Kłopoty z płodnością ma coraz więcej par zwłaszcza z krajów rozwiniętych, w tym i z Polski, gdzie liczba urodzeń sukcesywnie spada. Problem z zajściem w ciąże może być spowodowany szeregiem czynników, w tym zaburzeniami owulacji, wadami w obrębie układu moczowo-płciowego, niskiej jakości nasienia, czy wiekiem partnerów. Zdarza się jednak, że po przeprowadzeniu podstawowych badań diagnostycznych nie stwierdza się jakichkolwiek nieprawidłowości. Brak rozpoznanej przyczyny trudności z poczęciem dziecka określa się mianem niepłodności idiopatycznej.
Czym jest niepłodność idiopatyczna?
Szacuje się, że problemy z płodnością może mieć w Polsce co szósta, a nawet co piąta para w wieku produkcyjnym (przy czym co trzecia z nich potrzebuje specjalistycznej pomocy medycznej w kwestii poczęcia). Sytuacja ta jest na tyle poważna, że Światowa Organizacja Zdrowia uznała niepłodność za jedną z najbardziej niepokojących chorób społecznych. Schorzenie to dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Wśród głównych przyczyn niepłodności żeńskiej wyróżnia się m.in. wiek, zaburzenia hormonalne, choroby tarczycy, zespół policystycznych jajników, endometriozę, chroniczny stres, cukrzycę, czy wady anatomiczne narządów rodnych. Wpływ na problemy z płodnością w przypadku mężczyzn ma natomiast coraz gorszej jakości nasienie.
Niepłodność definiowana jest jako niezdolność do zajścia w ciążę, po roku regularnego współżycia seksualnego, bez stosowania środków antykoncepcyjnych (szybciej na konsultację medyczną, bo już po 6 miesiącach nieudanych prób powinny udać się kobiety po 35. roku życia). W przypadku, gdy po przeprowadzeniu szeregu badań, lekarz nie znajdzie żadnej potencjalnej przyczyny problemów związanych z poczęciem dziecka, to wówczas stan ten określa się mianem niepłodności idiopatycznej (zwaną też niepłodnością nieokreśloną lub niewyjaśnioną). Jest to rozpoznanie zgodne z ICD-10 – Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych, która opracowana została przez WHO (dotyka ona nawet 20-30% par, u których pojawił się problem niepłodności).
Jakie są przyczyny niepłodności idiopatycznej?
Przyczyny niepłodności idiopatycznej wciąż nie są do końca znane. Istnieją jednak hipotezy, które zakładają, że może być ona spowodowana przez m.in. czynniki jajowodowe, jajnikowe, endokrynologiczne, embriologiczne, genetyczne, szyjkowe. Wspomina się również o zaburzeniach implantacji, barierami natury psychicznej lub emocjonalnej, czy też czynnikach związanych z endometrium. Zwykle niepłodność nieokreśloną rozpoznaje się po wykluczeniu innych przyczyn, które mogą być powodem braku ciąży. Mowa tu przede wszystkim o:
- przebytych zakażeniach układu moczowo – płciowego;
- stresującym i intensywnym trybie życia (co jest przyczyną dużej ilości wolnych rodników w organizmie);
- zaburzeniach autoimmunologicznych u któregoś z partnerów;
- nieprawidłowej liczbie, ruchliwości, czy morfologii plemników;
- zespole luteinizacji niepękniętego pęcherzyka jajnikowego (zespół LUF);
- zakłóceniach w wydzielaniu białek przez błonę śluzową macicy;
- nieprawidłowym wzrost pęcherzyka jajnikowego;
- przebytych przez mężczyznę operacji przepukliny pachwinowej, prostaty lub zapalenia najądrza;
- niewystarczającej liczbie plemników lub ich złej morfologii i ruchliwości;
- żylakach powrózka nasiennego;
- urazach jąder.
Jak wygląda diagnostyka niepłodności idiopatycznej?
Niepłodność idiopatyczna jest złożonym i wielowymiarowym problemem, który dotknąć może zarówno kobietę, jak i mężczyznę. W związku z tym, jej diagnostyka wymaga skrupulatnych badań obojga partnerów. Mają one na celu zweryfikowanie tego, czy m.in. jajowody są drożne, owulacja przebiega prawidłowo i nie występują wady wrodzone narządu rodnego. Wykonać należy przede wszystkim:
- podstawowe ginekologiczne badanie budowy narządów rozrodczych;
- badanie poziomu hormonów: estrogenu, progesteronu, estradiolu, lutropiny (LH), folikulotropiny (FSH), prolaktyny, hormonów tarczycy oraz przeciwciał (anty-TPO i anty-TG);
- laparoskopowe badanie drożności jajowodów;
- badanie nasienia u mężczyzn, aby ocenić jego skład i jakość.
Niepłodność idiopatyczna – jak przebiega jej leczenie ?
Leczenie w przypadku niepłodności idiopatycznej zależy przede wszystkim od wieku pacjentki. Jeśli ma ona mniej niż 34 lata, to zaleca się kontynuowanie starań o dziecko drogą naturalną (ok. 16% kobiet zachodzi w ciążę bez wsparcia medycznego). Ponadto parom, które bezskutecznie starają się o dziecko (nie dłużej jednak niż dwa lata), lekarz może zaproponować inseminację domaciczną, która jest jedną z podstawowych technik wspomaganego rozrodu i polega na podaniu oddanego wcześniej nasienia, bezpośrednio do jamy macicy kobiety (szanse na uzyskanie ciąży tą metodą wynoszą 19-22%).
Inaczej leczenie niepłodności idiopatycznej przebiega w przypadku pacjentek, które ukończyły 35 lat. Zgodnie bowiem z wytycznymi europejskich i polskich towarzystw naukowych, zdiagnozowanie u nich niepłodności niewyjaśnionej, kwalifikuje je do zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego metodą ICSI (u młodszych kobiet zaleca się in vitro po dwóch latach nieudanych prób). Dzięki zastosowaniu tej techniki wspomaganego rozrodu można wykryć wszelkie nieprawidłowości komórki jajowej lub rozwoju zarodków, które w znaczny sposób zmniejszają szanse pary na zostanie rodzicami (u pozostałych zaś par odsetek ciąż po in vitro zbliżony jest do średniej skuteczności tej procedury, wynoszącej 40%).
Pomimo tego, że ustalenie przyczyny niepłodności idiopatycznej jest trudne (więcej informacji na jej temat znajdziecie w https://www.klinikainvicta.pl/nieplodnosc-faq/nieplodnosc-idiopatyczna-przyczyny-leczenie-szanse-na-ciaze/) to i tak pacjenci mają duże szanse na zostanie rodzicami. Ponieważ według statystyk, nawet 16% par już po roku starań, a co druga z nich, w drugim roku prób zachodzi w ciążę bez interwencji medycznej. Bardzo ważne jest jednak, aby jak najszybciej zgłosić się z problemem do specjalisty, który wdroży odpowiednie leczenie. Często jednak to zmiana stylu życiu, na zdrowszy oraz “odpuszczenie” sobie jest wystarczającym sposobem, na zostanie rodzicami.
