Niestrawność (Dyspepsja)

Niestrawność, czyli dyspepsja, to zespół chorobowy objawiający się bólem lub dyskomfortem w górnej części jamy brzusznej. Jest ona spowodowana wieloma przyczynami w obrębie przewodu pokarmowego. Dolegliwości mogą występować okresowo lub utrzymywać się przez długi czas.

Większość ludzi może powiedzieć, że w swoim życiu miała objawy dyspeptyczne. Niestrawność nie jest groźna, lecz jeśli towarzyszą jej inne objawy i ma ona charakter przewlekły, może oznaczać poważną chorobę, dlatego nie należy jej lekceważyć.

OBJAWY NIESTRAWNOŚCI

Pacjent doświadcza objawów niestrawności, zwykle po obfitym posiłku.

Charakterystyczne objawy niestrawności:

• ból lub dyskomfort w górnej części jamy brzusznej
• uczucie pełności lub wzdęcia
• dokuczliwe odbijanie
• zgaga, czyli uczucie pieczenia za mostkiem
• kwaśny smak w ustach
• regurgitacje, czyli cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku i jamy ustnej
• nudności i wymioty.

Do lekarza należy udać się, gdy pojawiają się nowe objawy u osoby z dyspepsją, takie jak:

• chudnięcie
• luźne, czarne stolce mogące być objawem krwawienia z przewodu pokarmowego
• gorączka
• ból promieniujący do szyi i ramion, gdyż może to oznaczać zawał mięśnia sercowego
• ból stały, silny, z towarzyszeniem wymiotów.

Objawy dyspepsji są bardzo często podobne do choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz zespołu jelita drażliwego.

PRZYCZYNY NIESTRAWNOŚCI

Objawy dyspeptyczne mogą być spowodowane zarówno przyczynami organicznymi, jak i zaburzeniami czynności przewodu pokarmowego.

Podstawowe przyczyny dyspepsji czynnościowej:

• zwiększone wydzielanie kwasu solnego w żołądku
• nadmierna wrażliwość błony śluzowej (głównie dwunastnicy) na kwas solny
• opóźnione opróżnianie żołądka z jego zawartości
• refluks dwunastniczo-żołądkowy, czyli cofanie się treści pokarmowej z dwunastnicy do żołądka.

Przyczyny organiczne dyspepsji:

• zapalenie przełyku
• zapalenie żołądka – tu najczęściej wymienia się zapalenie wirusowe, zwane potocznie „grypą żołądkową”
• choroba wrzodowa żołądka
• choroba wrzodowa dwunastnicy
• przepuklina rozworu przełykowego przepony
• rak żołądka lub okrężnicy
• choroba Leśniowskiego-Crohna
• choroby pęcherzyka żółciowego
• choroby trzustki
• cukrzyca.

Czynniki sprzyjające niestrawności:

• przejadanie się, często połączone z nadmiernym spożyciem alkoholu
• nadużywanie leków przeciwbólowych
• jedzenie pod wpływem stresu
• otyłość.

DIAGNOSTYKA NIESTRAWNOŚCI

• pierwszym etapem rozpoznania jest dokładne badanie i rozmowa z pacjentem
• w celu wykluczenia innych chorób lekarz może zlecić badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia)
• USG jamy brzusznej.

LECZENIE NIESTRAWNOŚCI

Jeśli dyspepsja jest spowodowana przyczyną organiczną, lekarz podejmuje próbę leczenia choroby podstawowej.

Jeśli przyczyna niestrawności jest czynnościowa, stosuje się:

1. leki obniżające wydzielanie kwasu solnego w żołądku (inhibitory pompy protonowej i blokery receptorów histaminowych H2)
2. leki prokinetyczne przyspieszające perystaltykę przewodu pokarmowego (pomagają w opróżnianiu żołądka)
3. test na obecność bakterii Helicobater pylori w żołądku, i w razie ich stwierdzenia, wdrożenie leczenia eradykacyjnego (zlikwidowanie wszystkich bakterii H. pylori żyjących żołądku)
4. leki rozkurczowe, gdy pojawiają się dolegliwości bólowe
5. preparaty ziołowe: siemię lniane, dziurawiec, mięta, wyciąg z liści karczochów.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• wyłączyć z diety pokarmy wzdymające, takie jak fasola, kapusta, brukselka
• starannie przeżuwać pokarmy
• spożywać posiłki powoli i w spokoju
• zrezygnować z palenia
• unikać wytężonego wysiłku fizycznego tuż po zjedzeniu posiłku
• unikać sytuacji stresowych
• pić napary z ziół, np.:
  • tuwału (zmniejszającego wydzielanie soku żołądkowego)
  • mięty pieprzowej
  • rumianku lub melisy
  • gorzknika kanadyjskiego
  • korzenia mniszka ziela piołunu.

✓ NIE NALEŻY:

• spożywać obfitych, wysoko tłuszczowych posiłków
• pić gazowanych napojów
• żuć gumy
• pić kawy
• pić alkoholu
• spożywać pokarmów ostro przyprawionych
• spożywać pokarmów bardzo zimnych lub bardzo ciepłych
• przyjmować leków uszkadzających żołądek, należy skontaktować się w tej sprawie z lekarzem
• odpoczywać po jedzeniu w pozycji leżącej, zaleca się raczej spacerować nie, które może skutecznie pobudzać trawienie.