Nudności i wymioty

Nudności to subiektywne, nieprzyjemne odczucie mdłości. Może poprzedzać wystąpienie wymiotów.

Wymioty to wydalenie treści pokarmowej z żołądka przez usta, wywołane czynnością skurczową górnego odcinka przewodu pokarmowego. Nudności i wymioty nie są same w sobie chorobami, a jedynie dolegliwościami, które pojawiają się w czasie niektórych stanów fizjologicznych (np. ciąża), mogą jednak być oznaką wielu chorób.

Nie należy lekceważyć długo trwających t wymiotów, ponieważ mogą one doprowadzać do utraty wody i elektrolitów w organizmie, powodując poważne konsekwencje. Od wymiotów należy odróżnić regurgitacje, których przykładem może być ulewanie u małych dzieci po karmieniu.

SPIS TREŚCI

1. OBJAWY NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

2. PRZYCZYNY NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

3. DIAGNOSTYKA NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

4. LECZENIE NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

5. PORADY LEKARZA

OBJAWY NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Objawy towarzyszące nudnościom:

niepokój
zawroty głowy
dyskomfort w żołądku
pojawienie się pragnienia wymiotów.

Objawy towarzyszące wymiotom:

suchość w ustach
rzadsze oddawanie moczu
wzmożone pragnienie (spowodowane utratą wody).

Objawy towarzyszące wymiotom u dzieci:

suche śluzówki jamy ustnej
zapadnięte gałki oczne
szybki oddech
sucha pielucha oznaczająca, że dziecko nie oddaje moczu.

Wymioty zazwyczaj poprzedzone są nudnościami. Czasami zdarza się, że gdy wymioty są bardzo silne, to po opróżnieniu żołądka z pokarmu odruch wymiotny nadal pozostaje (chory często mówi, że nie ma czym wymiotować).

Do lekarza należy udać się, gdy:

w wymiocinach pojawi się krew (świeża czerwona lub jako grudki przypominające fusy)
wymiotujące dziecko nie oddaje moczu przez kilka godzin
wymiotom towarzyszą bóle brzucha
wymiotom towarzyszy gorączka
wymiotom towarzyszą zawroty głowy, zaburzenia świadomości
długotrwałe wymioty występują u osób starszych
skóra i twardówki oczu stają się żółte
z ust osoby wymiotującej wydobywa się zapach owoców lub zgniłych jabłek
wymiotom towarzyszy silny ból w klatce piersiowej.

PRZYCZYNY NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Nudności i wymioty są wynikiem podrażnienia nerwu błędnego. Jest to nerw, który dociera do większości narządów znajdujących się w jamie brzusznej. Gdy jest podrażniony, wysyła sygnały do mózgu i tam, w specjalnych jego częściach, powstają impulsy powodujące wymioty i nudności. Może się zdarzyć, że wymioty są odruchem korzystnym, np. w zatruciach pokarmowych czy innych sytuacjach, wówczas pomagają chronić organizm przed szkodliwymi substancjami i pozwalają na ich usunięcie. Zazwyczaj jednak nudności i wymioty są efektem chorób.

Przyczyny występowania wymiotów:

zaburzenia odżywiania, np. anoreksja
nieżyt żołądkowo-jelitowy
zakażenia wirusowe i bakteryjne przewodu pokarmowego
choroba lokomocyjna (nudności i wymioty w trakcie jazdy samochodem, pociągiem, autobusem itp.)
zapalenie trzustki
niedrożność przełyku
zwężenie odźwiernika
urazy głowy
choroby pęcherzyka żółciowego
choroby wyrostka robaczkowego
migrenowe bóle głowy
zapalenie ucha środkowego
zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrz-czaszkowego
guzy mózgu
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
przyjmowanie niektórych leków (wymioty są efektem niepożądanym ich działania), np. stosowanych w terapii nowotworów
mocznica (końcowe stadium przewlekłej choroby nerek)
nadmierne spożycie alkoholu
zaburzenia emocjonalne i stres
wczesny okres ciąży (tzw. poranne nudności); wymioty mogą także przedłużać się na cały okres ciąży
wrażliwość na przykre smaki lub zapachy.

DIAGNOSTYKA NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Najważniejsza jest rozmowa z pacjentem i dokładne badanie lekarskie. Często już na tym etapie diagnostyka kończy się.

Badania dodatkowe stosowane w diagnostyce wymiotów:

badanie krwi (morfologia, jonogram, badania biochemiczne)
tomografia komputerowa czaszki, jeśli pacjent mógł doznać urazu głowy (nawet jeśli o tym nie pamięta, bo mógł stracić przytomność)
wykonanie testu ciążowego u kobiet w wieku reprodukcyjnym
RTG brzucha, jeśli podejrzana jest niedrożność przewodu pokarmowego
gastroskopia (może ujawnić refluks żołądkowo-przełykowy i pokazać stan błony śluzowej żołądka i dwunastnicy).

LECZENIE NUDNOŚCI I WYMIOTÓW

Zazwyczaj wymioty i nudności ustępują bardzo szybko bez ingerencji z zewnątrz. Domowe leczenie opiera się głównie na spożywaniu odpowiedniej ilości płynów, tak aby zapobiec odwodnieniu. Pomaga to także unormować poziom minerałów w organizmie i może powstrzymać nudności i wymioty.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

pić buliony, rosoły, słabą herbatę
pić napoje izotoniczne zawierające wiele elektrolitów traconych w czasie wymiotów
spożywać pokarmy lekkostrawne; po około 24 godzinach bez wymiotów można bardzo ostrożnie wprowadzać inne potrawy
u dzieci uzupełniać płyny preparatami mającymi specjalny skład dostosowany do ich potrzeb.

✓ NIE NALEŻY: