Bóle głowy to jedna z najczęstszych dolegliwości. Nie są chorobą, ale objawem, który może mieć różne pochodzenie. Około 80% kobiet i 50% mężczyzn cierpi okresowo z powodu bólów głowy.

Zależnie od czasu trwania, bóle głowy dzieli się na:

  • sporadyczne
  • ostre
  • przewlekłe i nawracające.
SPIS TREŚCI
1. PRZYCZYNY BÓLU GŁOWY
2. DIAGNOSTYKA
3. LECZENIE BÓLU GŁOWY
4. PORADY LEKARZA

PRZYCZYNY BÓLU GŁOWY

Sporadyczne bóle głowy

Dotykają prawie wszystkich ludzi (krótkotrwałe infekcje, po nadużyciu alkoholu, wskutek przemęczenia itp.). Trwają one zwykle krótko, są niezbyt nasilone oraz ustępują samoistnie lub w wyniku prostego samoleczenia. Dolegliwości te nie są powodem zgłaszania się do lekarza i nie ma potrzeby omawiania ich szerzej.

Ostre bóle głowy

Są przeważnie na tyle intensywne, że w krótkim czasie (godziny, dni) skłaniają do poszukiwania pomocy lekarskiej. Z reguły są to bóle objawowe, czasami sygnalizujące groźną chorobę.

Do najważniejszych przyczyn ostrych bólów głowy należą:

  • uraz głowy
  • krwotok podpajęczynówkowy (np. po pęknięciu tętniaka w mózgu)
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
  • ból głowy po punkcji lędźwiowej
  • udar mózgu
  • gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi
  • ostre zapalenie zatok obocznych nosa
  • ostre zapalenie ucha środkowego
  • bóle zębopochodne
  • ostry napad jaskry
  • zatrucia
  • półpasiec twarzy
  • pierwszy napad migreny lub klasterowego bólu głowy
  • proces uciskowy mózgu (krwiak, guz).

Przewlekłe i nawracające bóle głowy

U około 20% osób bóle głowy mają charakter przewlekły i nawracający. Dzieli się je na samoistne (znacznie częstsze) i objawowe. Bóle samoistne są chorobą samą w sobie i nie przedstawiają większego niebezpieczeństwa dla chorego, jednak mogą być bardzo uciążliwe. Bóle objawowe występują w przebiegu różnych chorób układu nerwowego, oczu, zatok, narządów wewnętrznych i ogólnoustrojowych.

Samoistne bóle głowy (około 90%)

  • napięciowy ból głowy
  • migrena (opisana w osobnym rozdziale)
  • klasterowy ból głowy – obejmuje zwykle tylko pół głowy i trwa krótko (rzadki)

Objawowe bóle głowy (około 10%)

  • pourazowe bóle głowy
  • nadciśnienie tętnicze
  • choroba niedokrwienna mózgu
  • przewlekłe zatrucia
  • polekowe bóle głowy
  • nerwoból nerwu trójdzielnego (rwa twarzowa)

DIAGNOSTYKA

Bardzo istotne miejsce w diagnostyce bólów głowy zajmuje obraz dolegliwości zgłaszanych przez chorego. Zdarza się, jak w przypadku migreny, że rozpoznanie stawiane jest jedynie na tej podstawie.

Ponadto ważne jest badanie ogólnolekarskie (z pomiarem ciśnienia tętniczego) i badanie neurologiczne. Czasami konieczna może być konsultacja okulisty, otolaryngologa lub stomatologa.

Pomocne są też badania laboratoryjne krwi. Z bardziej zaawansowanych metod należy wymienić tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) głowy oraz badanie płynu mózgowo-rdzeniowego .

Badania te mają szczególne zastosowanie w przypadku bólów ostrych, gdyż umożliwiają szybkie postawienie rozpoznania. Ma to istotne znaczenie, gdyż część ostrych bólów głowy jest sygnałem groźnej choroby.

LECZENIE BÓLU GŁOWY

W przypadku ustalenia przyczyny najważniejsze jest leczenie choroby wywołującej bóle głowy, m.in.:

  • likwidacja stanów zapalnych w obrębie twarzoczaszki (przewlekłe zapalenie zatok, zapalenie ucha czy próchnica)
  • leczenie ewentualnych zaburzeń nerwicowych i depresyjnych
  • skuteczne leczenie nadciśnienia tętniczego.

Wyleczenie choroby podstawowej najpewniej spowoduje ustąpienie bólów głowy. Ponadto można łagodzić bóle głowy lekami przeciwbólowymi. Nie wolno ich jednak nadużywać. Z jednej strony może to zwiększać szanse wystąpienia objawów ubocznych leków, w tym także bólów głowy oraz krwawień z przewodu pokarmowego. Z drugiej strony nadużywanie środków przeciwbólowych może paradoksalnie nasilać bóle głowy – mechanizm „z odbicia”.

Ważna jest także samoobserwacja (lici ba i nasilenie bólów głowy, zależność od posiłku, samopoczucia itp.). Czasami ból głowy może być sygnałem groźnej choroby i wówczas należy jak najszybciej wyjaśnienie jego przyczynę.

Cechy bólu głowy, które wskazują na pilną potrzebę konsultacji lekarskiej:

  • ból głowy spowodowany urazem oraz wysiłkiem fizycznym lub kaszlem
  • bóle głowy pojawiające się po raz pierwszy po 50. roku życia
  • bóle głowy z towarzyszącymi zaburzeniami przytomności, pamięci, mowy lub wzroku, napadami padaczkowymi, niedowładami, mrowieniami, wymiotami, gorączką, objawami oponowymi (objaw sztywności karku, patrz rozdz. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), bardzo wysokim ciśnieniem tętniczym, z wyciekiem płynu z nosa lub ucha.

Najczęstszym przewlekłym i nawracającym bólem głowy jest napięciowy ból głowy, promieniujący od karku do potylicy, czasem obejmujący tępym bólem całą czaszkę. Często odczuwany też jako rozlany lub pulsujący ból w obrębie czoła i skroni.

 

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

  • prowadzić aktywny tryb życia
  • regularnie odżywiać się
  • stosować metody relaksacyjne, np. trening autogenny czy medytację
  • dostatecznie długo spać i kłaść się spać o jednakowej porze
  • uzupełniać niedobory magnezu
  • rozluźniać mięśnie karku przez stosowanie ciepła, masażu skroni lub ćwiczeń fizycznych
  • unikać sytuacji konfliktowych i stresu
  • odpoczywać w zaciemnionym pokoju.

✓ NIE NALEŻY:

  • zbyt długo przyjmować lekarstw przeciwbólowych bez konsultacji z lekarzem
  • rezygnować z ruchu na świeżym powietrzu
  • nadużywać alkoholu pić napojów zawierających kofeinę.