Niewydolność nerek jest to stan, w którym czynność nerek jest częściowo lub całkowicie upośledzona.
Nerki w organizmie odpowiedzialne są za wydalanie szkodliwych, zbędnych produktów przemiany materii. Pełnią one również ważną funkcję wewnątrzwydzielnicza – wytwarzają erytropoetynę (substancję, która zwiększa produkcję czerwonych krwinek) oraz kalcytriol, który zwiększa stężenie wapnia w surowicy.
Ze względu na szybkość, z jaką dochodzi do uszkodzenia nerek, rozróżnia się niewydolność ostrą oraz przewlekłą.
Niewydolność nerek spowodowana jest zmianami organicznymi lub czynnościowymi w narządzie, co prowadzi do uszkodzenia i zatrzymania jego funkcji.
OBJAWY NIEWYDOLNOŚCI NEREK
Objawy charakterystyczne dla ostrej niewydolności nerek:
- zmniejszenie wytwarzania moczu (skąpomocz lub bezmocz)
- w późniejszej fazie niewydolności wielomocz (znaczne zwiększenie wydalania moczu)
- zaburzenia krzepliwości
- niedokrwistość
- utrata apetytu
- nudności
- wymioty
- krwawienia z przewodu pokarmowego
- zaburzenia rytmu serca
- trudności w oddychaniu
- czasami pojawia się obrzęk płuc
- senność, osłabienie
- drażliwość
- dezorientacja.
Objawy charakterystyczne dla przewlekłej niewydolności nerek:
- zapach amoniaku z jamy ustnej
- zapalenie jamy ustnej i dziąseł, krwawienie z przewodu pokarmowego
- suchość oraz metaliczny smak w jamie ustnej
- suchą, żółtawa skóra
- intensywne swędzenie skóry
- nadciśnienie tętnicze
- obrzęki
- niewydolność serca
- zaburzenia rytmu serca
- obrzęk płuc
- sinica skóry i śluzówek
- zapalenie płuc
- zwłóknienie płuc
- zapalenie opłucnej
- obniżona odporność
- hiperglikemia (zwiększone stężenie glukozy we krwi)
- podwyższenie stężenia lipidów we krwi
- zaburzenia hormonalne
- nadczynność przytarczyc
- zaburzenia w układzie kostnym
- encefalopatia mocznicowa (zaburzenia funkcji układu nerwowego)
- zaburzenia morfologii krwi, gospodarki jonowej i kwasowej.
PRZYCZYNY NIEWYDOLNOŚCI NEREK
W przypadku ostrej niewydolności dochodzi do nagłego zatrzymania funkcji nerek, natomiast przewlekła niewydolność jest procesem postępującego długotrwale uszkodzenia nerek.
Przyczyny ostrej i przewlekłej niewydolności nerek:
- ciężkie urazy lub. krwotoki
- rozległe oparzenie
- odwodnienie
- zakażenie bakteryjne
- wstrząs
- niewydolność serca lub zawał
- niewydolność wątroby
- zator płuc
- kamica moczowa
- guzy lub torbiele nerek
- ostre i przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek
- odmiedniczkowe zapalenie nerek
- zatrucie metalami ciężkimi lub lekami
- nadciśnienie tętnicze
- zapalenie naczyń
- zawał nerki
- toczeń układowy
- wrodzone zmiany dróg moczowych
- cukrzyca
- dna moczanowa.
DIAGNOSTYKA NIEWYDOLNOŚCI NEREK
Rozpoznanie niewydolności nerek opiera się na badaniu laboratoryjnym moczu i krwi. Ocenia się m.in. takie parametry, jak: poziom kreatyniny i mocznika, stężenie jonów w surowicy krwi.
W niewydolności nerek ocenia się również filtrację kłębuszkową, która jest parametrem odzwierciedlającym funkcję nerek.
