Zespół suchego oka – przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie

Coraz częściej zdarza Ci się odczuwać suchość oczu, zwłaszcza po sesji przed komputerem lub kilku godzinach w klimatyzowanym biurze? Może szczególnie po przespanej nocy? Czasami uczucie to przechodzi nawet we wrażenie obecności piasku pod powiekami? To pierwsze z objawów zespołu suchego oka – schorzenia dotykającego coraz więcej osób. Jakie są inne objawy tego syndromu? Jak się go diagnozuje oraz leczy? Czy można zapobiegać jego wystąpieniu? Sprawdźmy.

Zespół suchego oka – na czym polega? Kilka słów o składzie i roli łez

Zespół suchego oka, w skrócie ZSO, jest schorzeniem polegającym na niewystarczającym wydzielaniu łez lub zaburzeniu ich składu, co ogranicza ich funkcję nawilżającą oraz oczyszczającą. Łzy odgrywają bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu całego narządu wzroku. Stale obmywają zewnętrzną część gałki ocznej (spojówkę i rogówkę) z zanieczyszczeń gromadzonych w ciągu dnia i nocą. Film łzowy tylko z pozoru wydaje się mieć prosty i banalny skład. To tylko malutkie krople – myśli wiele osób. Tak naprawdę składają się one aż z trzech warstw i każda charakteryzuje się innymi właściwościami oraz działaniem:

• warstwa śluzowa – odpowiada za stabilność łez i ich utrzymywanie się na gałkach ocznych,
• warstwa wodnista – umożliwia dotlenienie rogówki i rozpuszczenie substancji antybakteryjnych, chroniących oczy przed zakażeniami i infekcjami,
• warstwa tłuszczowa (lipidowa) – ogranicza odparowywanie wody z łez i zmniejsza tarcie na linii powieka-rogówka.

Zaburzenie którejkolwiek z niej może powodować niestabilność filmu łzowego i tym samym niepokojącą suchość oczu.

Przyczyny zespołu suchego oka. Co sprzyja wystąpieniu schorzenia?

ZSO jest jednym z najczęstszych schorzeń oczu na świecie i jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u okulisty. W przeglądzie, jaki opublikowało Journal of Global Health poinformowano, że częstotliwość występowania zespołu suchego oka wynosi od 5 do aż 50% w różnych obszarach świata. Rosnące wskaźniki zachorowań są, zdaniem specjalistów, związane ze zmianami środowiskowymi oraz zmianami stylu życia – coraz większą ilością czasu spędzanego przed ekranami komputerów. Istotnym czynnikiem jest także wiek – im starsza osoba, tym większe ryzyko, że doświadcza ZSO.

Co jeszcze sprzyja wystąpieniu zespołu suchego oka?

• stosowane leki – zarówno te wydawane bez recepty, jak i na receptę: leki przeciwhistaminowe, przeciwdepresyjne, antykoncepcyjne i niektóre leki na ciśnienie krwi;
• choroby – takie jak cukrzyca, choroby związane z tarczycą, reumatoidalne zapalenie stawów i zespół Sjogrena;
• problemy z powiekami – problem niedokładnego zamykania powiek podczas snu i mrugania, spowodowany starzeniem się lub nieudanymi zabiegami kosmetycznymi;
• częste i długotrwałe korzystanie z komputera i smartfona – dlatego, że powoduje znaczące ograniczenie częstotliwości mrugania, przekładające się właśnie na intensywniejsze i częstsze wysychanie oczu;
• wiek – zespół suchego oka diagnozowany jest zwłaszcza u osób po 50. roku życia;
• menopauza;
• klimatyzacja;
• zanieczyszczenie powietrza;
• palenie papierosów.

Objawy zespołu suchego oka. Po czym możesz poznać, że borykasz się z ZSO?

Do typowych, najczęściej występujących i najszybciej zauważanych objawów ZSO należy suchość, podrażnienie oczu i tzw. uczucie piasku pod powiekami. Przejściowo może pojawiać się także zamglenie widzenia, światłowstręt, swędzenie oraz szybsze zmęczenie wzroku z wrażeniem rosnącej ciężkości powiek.

Objawy nasilają się nocą, podczas długich sesji przed komputerem, jeśli przebywa się przez wiele godzin w pomieszczeniach z suchym powietrzem (np. powodowanym przez pracującą klimatyzację lub okres grzewczy, podczas którego intensywnie pracują kaloryfery). Objawy potęgować mogą zanieczyszczenia powietrza (np. dużo kurzu w pokoju lub dym papierosów).

