Ból jest wyrazem cierpienia. Na szczęście język potoczny nie rozróżnia bólu duchowego od fizycznego: zawsze ciało i dusza mają w tym swój udział. Stres i zły nastrój mogą się odzwierciedlać w nieznośnych bólach głowy. Ból odczuwają ludzie w różny sposób – w zależności od kultury, podatność na ból nie jest taka sama.

Ból jako sygnał alarmowy

Ból jako sygnał alarmowy

Fizycznie ból występuje w wyniku uszkodzenia narządów i tkanek. Aktywowane są wtedy receptory bólu. Przewodzą one sygnały do rdzenia kręgowego, wywołując tam podobne do odruchów reakcje – np. cofanie ręki przed gorącym palnikiem. Od rdzenia kręgowego informacja o bólu przechodzi do mózgu, gdzie ból jest przeżywany świadomie. Gdy skręcimy sobie staw skokowy, staramy się go nie ruszać – ból zmusza nas do prawidłowego postępowania: do oszczędzania nogi. Mózg nie zawsze lokalizuje ból tam, gdzie on powstaje, lecz również w innych obszarach, przez które przebiega przewodząca ból droga nerwowa – ból promieniuje.




Charakter bólu zależny jest od rodzaju podrażnionych włókien nerwowych: nerwobóle mogą mieć charakter np. kłujący, bóle wewnętrznych narządów mogą być tępe i trudne do lokalizacji lub opisania.

Niestety ból nie ostrzega przed wszystkimi chorobami. Rak, nadciśnienie tętnicze i cukrzyca pozostają często przez dłuższy czas niezauważalne.

Nagle występujące bóle

Nagle występujące bóle zawsze wymagają szybkiej wizyty u lekarza. Gdy bóle wzmagają się godzinami, nie powinno się czekać, aż będą nie do wytrzymania. Również w przypadku bólów połączonych z gorączką, dusznością, bardzo złym samopoczuciem, biegunką albo porażeniami bądź w przypadku długo trwających bólów (np. wielodniowe bóle głowy i pleców) należy odwiedzić lekarza lub zamówić wizytę domową.

Gdy lekarz nie znajdzie żadnej przyczyny bólu

Przyczyny bólu

Może się zdarzyć, iż lekarz po dokładnym badaniu nie znajdzie żadnej organicznej przyczyny bólu. Wskazuje to ewentualnie na dolegliwości duchowe: „noszony codziennie krzyż” wywołuje ból pleców taki jak przy uszkodzeniu tarczy międzykręgowej. Zdarza się, iż u zdrowego fizycznie pacjenta kolejny lekarz znajdzie drobne zaburzenie lub uszkodzenie, które ostatecznie nie ma żadnego związku z występującym bólem. Wynikiem tego są niepotrzebne leki, a nawet operacje.




Gdy więc ktoś skarży się na niewyjaśnione bóle, powinien udać się do pschychoterapeuty albo do psychiatry. Może wtedy otworzy się przed nim droga do efektywnego leczenia bólu.

Jak pokonać ból?

Jak pokonać ból?

Rozluźnienie: bóle wywoływane są często przez napięcie mięśni. Istnieje wiele możliwości ich usunięcia. Techniki rozluźniające, takie jak trening autogenny albo postępujące odprężenie mięśni, regularne ćwiczenia gimnastyczne i masaż pomagają przełamać błędne koło ból – napięcie mięśni – ból.

Ciepło i zimno: zimno zmniejsza przede wszystkim ostre bóle przy uszkodzeniach stawów i mięśni, ciepło raczej bóle przewlekłe, spowodowane głównie napięciem mięśni.

Leki przeciw lekkim i średniociężkim bólom: warto wymienić leki zawierające czynny kwas acetylosalicylowy i paracetamol jak również inne środki przeciwzapalne. Większość z nich wydawana jest wprawdzie bez recepty, ale w żadnym wypadku nie jest całkowicie bezpieczna.

Opiaty (morfina, heroina, kodeina): zmniejszają odczuwanie bólu przez ośrodkowy układ nerwowy. Wydawane są wyłącznie na receptę i mogą być stosowane tylko w przypadku najcięższych bólów. Mogą wywoływać uzależnienie i dlatego powinny być używane tylko ściśle według wskazań lekarza.

Stymulacja nerwowa: ból jest mniej odczuwany, gdy w ośrodkowym układzie nerwowym występują inne bodźce z tego samego obszaru. Przy przewlekłych bólach mogą pomóc specjalne urządzenia stymulujące, wytwarzające słabe impulsy elektryczne.

