z postępem choroby. Z czasem dochodzić może do powstawania licznych krwawień i zmian wysiękowych. Trudno gojące się rany bardzo szybko prowadzą do rozwoju zakażeń, a przy jednoczenie obniżonej odporności dochodzi do rozwoju sepsy i śmierci chorego.

Więcej z kategorii: Choroby skóry