Badania i diagnozowanie zespołu suchego oka

Zespół suchego oka prawidłowo diagnozuje wyłącznie okulista, dlatego jeśli zauważasz u siebie niepokojące objawy, koniecznie umów się na wizytę. W jej trakcie lekarz prawdopodobnie wykona jeden z dwóch najczęstszych testów:

• test Schirmera – łatwo i szybko pozwala określić, ile łez produkuje oko pacjenta w ciągu kilku minut. W tym celu okulista umieszcza przy dolnej powiece prawego lub lewego oka cienki paseczek bibuły i prosi o przymknięcie powieki. W tym czasie oko powinno zacząć wydzielać łzy, które zmoczą paseczek na określonej długości. Jeśli zostanie on zwilżony w ponad 15 mm, to znak, że film łzowy jest produkowany w prawidłowej ilości. Jeśli w przedziale 6-14 mm, są to granice uznawane za normę. Dowodem na to, że organizm pacjenta produkuje zbyt mało łez, jest zwilżenie paska na długości 5 mm i mniej.
• test jakości łez – lekarz zakrapla do worka spojówkowego kroplę bezpiecznego barwnika, po czym prosi o jedno mrugnięcie, a następnie powstrzymywanie się przed ruchem powieką. Poprzez oświetlanie gałki ocznej wiązką przeznaczonego do tego, niebieskiego światła okulista obserwuje jak szybko barwnik znika z powierzchni oka. Jeśli zdecydowanie za szybko (poniżej 10 sekund), oznacza to, że oko nie ma szans zostać dobrze nawilżone. To znak, że cierpisz na ZSO.

Leczenie zespołu suchego oka. Z czego korzysta się w procesie leczenia?

To, jakie leczenie zaleci lekarz, zależy od stopnia zaawansowania schorzenia:

• Przy łagodnej i umiarkowanej suchości oczu – Wiele osób skarży się na łagodne lub umiarkowane ZSO, podczas którego suchości oczu doświadcza się w określonych sytuacjach – po kilku godzinach pracy przed komputerem lub przebywania w pomieszczeniu z suchym lub zanieczyszczonym powietrzem. W takich sytuacjach wystarczy kilka razy w ciągu dnia zaaplikować tzw. sztuczne łzy, czyli krople nawilżające.
• Przy ciężkiej i chronicznej suchości oczu – Jeśli problem suchych oczu występuje w zasadzie cały czas, nieprzerwanie i powoduje nie tylko dyskomfort, ale wręcz znacząco ogranicza funkcjonowanie każdego dnia, lekarz prawdopodobnie zaleci stosowanie specjalnych kropli do oczu o formie zbliżonej do żelu. Charakteryzują się one zdecydowanie większą lepkością, za sprawą której dłużej utrzymują się na oczach, potęgując dobroczynne działanie. Często wzbogacane są dodatkowymi składnikami nawilżającymi o dużym stężeniu.

Dla osób borykających się z intensywnym przebiegiem zespołu suchego oka przeznaczone są także nawilżające maści do oczu, które aplikuje się przed snem – po to, by odciążyć oczy nocą, kiedy częstotliwość mrugania jest znacząco ograniczona.

W zależności od tego, jak wrażliwe są Twoje oczy – czy tolerujesz np. składniki konserwujące, powinieneś wybrać właśnie takie krople, które będą odpowiadać Twoim potrzebom. Na rynku znajdują się bowiem zarówno tańsze, jak i droższe krople, wzbogacane o konserwanty, które przedłużają przydatność preparatów do użycia lub bez tych konserwantów, ze standardowymi lub wygodniejszymi aplikatorami i o większej lub mniejszej pojemności.

Największą popularnością cieszą się produkty, takie jak krople do oczu Starazolin HydroBalance PPH o wysokim stężeniu hialuronianu sodu – składnika o mocno nawilżających właściwościach oraz Starazolin Podrażnione oczy, dedykowane zarówno osobom z zespołem suchego oka, jak i mających wrażliwe oczy, skłonne do podrażnień i zaczerwienienia. Warto zwrócić uwagę także na blink® intensive PLUS – krople do oczu dedykowane osobom o intensywnej, chronicznej suchości oczu.

Jak ważna jest profilaktyka i zapobieganie zespołowi suchego oka?

Regularne stosowanie kropli i maści nawilżających to nie wszystko. Poza tym zaleca się w miarę możliwości ograniczenie czasu spędzanego przed komputerem, a przynajmniej robienie regularnych przerw od wpatrywania się w ekran. Bardzo ważna jest także pielęgnacja brzegów powiek. By zauważyć jak najlepszą, trwałą poprawę, warto co wieczór ogrzać powieki, następnie je delikatnie masować (ma to ułatwić oczyszczenie gruczołów Meiboma z zalegającej wydzieliny i tym samym udrożnić je, poprawiając naturalne nawilżenie oczu), a na końcu oczyszczać przy pomocy przeznaczonego do tego płynu, wykonując ruch z zewnątrz ku kącikowi.

Źródła informacji:

• Dry eye syndrome: Symptoms and causes – AllAboutVision.com
• Zespół suchego oka (ZSO): przyczyny, objawy, leczenie – PoradnikZdrowie.pl