Akupunktura: ta chińska metoda lecznicza polega przypuszczalnie na tej samej zasadzie co stymulacja nerwowa. Poprzez ból uwaga mózgu zostaje odwrócona. W przypadku przewlekłych bólów często można osiągnąć zaskakującą poprawę.

Blokada nerwowa i metody operacyjne: przy silnych, w innych sposób nie dających się uśmierzyć bólach ulgę może przynieść krótkotrwała blokada nerwu albo jego trwałe przecięcie.

Napięciowe bóle głowy

Przyczynami bólów głowy mogą być: napięcie mięśni, zmiany części szyjnej kręgosłupa, choroby oczu, stany zapalne w obszarze głowy, nerwobóle, wysokie ciśnienie krwi i choroby mózgu. Wyzwalaczami mogą być również napięcie psychiczne i stres, zmiany pogody albo po prostu głód. Dolegliwości często nasilają się w miarę upływu dnia i znikają najczęściej w nocy.

Jeśli ból głowy występuje bardzo często lub trwa całymi dniami, należy skontaktować się z lekarzem. Przed pójściem spać można natrzeć sobie skronie i kark olejkiem z mięty pieprzowej. Dzięki regularnym ćwiczeniom rozluźniającym można unikać pojawienia się bólów.

Migrena

Przyczyną migreny są najprawdopodobniej skurcze naczyń połączone z innymi czynnikami. Skłonność ta może być dziedziczna. Wyzwalaczami ataków migreny mogą być: stres, środki spożywcze (ser, czekolada) i wahania hormonalne.

Przy silnych i częstych dolegliwościach należy skontaktować się z lekarzem. On może przepisać środki przeciwbólowe lub profilaktyczne.

Na samym początku ataku można wypić kawę. Należy spróbować znaleźć przyczynę ataków.



Bóle mięśni po wysiłku fizycznym

Jeśli po uprawianiu sportu lub ćwiczeniach gimnastycznych pojawiają się bóle mięśniowe, to wcale nie jest oznaką szczególnie efektywnego treningu, lecz że zrobiliśmy coś nie tak jak należy! Nagłe nadmierne przeciążenie niedostatecznie rozgrzanych mięśni prowadzi nie tylko do nadmiernego napięcia mięśniowego, ale także do nagromadzenia się w nich niekorzystnych produktów przemiany materii, takich jak kwas mlekowy, co nie musi niepokoić, że może to spowodować trwale uszkodzenia.

Przed rozpoczęciem treningu sportowego zawsze należy zrobić rozgrzewkę i wykonać kilka lekkich ćwiczeń rozciągających mięśnie. Korzystne jest częstsze trenowanie ze stopniowo narastającym obciążeniem.

Nie ustające bóle brzucha

Gwałtowne, nie ustające bóle brzucha są objawami różnych schorzeń, które mogą być niebezpieczne dla naszego życia. Najczęstszymi przyczynami są: ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, kolka żołdowa, zapalenie trzustki, kolka przy kamicy nerkowej albo niedrożność jelit. W połączeniu z utrudnionym oddechem albo bólem w klatce piersiowej, jak również z obydwiema tymi dolegliwościami równocześnie mogą sygnalizować zawał mięśnia serca. U kobiet obserwuje się też objawy poronienia albo ciąży pozamacicznej opisanej symptomatologii.

Ból zęba

Ból zęba wcześniej czy później każdego zmusi do zgłoszenia się do dentysty. Nie znaczy jednak, że to, co w danej chwili nie boli, również nie wymaga leczenia. Ból zęba jest zawsze sygnałem ostrzegawczym, nawet jeśli nie jest to związane z żadnym poważniejszym schorzeniem. Czasami może być efektem tylko chwilowego podrażnienia, np. w wyniku stresu.

W żadnym przypadku nie można pozostawać z bólem zęba bez fachowej diagnozy stomatologicznej i ewentualnego odpowiedniego leczenia. Przed wizytą u stomatologa można zastosować pewne środki pierwszej pomocy, aby złagodzić dolegliwości.

W przypadku stanu zapalnego pomaga płukanie lub przemywanie jamy ustnej naparem z szałwii. Ból może uśmierzyć także tampon waty zamoczony w olejku goździkowym. Ząbkującym dzieciom można włożyć do ust wkładkę ortodontyczną wypełnioną zimnym płynem. Ulgę przynosi również zimny okład na opuchniętym policzku.

Polecane artykuły