Choroba uchyłkowa

Choroba uchyłkowa polega na obecności w przewodzie pokarmowym charakterystycznych, nieprawidłowych zagłębień. Mogą być one nabyte (najczęstsze) lub wrodzone (bardzo rzadkie). Najczęściej uchyłek jest przepukliną błony śluzowej przez błonę mięśniową.

Uchyłki mogą powstawać w każdym odcinku od jamy ustnej do odbytu, najczęściej jednak występują w końcowej części okrężnicy i w jelicie grubym.

Jeżeli w jednym lub w większej liczbie uchyłków powstanie stan zapalny, mówi się o zapaleniu uchyłków. Zmiany w przypadku zapalenia uchyłków mogą przybierać formę od drobnego ropnia w poszczególnych uchyłkach do rozległego zakażenia lub nawet przebicia (perforacji) ściany jelita.

OBJAWY CHOROBY UCHYŁKOWEJ

Choroba uchyłkowa dotyczy głównie osób starszych. Jest częstsza w krajach rozwiniętych i uprzemysłowionych.

Charakterystyczne objawy choroby:

• bóle po lewej stronie brzucha
• wzdęcia
• zaparcia lub biegunka (pojawia się ona jednak rzadziej)
• uczucie przelewania w brzuchu
• uchyłki przełyku, szczególnie o dużych rozmiarach, mogą powodować bóle zamostkowe, zaburzenia połykania, zwracanie pokarmów; pokarm, który zalega w uchyłkach, gnije, będąc przyczyną cuchnącego zapachu z ust.

Objawy te są dość niecharakterystyczne i mogą przypominać także inne schorzenia.

Zapalenie uchyłków powstaje najczęściej, gdy wejście do nich zostanie zatkane przez np. masy kałowe.

Objawy zapalenia uchyłków:

• ból w lewym dolnym kwadrancie brzucha, co związane jest z najczęstszą lokalizacją uchyłków (lewa część okrężnicy)
• krwawienie z odbytu; krew jest obecna jako domieszka do stolca, może być zauważona na bieliźnie lub papierze toaletowym
• gorączka i dreszcze
• nudności i wymioty
• zaparcia lub czasami biegunka.

Do lekarza należy udać się, gdy występuje:

• ciągły ból brzucha
• ciągła niewyjaśniona gorączka
• nieustępująca infekcja układu moczowego
• krwawienie z odbytu
• długo trwające zaparcie.

Zapalenia uchyłków grożą poważnymi powikłaniami.

Główne powikłania zapalenia uchyłków:

• przedziurawienie ściany jelita
• zwężenie lub niedrożność jelita
• ropnie w jamie brzusznej, które przebiwszy ścianę jelita, mogą powodować zapalenie otrzewnej
• krwawienie z uchyłku
• powstanie przetok, czyli nieprawidłowych połączeń między jelitem a innymi narządami (np. pęcherzem moczowym, macicą).

PRZYCZYNY CHOROBY UCHYŁKOWEJ

Uchyłki pojawiają się zazwyczaj między 50. a 60. rokiem życia. Szacuje się, że blisko 2/3 populacji w wieku podeszłym jest dotknięte tą chorobą, zatem uznano ją za chorobę cywilizacyjną. Uważa się, że powstawanie uchyłków jest spowodowane wzrostem ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej.

Czynniki predysponujące do powstawania uchyłków:

• podeszły wiek, gdyż ściany jelita są wtedy osłabione
• uchyłkowatość stwierdzona w wywiadzie rodzinnym
• długotrwałe zaparcia
• dieta z małą zawartością błonnika
• powstrzymywanie wypróżnień.

DIAGNOSTYKA CHOROBY UCHYŁKOWEJ

Ważna jest szczegółowa rozmowa z lekarzem, w której kładzie się duży nacisk na wychwycenie występujących objawów.

Badania wykonywane w diagnostyce choroby:

• badanie per rectum (badanie odbytu za pomocą palca)
• badanie krwi w poszukiwaniu oznak jej utraty (morfologia krwi)
• badanie na krew utajoną w kale
• poszukiwanie innych przyczyn powodujących podobne objawy, czyli diagnostyka różnicowa
• RTG jamy brzusznej po podaniu do odbytnicy środka kontrastowego
• tomografia komputerowa jamy brzusznej (badanie dokładniejsze niż RTG)
• kolonoskopia – giętka rurka zakończona kamerą, wprowadzana do odbytu, umożliwia lekarzowi dokładne obejrzenie wnętrza jelit.

Żadnego z tych badań nie wykonuje się przy stanie zapalnym uchyłków.

LECZENIE CHOROBY UCHYŁKOWEJ

Leczenie farmakologiczne:

• leki przeciwbólowe dostępne bez recepty
• leki rozkurczowe
• okresowe stosowanie antybiotyków.

Cięższe przypadki zapalenia uchyłków wymagają pozostania pacjenta w szpitalu.

Leczenie operacyjne:

• polega na usunięciu odcinka jelita z uchyłkami; przeprowadzane jest, jeśli dolegliwości często się powtarzają i są bardzo dokuczliwe, albo pojawiły się powikłania
• istnieje też możliwość wyłonienia na pewien czas stomii (czyli sztucznego odbytu) i późniejszego usunięcia jej. Polega to na usunięciu fragmentu jelita i przymocowaniu jednego końca pozostałego jelita do małego otworu w ścianie jamy brzusznej. Kał może swobodnie wydostawać się do specjalnego worka stomijnego przymocowanego do skóry brzucha. Metoda ta stosowana jest najczęściej, gdy występują powikłania choroby.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

W celu złagodzenia objawów choroby:

• stosować dietę bogatą w błonnik, z uwzględnieniem następujących produktów:
  • owoce: gruszki, jabłka (zwłaszcza t ze skórką), brzoskwinie
  • warzywa: fasola, brokuły, szparagi, brukselka, marchew, kalafior, pomidor, kabaczek
  • ziarna zbóż: chleb pełnoziarnisty, L płatki owsiane, ryż biały i brązowy
• przyjmować duże ilości płynów (około 2-3 litrów dziennie)
• zwiększyć aktywność fizyczną
• przeprowadzać 3-dniowe głodówki (spożywanie jedynie płynów) odciążające jelito grube
• spożywać posiłki o małej objętości (np. w buliony, zupy warzywne).

✓ NIE NALEŻY:

W celu złagodzenia objawów choroby:

• spożywać potraw ciężkostrawnych
• spożywać ostrych przypraw, roślin strączkowych i potraw smażonych
• dopuszczać do powstawania zaparć
• spożywać kofeiny, alkoholu i napojów gazowanych.

Po konsultacji z lekarzem wspomagająco w leczeniu uchyłkowatości można stosować zioła:

• rumianek
• korzeń lukrecji
• korę kruszyny
• korzeń mniszka.