Pojawia się przy infekcjach oraz w chwilach, gdy wyjątkowo intensywnie operujemy głosem. Zdarza się jednak, że nie mija – wtedy może być pierwszym objawem choroby. Sprawdź, skąd bierze się chrypka i jak ją skutecznie leczyć.
Przyczyny powstania chrypki
Dość powszechna i niestety często lekceważona chrypka to nic innego, jak zaburzenie czynności krtani, którego najbardziej rozpoznawalnym objawem jest zmiana zabarwienia głosu. Wydobywane dźwięki zazwyczaj są ostre i skrzeczące, choć mogą być też ciche, a nawet ledwo słyszalne. Towarzyszyć jej mogą (choć nie muszą) objawy takie jak kaszel, ból gardła, pieczenie w gardle, ból głowy, a w trudniejszych przypadkach – trudności w przełykaniu, duszności, ból uszu i gorączka.
Częstą przyczyną chrypki jest infekcja – podrażniona krtań nie jest w stanie spełniać swojej funkcji tak, jak powinna. Po ustaniu uciążliwych dolegliwości również brzmienie głosu powinno powrócić do normy. Jeśli jednak problemy z krtanią nie mijają, nawracają lub pojawiają się niezależnie od infekcji, mogą zwiastować poważną chorobę.
Aby zrozumieć, jak powstaje chrypka, warto zajrzeć na chwilę w nasze drogi oddechowe. W krtani znajdują się struny głosowe – fałdy błony śluzowej o długości około 1,5 cm i szerokości 0,5 cm. Gdy wydychamy powietrze z płuc, struny głosowe zostają wprawione w drgania. Dzięki artykułowaniu w jamie ustnej nadajemy dźwiękom konkretny kształt – w ten sposób powstają m.in. słowa.
Chrypka pojawia się w wyniku zaburzenia elastyczności strun głosowych lub nieprawidłowego ich stykania. Bardzo często mamy z takim zjawiskiem do czynienia u osób, które ze względu na specyfikę pracy nadwerężają głos. Dotyczy to m.in. aktorów, lektorów czy nauczycieli. Długotrwałe nadwerężenie wiązadeł może prowadzić do innych problemów zdrowotnych, w tym nowotworów.
Inne przyczyny powstania chrypki to:
- Podrażnienie krtani dymem tytoniowym
- Zapalenie krtani
- Suche powietrze zimą i klimatyzowane latem
- Obrzęk alergiczny
- Polipy, brodawczaki, guzki fałd głosowych
- Oddychanie przez usta zimą
- Niektóre leki, m.in. stosowane w leczeniu astmy
- Stres, przemęczenie
- Niedoczynność tarczycy
- Refluks żołądkowo-przełykowy
- Nowotwór krtani lub strun głosowych
Utrzymująca się dłużej niż 3 dni chrypka stanowi wskazanie do wizyty u laryngologa. Szczególnie, jeśli towarzyszą jej wymienione wcześniej lub inne, niepokojące objawy.
Jak zdiagnozować problemy z chrypką
Podstawą diagnozy przyczyny chrypki jest wywiad z pacjentem. Dość często zdarza się, iż laryngolog od razu uzyskuje potrzebne wskazówki. Niezależnie jednak od informacji, jakie uzyskał w trakcie takiej rozmowy, przeprowadzi niezbędne badania. Pozwolą mu one ocenić skalę zmian w strunach głosowych oraz ich ruchomość. W tym celu może użyć specjalnego lusterka krtaniowego oraz wykonać badanie palpacyjne, które pozwoli mu ocenić ewentualne powiększenie węzłów chłonnych.
Poza tymi podstawowymi badaniami wyróżnia się szereg badań zaawansowanych, dzięki którym możliwe jest bardzo dokładne obejrzenie strun głosowych, a w razie potrzeby nawet pobranie wycinka do badań laboratoryjnych. To między innymi:
- Badanie stroboskopowe
- Videolaryngoskopia
- Laryngoskopia bezpośrednia
- USG szyi (pozwala ocenić układ chłonny)
- Tomografia komputerowa
- Rezonans magnetyczny
Wszystkie powyższe badania wykonują specjaliści z warszawskiej kliniki laryngologicznej Mille Medica. Szybka i dokładna diagnoza jest szczególnie ważna w przypadku obecności niepokojących zmian w krtani, takich jak wspomniane wcześniej brodawczaki, polipy, guzki śpiewacze czy zmiany nowotworowe.
Jak pozbyć się chrypki – domowe sposoby
Chrypka może przybrać postać krótkotrwałą lub przewlekłą. Leczenie domowymi sposobami jest wskazane wyłącznie przy tej pierwszej. Pomocne okażą się leki homeopatyczne i przeciwkaszlowe dostępne w aptece bez recepty. Ważne jest też nawilżanie strun głosowych – pomogą inhalacje, ale też dbanie o odpowiednią wilgotność i temperaturę w domu.
W leczeniu chrypki warto również stosować napary z szałwii i rumianku, roztwór sody oczyszczonej, a także działające przeciwzapalnie i odkażająco olejki – lawendowy, sosnowy, sandałowy, eukaliptusowy itp. Na czas kuracji należy maksymalnie ograniczyć operowanie głosem i wyeliminować czynniki szkodliwe, takie jak dym papierosowy, opary substancji chemicznych, kurz, ale też m.in. ostre i gorące potrawy, kawa i herbata.
Krótkotrwała chrypka, niezwiązana z obecnością poważniejszych chorób, nie zawsze ustępuje po kilku dniach. W takim wypadku laryngolog może zalecić leczenie antybiotykiem.
Jak leczyć przewlekłą chrypkę
Kierunek leczenia zależy od przyczyny, która wywołała przewlekłą chrypkę. Nie zawsze potrzebna jest interwencja chirurgiczna. Jeśli nieprawidłowości w obrębie strun głosowych wywołane są refluksem żołądkowo-przełykowym, niezbędna okaże się pomoc gastrologa. Jeśli zaburzenia hormonalne – endokrynologa. Przy częstych katarach i podrażnieniu wywołanym spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła warto wykonać testy alergiczne.
Niezależnie od przyczyny problemu, podstawą leczenia jest unikanie czynników, które doprowadziły do przewlekłej chrypki. W przypadku zmian takich jak guzki śpiewacze, polipy czy brodawczaki leczenie farmakologiczne nie znajduje zastosowania. Pomocna może być natomiast rehabilitacja.
Zajęcia rehabilitacyjne odbywają się we współpracy z foniatrami, logopedami i terapeutami mowy. W zakres takiego leczenia wchodzi też nauka emisji głosu, poprawnego oddychania oraz technik relaksacji. Czasem stosuje się też terapię TENS – to leczenie wspomagające w postaci przezskórnej stymulacji elektrycznej nerwów.
Metoda leczenia raka krtani zależy w dużym stopniu od stopnia zaawansowania zmian nowotworowych. W zdecydowanej większości przypadków konieczna jest interwencja chirurgiczna. W początkowych stadiach choroby nowotwór można usunąć operacyjnie. Czasem wykonuje się zabieg chordektomii, czyli wycięcia całej zajętej struny głosowej.
Zaawansowany nowotwór wymaga usunięcia krtani w zabiegu laryngektomii. Wykonany częściowo pozwala po pewnym czasie odzyskać głos i przywrócić prawidłowe oddychanie. Natomiast laryngektomia całkowita obejmuje nie tylko krtań, ale też węzły chłonne. Alternatywą dla takiego leczenia jest chordektomia endoskopowa laserowa.
