Przytarczyce są niewielkimi gruczołami leżącymi na tylnej powierzchni obydwu płatów tarczycy. Zwykle występują cztery przytarczyce (po dwie na każdym płacie tarczycy).

Komórki przytarczyc produkują parathormon (PTH) – hormon odpowiedzialny za regulację gospodarki wapniowej organizmu. Hormon ten działa na poszczególne narządy, np.: kości i nerki oraz na układ pokarmowy.

Podstawowe procesy stymulowane przez parathormon:

  • PTH w kościach prowadzi do uwolnienia wapnia, co powoduje wzrost jego stężenia we krwi
  • w nerkach PTH prowadzi do zwiększenia wchłaniania wapnia do krwi (powoduje zmniejszenie wydalania wapnia z moczem, a tym samym wzrost jego stężenia we krwi)
  • stymuluje syntezę aktywnej witaminy D3, która nasila wchłanianie wapnia i fosforanów w przewodzie pokarmowym.

Zaburzone wydzielanie hormonu gruczołów przytarczyc prowadzi do:

nadczynności przytarczycniedoczynności przytarczyc
zwiększona produkcja PTHzmniejszona produkcja PTH
hiperparatyreoidyzm
hipoparatyreoidyzm
zmiany stężenia wapnia we krwi

OBJAWY CHOROBY PRZYTARCZYC

W niedoczynności przytarczyc dochodzi do obniżenia stężenia wapnia we krwi przy jednoczesnym zwiększeniu stężenia fosforanów.

Charakterystyczne objawy niedoczynności – hipoparatyreoidyzmu:

  • nerwowość
  • depresja
  • bóle głowy
  • zaburzenia rytmu serca
  • skurcze tężyczkowe
  • drętwienie, mrowienie kończyn
  • typowe skurcze palców, rąk po uciśnięciu ramienia mankietem ciśnieniomierza (tzw. objaw Trousseau)
  • mdłości, wymioty
  • skurcze mięśni, np. brzucha, głośni i mięśni oddechowych wywołujących napadową duszność
  • osłabienie oraz męczliwość mięśni
  • odkładanie wapnia w kościach i tkankach miękkich.

W nadczynności przytarczyc podwyższone stężenie PTH prowadzi do znacznego wzrostu stężenia wapnia we krwi.

Charakterystyczne objawy nadczynności – hiperparatyreoidyzmu:

  • obniżenie napięcia mięśniowego
  • utrata łaknienia
  • utrata masy ciała
  • wzmożone pragnienie
  • wielomocz
  • osłabienie
  • łatwe męczenie się
  • zaburzenia świadomości
  • zaburzenia rytmu serca
  • odwapnienie kości, prowadzące do ich patologicznych złamań
  • bóle kostne
  • skłonność do tworzenia kamieni moczowych
  • przewlekła nawracająca choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
  • zaparcia
  • bóle brzucha
  • mdłości
  • wymioty.

PRZYCZYNY CHOROBY PRZYTARCZYC

Niedoczynność przytarczyc jest najczęściej wynikiem ich usunięcia lub uszkodzenia podczas zabiegu chirurgicznego wycięcia tarczycy. Przytarczyce leżą ściśle w pobliżu tarczycy i często dochodzi do równoczesnego ich usunięcia, np. z powodu nowotworu tarczycy.

Drugą, rzadszą przyczyną niedoczynności przytarczyc jest ich brak lub stopniowy zanik. Jest to najczęściej spowodowane czynnikami genetycznymi.

O niedoczynności przytarczyc mówi się również, gdy poziom PTH jest prawidłowy, ale komórki docelowe nerek i kości oraz układ pokarmowy nie reagują na stężenie PTH (tzw. niedoczynność przytarczyc rzekoma).

Nadczynność przytarczyc może być pierwotna lub wtórna. Pierwotna nadczynność przytarczyc jest chorobą stosunkowo rzadką.

Przyczyny zwiększonego wydzielania PTH przez przytarczyce:

  • gruczolak przytarczyc (stanowi najczęstszą przyczynę pierwotnej nadczynności)
  • rozrost komórek wytwarzających PTH.

Wtórna nadczynność przytarczyc jest wynikiem występowania innych schorzeń powodujących stałe zmniejszenie stężenia wapnia we krwi. Obniżony poziom wapnia w przebiegu chorób nerek lub chorób układu pokarmowego jest główną przyczyną wtórnej nadczynności przytarczyc.

Przyczyną wtórnej nadczynności może być także złe odżywianie, szczególnie niedobór witaminy D w diecie.

DIAGNOSTYKA CHOROBY PRZYTARCZYC

  • wywiad i badanie lekarskie
  • badanie laboratoryjne (oznaczenie stężenia wapnia, fosforu, PTH)
  • badania obrazowe:
    • zdjęcia rentgenowskie
    • scyntygrafia z użyciem pierwiastków promieniotwórczych
    • badanie ultrasonograficzne
    • tomografia.

LECZENIE CHOROBY PRZYTARCZYC

Leczenie niedoczynności przytarczyc opiera się głównie na podawaniu wapnia i witaminy D3. Skutecznym leczeniem pierwotnej nadczynności przytarczyc jest ich usunięcie.

We wtórnej nadczynności przytarczyc ważne jest, aby wyeliminować przyczynę choroby.

Więcej z kategorii: Choroby układu hormonalnego