Owrzodzenia i zmiany w jamie ustnej mogą być bardzo bolesne, utrudniać przełykanie pokarmów oraz codzienną higienę. Choć najczęściej są to małe, niegroźne stany zapalne, ich gojenie może trwać nawet do kilku tygodni. Nie należy ich bagatelizować, ponieważ mogą być spowodowane chorobami ogólnoustrojowymi, w szczególności, jeśli nawracają.
Przyczyny powstawania aft
Afty są to nadżerki lub owrzodzenia występujące na błonie śluzowej jamy ustnej. Mogą być pojedyncze oraz mnogie o owalnym lub okrągłym kształcie. Najczęściej są pokryte włóknikowym nalotem i otoczone rąbkiem zapalnym. Występują one zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Przyczyny występowania aft nie są dokładnie poznane. Czynnikami predysponującymi są:
- stres,
- urazy mechaniczne,
- osłabienie układu odpornościowego,
- noszenie aparatu ortodontycznego lub protezy,
- obryzganie paznokci lub długopisów,
- próchnica,
- nadmiar kamienia nazębnego.
Afty nawracające występują znacznie częściej u osób o wyższym statusie społecznym oraz narażonych na stres. Choroba często pojawia się rodzinnie, jednak mechanizmu dziedziczenia dotychczas nie poznano. Wśród aft występujących w jamie ustnej możemy wyróżnić afty małe, tak zwane afty Mikulicza, które goją się zazwyczaj po upływie dwóch tygodni bez pozostawiania blizn oraz afty duże – Suttona, które goją się dłużej i mogą pozostawiać blizny.
Leczenie aft
Małe, pojedyncze afty zazwyczaj nie wymagają wizyty u specjalisty. Leczenie możemy rozpocząć, stosując dostępne w aptece bez recepty preparaty do stosowania miejscowego takie jak np.: Anaftin Żel na afty. Zawiera on poliwinylopirolidon i kwas hialuronowy, które szybko tworzą warstwę chroniąca przed bólem i wspomagają gojenie owrzodzenia. Produkt posiada długi dozownik umożliwiający wygodną aplikację na pojedyncze zmiany w jamie ustnej. W trakcie leczenia warto unikać pokarmów kwaśnych, ostrych oraz gorących. Czasami, szczególnie przy dużych zmianach, jako powikłanie nieleczonej afty możne nastąpić nadkażenie bakteryjne, które będzie wymagało leczenia antybiotykiem. Wówczas oprócz standardowych objawów pojawia się także gorączka, a chorobowo zmieniona rana jest nadmiernie ucieplona i zaczerwieniona.
Choroby ogólnoustrojowe jako przyczyna zmian w jamie ustnej
Jeśli afty nawracają, mogą być spowodowane niedoborami witamin i mikroelementów takich jak żelazo czy witaminy z grupy B. Afty mogą być także spowodowane innymi chorobami np. chorobą Leśniowskiego-Crohna, celiakią czy obecnością pasożytów w przewodzie pokarmowym (owsiki). W tej sytuacji oprócz zmian w jamie ustnej u chorego występują objawy związane z chorobą podstawową wskazujące na zapalenie jelit takie jak: biegunka z obecnością krwi w stolcu oraz silne bóle brzucha.
Nie wszystkie ubytki w błonie śluzowej jamy ustnej są aftami. Niektóre z nich, szczególnie te duże, nieulegające gojeniu się, mogą być zmianą pochodzenia nowotworowego. Jeśli mimo zastosowanego leczenia zmiana nie ulega poprawie przez 2 tygodnie, powinno to być sygnałem do jak najszybszego zgłoszenia się do lekarza, który skieruje na badanie histopatologiczne.