Dodatkowe badania pomocne w ocenie stopnia zaawansowania niewydolności nerek:
- ultrasonografia nerek (USG)
- badanie radiologiczne
- tomografia komputerowa
- rezonans magnetyczny (MRI)
- scyntygrafia nerek (po podaniu kontrastu)
- biopsja nerki.
LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI NEREK
Pomoc medyczna w przypadku niewydolności wiąże się z przejściowym zastosowaniem hemodializy lub dializy otrzewnowej, czyli pozaustrojowego oczyszczania krwi z toksycznych substancji przemiany materii, aż do momentu przeprowadzenia ewentualnej transplantacji.
Ostra lub przewlekła niewydolność nerek może prowadzić do zgonu.
Hemodializa prowadzona jest za pomocą dializatora, urządzenia potocznie nazywanego „sztuczną nerką”.
Krew pacjenta pobierana jest przez specjalnie wytworzoną podczas zabiegu chirurgicznego przetokę tętniczo-żylną (przy planowanych dializach) lub przez cewnik wewnątrznaczyniowy (u pacjentów wymagających nagłego dializowania).
Urządzenie to zaopatrzone jest w sieć rurek z błony półprzepuszczalnej, która ma zdolność do filtracji krwi, usuwania szkodliwych produktów przemiany materii, które wchłaniane są przez płyn dializacyjny znajdujący się w odrębnym układzie przewodów.
Następnie krew przechodzi przez odpowietrznik i doprowadzana jest do krwiobiegu pacjenta. Zabieg trwa około 4 godzin i przeprowadza się go przeważnie 3 razy w tygodniu.
Inną metodą pozanerkowego oczyszczania krwi jest dializa otrzewnowa. Polega ona na wprowadzeniu do jamy brzusznej pacjenta cewnika i wykorzystaniu jego błony otrzewnowej (błony wyścielającej wnętrze jamy brzucha) jako błony półprzepuszczalnej.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia ostrej niewydolności:
- zmniejszyć spożycie alkoholu lub całkowicie go wyeliminować
- unikać kontaktu ze szkodliwymi i toksycznymi substancjami
W przypadku przewlekłej niewydolności nerek – zastosować odpowiednią dietę, którą należy ustalić z lekarzem prowadzącym. Odpowiednia dieta pozwala na skuteczniejsze leczenie oraz poprawia ogólny stan chorego, przywraca prawidłową równowagę metaboliczną organizmu. W przypadku niewydolności nerek dochodzi do zaburzenia równowagi stężeń: potasu, sodu, fosforu, wapnia. Nadmiar każdego z tych składników prowadzi do różnych zaburzeń w organizmie:
- nadciśnienia
- zaburzenia rytmu serca
- nieprawidłowości w układzie kostnym
- obrzęków
Ilość związków mineralnych musi być stale kontrolowana w diecie.
Ogólne zasady diety:
- zmniejszenie spożycia białek
- spożywanie odpowiedniej ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych:
- oleje roślinne
- margaryny
- ograniczenie potraw solonych spożywanie odpowiedniej ilości płynów ustalanej przez lekarza na podstawie
stopnia niewydolności nerek).
✓ NIE NALEŻY:
- spożywać alkoholu oraz innych sub-i stancji o działaniu uszkadzającym nerki, pozwoli to zmniejszyć ryzyko wystąpienia ostrej niewydolności nerek
- nadużywać niesteroidowych lekowi przeciwzapalnych (aspiryna, polopiryna, ibuprofen)
- dopuszczać do kontaktu organizmu! z toksycznymi substancjami spożywać tłuszczów zwierzęcych (smalec, tłuste gatunki mięs, drób oraz wędliny)
- spożywać potraw smażonych, pieczonych i duszonych
- spożywać (w przypadku podwyższonego stężenia potasu):
- cukierków owocowych
- nasion roślin strączkowych
- orzechów
- suszonych owoców
- grzybów
- pomidorów
- wywarów mięsnych i warzywnych.
