Toksoplazmoza jest chorobą odzwierzęcą. Wywołuje ją pierwotniak pierwotniaka Toxoplasma gondii. Przyjęło się, że najczęściej toksoplazmozą można zakazić się od kotów, w których przewodzie pokarmowym pierwotniak występuje w różnych postaciach rozwojowych i jest wydalany z kałem zwierząt przez około 3 tygodnie od zarażenia.
Zakażenie toksoplazmozą
Warto pamiętać, że pierwotniak Toxoplasma gondii może występować w tkankach wszystkich ssaków, również człowieka. Zakazić się nim mogą też niektóre ptaki. Zwyczajowo przyjęło się, że najpowszechniejszymi nosicielami są koty. W ich przewodzie pokarmowym pierwotniak występuje w różnych postaciach rozwojowych, a z kałem wydalane są jego oocyty, które po kilku dniach zyskują zdolność zarażania. W ten sposób może dojść do przypadkowego zakażenia, np. jeśli nie przestrzegamy zasad higieny i ręką, na której znajdują się oocyty (np. po sprzątaniu kuwety, jeśli robimy to bez rękawiczek), dotkniemy ust.
Warto pamiętać, że do zakażenia dochodzi wyłącznie drogą pokarmową. Ponieważ pierwotniak obecny jest w tkankach wszystkich ssaków, do organizmu człowieka może dostać się wraz ze spożyciem zakażonego mięsa – surowego lub poddanego niedostatecznej obróbce termicznej, w którym znajdują się cysty. Zwykle jest to wołowina lub baranina. Ryzykowne jest również spożywanie niemytych owoców lub warzyw, które mogą być zanieczyszczone kocimi odchodami.
Jeśli pierwotniak znajdzie się w organizmie człowieka, osoba ta nie zarazi kolejnych, a samo zakażenie nie oznacza, zachorowania na toksoplazmozę.
Skutki zakażenia toksoplazmozą
Zakażenie Toxoplasma gondii najczęściej ma przebieg bezobjawowy. Większość pierwotniaków zostaje zniszczona przez układ pokarmowy, ale część pozostaje w tkankach żywiciela już do końca jego życia. Jeśli dochodzi do rozwoju choroby, to jej przebieg zależy od kondycji układu odpornościowego zakażonej osoby oraz rodzaju toksoplazmozy.
Toksoplazmoza jest niebezpieczna, jeśli ciężarna zakazi się nią, będąc w ciąży, stąd w tym czasie należy szczególnie przestrzegać zasad higieny. W I trymestrze choroba może doprowadzić nawet do poronienia, a w II zwiększa ryzyko wystąpienia wad u dziecka, które widoczne są po urodzeniu, np. wodogłowia, zmian zapalnych w dnie oka czy zwapnienia śródczaszkowego. Zakażenie dziecka pod koniec ciąży może natomiast objawić się dopiero w wieku niemowlęcym, a nawet w kolejnych latach, np. opóźnieniami w rozwoju. Właśnie dlatego podejrzenie toksoplazmozy wrodzonej, na podstawie wyników matki, wskazujących na zakażenie lub objawów u dziecka, wymaga dalszej diagnostyki.
Aby wykryć toksoplazmozę, wykonuje się badania serologiczne wykrywające w surowicy krwi swoiste przeciwciała (IgG, IgM, IgA). Są one produkowane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na zarażenie, podobnie jak przy boreliozie.
Niestety nie ma metody na całkowite wyleczenie toksoplazmozy, ponieważ leki nie działają na umiejscowione w tkankach cysty. Dostępne preparaty są w stanie zabić jedynie tzw. wolne formy pierwotniaka, z którymi mamy do czynienia w pierwszej fazie zakażenia. Przy bezobjawowym przebiegu nie jest konieczna farmakoterapia, chyba że jest to zarażenie kobiety ciężarnej.
