Przejdź do treści

Zaparcia to zbyt rzadko oddawany stolec lub oddawanie ze znacznym wysiłkiem twardego stolca. Po defekacji (akt oddania kału) pozostaje uczucie niepełnego wypróżnienia.

Należy pamiętać, że zaparcie może świadczyć o występowaniu wielu różnych chorób. Szczególną predyspozycję do rozwoju zaparcia mają osoby starsze.

OBJAWY ZAPARĆ

  • trudności w całkowitym oddaniu stolca
  • próba oddania stolca jest zazwyczaj bardzo długa i połączona z wielkim wysiłkiem
  • wzdęcie brzucha
  • odczuwanie bólów skurczowych brzucha
  • utrata apetytu
  • bóle głowy.

Niektóre objawy pojawiające się w czasie zaparcia wymagają pilnej konsultacji z lekarzem, ponieważ mogą oznaczać poważną chorobę.

Sytuacje wymagające konsultacji z lekarzem:

  • krwawienie z odbytu
  • ból odbytu
  • pojawienie się hemoroidów, czyli żylaków odbytu
  • przedłużające się wymioty z towarzyszącym bólem brzucha
  • wypadnięcie odbytu (wydostanie się błony śluzowej odbytu na zewnątrz)
  • obecność objawów powyżej 3 tygodni
  • zaparcie występujące naprzemiennie z biegunką.

PRZYCZYNY ZAPARĆ

Główne przyczyny występowania zaparć:

  • zła dieta, bogata w tłuszcze zwierzęce i cukier, a uboga w błonnik
  • powstrzymywanie wypróżnień, np. z powodu niechęci do korzystania z publicznych toalet
  • zażywanie niektórych leków: przeciwpadaczkowych, środków przeciwdepresyjnych, tabletek uzupełniających niedobory żelaza, narkotycznych leków przeciwbólowych
  • zmiana otoczenia, spożywanie małej ilości płynów w czasie podróży
  • zespół jelita drażliwego
  • ciąża; w czasie ciąży zaparcie spowodowane jest m.in. zmianami hormonalnymi w organizmie kobiety oraz uciskiem płodu na jelita matki
  • niedrożność przewodu pokarmowego, wynikająca np. z chorób zapalnych jelit, guzów, zaawansowanej kamicy pęcherzyka żółciowego, przepukliny brzusznej, nieprawidłowo ułożonych jelit, niedoczynności tarczycy
  • starszy wiek, ponieważ osoby starsze stosują złą dietę, mają niedobór ruchu, często przyjmują dużo leków
  • siedzący tryb życia.

DIAGNOSTYKA ZAPARĆ

Pierwszymi etapami diagnostyki są szczegółowa rozmowa i badanie lekarskie. Szczególnie istotne jest wykonanie badania per rectum.

Dodatkowe badania przeprowadzane w diagnostyce zaparć:

  • badanie próbki kału pod mikroskopem
  • podstawowe badania krwi
  • badanie poziomu hormonów tarczycy we krwi, jeśli podejrzewa się niedoczynność tarczycy
  • zdjęcie przeglądowe RTG jamy brzusznej (z podaniem środka kontrastowe-go)
  • zdjęcie przeglądowe RTG klatki piersiowej
  • kolonoskopia, czyli badanie endoskopowe okrężnicy za pomocą giętkiego wziernika z kamerą i źródłem światła.

LECZENIE ZAPARĆ

Istnieje wiele leków zapobiegających za-parciom, należy jednak zachować ostrożność w ich używaniu.

Środki stosowane w leczeniu zaparć:

  • środki pochodzenia roślinnego, np. wyciąg z aloesu, kory kruszyny a siarczan magnezu, czyli sól gorzka
  • parafina (zbyt długie jej stosowanie może doprowadzić do swędzenia odbytu)
  • inne środki.

Wszystkie te preparaty mogą powodować zmiękczenie stolca przez zwiększenie zawartości w nim wody. Należy pamiętać, że zbyt długie ich używanie może skutkować pogorszeniem pracy jelit.

Produkty sprzyjające opróżnianiu jelit:

  • ciemne pieczywo
  • surowe warzywa i owoce, owoce suszone (np. śliwki)
  • chleb zawierający znaczne ilości otrębów, kasze: gryczana, jęczmienna, płatki owsiane
  • marynaty, śledzie, wędliny
  • winogrona jasne.

Produkty spowalniające opróżnianie jelit:

  • mocna czarna herbata borówka suszona
  • kakao
  • wino czerwone
  • białe pieczywo
  • zupy, kasze przetarte, szczególnie manna, ryż, budynie
  • czekolada.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • zwiększyć zawartość błonnika w diecie (razowe pieczywo, otręby, owoce, warzywa)
  • zachować regularną aktywność fizyczną
  • pić większe ilości płynów (6-8 szklanek dziennie), głównie wodę mineralną, soki, herbaty owocowe
  • chodzić do toalety codziennie o tej samej porze, najlepiej po posiłkach, poświęcając kilka minut na próbę wypróżnienia
  • stosować laktulozę (cukier pomagający w leczeniu zaparć)
  • spożywać mniej białego pieczywa, natomiast dużo bogatych w błonnik warzyw oraz świętych owoców; zdrowe są nektary i soki zawierające przetarte owoce czy warzywa
  • jeść posiłki o stałych porach, powoli, starannie przeżuwając i nie przejadając się
  • spożywać 5 małych posiłków
  • w niektórych przypadkach zastosować lewatywę
  • spożywać produkty z kwaśnego mleka: zsiadłe mleko, kefir, jogurty, gdyż zawarte w nich bakterie kwasu mlekowego regulują florę bakteryjną przewodu pokarmowego.

 NIE NALEŻY:

  • nadużywać środków przeczyszczających
  • spożywać pokarmów ciężkostrawnych
  • powstrzymywać się w przypadku odczuwania potrzeby oddawania stolca.

Po konsultacji z lekarzem, w leczeniu zaparć nawykowych, długotrwałych, ale także w okolicznościach jednorazowych, stosować można również surowce o działaniu przeczyszczającym:

  • nasienie lnu i babki
  • zioła i preparaty ziołowe o działaniu przeczyszczającym: liść i sok z aloesu, korę kruszyny, kłącze i korzeń rzewienia, liść i owoce senesu.