Świnka

Świnka to ostra wirusowa choroba zakaźna charakteryzująca się powiększeniem gruczołów ślinowych. Jest chorobą głównie wieku dziecięcego.

OBJAWY ŚWINKI

Najczęściej występuje typowy zespół objawów, chociaż możliwe jest występowanie nietypowych postaci klinicznych, w formie różnych innych chorób, które mogą być jednocześnie powikłaniami świnki. Nietypowe postaci kliniczne wyprzedzają obrzęk ślinianek lub występują bez odczynu z ich strony.

Chorują najczęściej dzieci w wieku 5-15 lat. Zachorowania do 2 roku życia są rzadkie. Zachorować mogą także dorośli, którzy w dzieciństwie nie przechodzili świnki ani nie byli szczepieni. Przebieg choroby jest wówczas cięższy, a objawy nasilone. Jednorazowe przebycie choroby pozostawia trwałą odporność.

Choroba jest częstsza w okresie wiosennym (kwiecień, maj), a objawy choroby występują po 13-22 dniach od zarażenia. Okres zaraźliwości nie został jednoznacznie ustalony, jednakże wirus występuje w ślinie na kilka dni przed wystąpieniem objawów oraz 4-9 dni po rozpoczęciu choroby. Przyjmuje się, że zaraźliwość kończy się wraz z ustąpieniem objawów klinicznych.

Charakterystyczne objawy świnki:

• obrzęk ślinianki przyusznej, rozpoczynający się najczęściej po jednej stronie, zwykle lewej, rozwijający się w ciągu kilkunastu godzin; osiąga szczyt w ciągu 2-3 dni; powoli cofa się i zanika po 7-9 dniach trwania choroby
• obrzęk drugiej ślinianki powstaje zwykle w ciągu 24-48 godzin od pojawienia się obrzęku po jednej stronie; niekiedy obrzęk powstaje jednocześnie po obu stronach
• obustronny, znacznie nasilony obrzęk powoduje zmianę twarzy, która przyjmuje kształt gruszki
• uciskanie obrzękniętej ślinianki wywołuje ból (różnie nasilony); skóra nad obrzmieniem jest napięta, ciepła, nigdy nie jest zaczerwieniona
• bóle w okolicy stawu żuchwowego, utrudniające spożywanie pokarmów (gryzienie, żucie, połykanie).

Objawy poboczne:

• gorączka (38-39°C) występująca jednocześnie z pojawieniem się obrzęku; u małych dzieci świnka może przebiegać bezgorączkowo
• osłabienie, czasem bóle głowy
• utrata łaknienia
• trudności w połykaniu, uczucie suchości i kwaśności w ustach.

POWIKŁANIA PO ŚWINCE

• zapalenie trzustki – cechuje się gorączką, bólem brzucha i wymiotami, występuje rzadko
• zapalenie jąder – pojawia się obrzęk i bolesność jąder
• zapalenie jajników – objawia się gorączką i bólami pleców
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu – cechuje się silnymi bólami głowy, sztywnością karku
• głuchota, jako trwałe następstwo porażenia nerwu słuchowego.

PRZYCZYNY ŚWINKI

Czynnikiem wywołującym nagminne za-palenie ślinianek przyusznych jest wirus (RNA Paramyxovirus), który dostaje się do organizmu człowieka drogą kropelkową (kiedy osoba chora kicha lub kaszle) i umiejscawia przede wszystkim w gruczołach ślinowych, gdzie ulega rozmnożeniu.

DIAGNOSTYKA ŚWINKI

Chorobę rozpoznaje się na podstawie wywiadu lekarskiego, analizy stwierdzonych objawów klinicznych (opuchnięcie i bolesność uciskowa ślinianek) oraz wnikliwego badania lekarskiego. W przypadkach szczególnych wykonuje się badania laboratoryjne oraz serologiczne (badanie krwi i jej surowicy, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego).

LECZENIE ŚWINKI

Obowiązuje zgłoszenie zachorowania do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej oraz izolacja chorego do ustąpienia objawów klinicznych (nie mniej niż 9 dni od pojawienia się symptomów choroby). Dzieci (niekiedy dorosłych) szczepi si szczepionką skojarzoną przeciwko odrze śwince i różyczce. W niektórych przypadkach stosuje się również szczepienie ochronne preparatami izolowanymi jedynie przeciwko śwince. Szczepienia wchodzą w skład obowiązującego w Polsce Programu Szczepień Ochronnych.

Przebycie zachorowania na odrę, świnkę lub różyczkę nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia ochronnego, które wykonuje się po upływie 4 tygodni od wyzdrowienia. Nie wolno stosować szczepionki skojarzonej przeciwko odrze, śwince i różyczce w ciąży oraz zachodzić w ciążę przez 3 miesiące po jej zastosowaniu. Należy skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania dokładnych informacji o dostępnych szczepionkach i ich zastosowaniu.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• stosować ciepłe okłady na obrzęknięte ślinianki
• podawać zwiększoną ilość płynów
• po konsultacji z lekarzem można podawać leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe lub przeciwzapalne
• zapewnić choremu spokój i dużo odpoczynku
• zastosować lekkostrawną dietę (łagodne potrawy).

✓ NIE NALEŻY:

• dopuszczać do kontaktu zdrowych dzieci z chorymi na świnkę
• podawać chorym kwaśnych i ostrych pokarmów mogących dodatkowo podrażnić ślinianki.