Żylaki to trwałe workowate lub walcowate poszerzenia żył powierzchownych (w ogromnej większości); o różnej długości (minimum 3 mm w pozycji stojącej). Zazwyczaj mają poskręcany, wężykowaty przebieg.

Krew przepływa z układu powierzchownego do głębokiego przez żyły przeszywające łączące oba układy. Zastawki w żyłach zapobiegają odwróceniu się tego kierunku i są gwarantem prawidłowego krążenia krwi w kończynach. Choroba ta dotyczy około 20% dorosłych, czyli jest powszechna, a częściej chorują na nią kobiety.

Układ żylny kończyn dolnych można podzielić na dwie grupy:

  • układ żył powierzchownych – leżą one tuż pod skórą i czasami są widoczne
  • układ żył głębokich – znajduje się głębiej, pomiędzy mięśniami.

Krew przepływa z układu powierzchownego do głębokiego przez żyły przeszywające łączące oba układy. Zastawki w żyłach zapobiegają odwróceniu się tego kierunku i są gwarantem prawidłowego krążenia krwi w kończynach.

Choroba ta dotyczy około 20% dorosłych, czyli jest powszechna, a częściej chorują na nią kobiety.

OBJAWY ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

  • osłabienie mięśni kończyny dolnej
  • uczucie ciężkości i napięcia w chorej nodze
  • obrzęki wokół kostek (zwłaszcza wieczorem) lub całego podudzia
  • kurcze mięśni łydek i stopy (głównie w nocy)
  • możliwe swędzenie skóry na nogach.

Charakterystyczne jest nasilenie objawów po tym, jak chory pozostaje długo w pozycji stojącej lub siedzącej, zwłaszcza w wysokiej temperaturze (np. latem). Ulgę przynosi leżenie lub siedzenie z lekko uniesionymi do góry nogami (np. na poduszce).

Gdy choroba trwa długo, mogą pojawić się:

  • przebarwienia (zmiany troficzne) w kolorze brązowym
  • owrzodzenia – czyli ubytki skóry, najczęściej w dolnej części goleni i po wewnętrznej stronie; są one skutkiem ; niedokrwienia skóry i powolnym jej obumieraniem
  • w obrębie żylaków mogą powstać; zmiany zapalne (stwardnienie, zaczerwienienie), co może spowodować; zakrzepowe zapalenie żył i zatkanie; żyły
  • jeśli materiał zatorowy oderwie się z żył głębokich, to może on powędrować z krwią aż do naczyń włosowatych płuc i spowodować zatorowość płucną (będącą stanem zagrożenia życia).

PRZYCZYNY ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

Przyczyną powstawania żylaków jest uszkodzenie zastawek żylnych, co może powodować cofanie się krwi żylnej lub nadmierne ciśnienie krwi w żyle. Decydujące znaczenie w rozwoju tej choroby maja czynniki genetyczne (dziedziczne), np. wrodzona wiotkość ścian żylnych.

Pozostałe czynniki wpływające na powstawanie żylaków:

  • podeszły wiek
  • wpływ hormonów (okres ciąży i porodu)
  • stojący lub siedzący tryb życia i pracy
  • zażywanie tabletek antykoncepcyjnych lub stosowanie hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie
  • zbyt częste zażywanie gorących kąpieli i wizyty w saunie
  • brak ruchu
  • ciężka praca fizyczna w pozycji stojącej
  • otyłość.

Wszystkie te sytuacje mogą doprowadzić do tego, że zastawki zapewniające prawidłowy przepływ krwi przestaną pełnić swoją funkcję. W takiej sytuacji krew zaczyna się cofać z układu głębokiego do powierzchownego.

Żyły układu powierzchownego są wtedy przepełnione krwią i aby pomieścić całą krew ulegają poszerzeniu i poskręcaniu. Stają się widoczne pod skórą. Choroba może obejmować coraz większą ilość żył. Nieleczone żylaki mogą prowadzić do owrzodzenia nóg.

DIAGNOSTYKA ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

Rozpoznanie jest możliwe już podczas rozmowy i badania przez lekarza.

Badania pomocne w rozpoznaniu żylaków:

  • wykonanie prób sprawdzających czynność żył (obecnie rzadko wykonywane)
  • USG z badaniem dopplerowskim; wykonywane w celu sprawdzenia drożności żył oraz działania zastawek
  • flebografia, czyli badanie polegające na wypełnieniu żył specjalnym środkiem kontrastowym i wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego kończyny; środek kontrastowy podaje się przez żyłę na grzbiecie stopy, środek ten sprawia, że żyły są bardzo dobrze widoczne na zdjęciu i można ocenić ich stan.

LECZENIE ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

Metody leczenia dzieli się na zachowawcze, farmakologiczne (leki) oraz zabiegowo-operacyjne.

Metody zachowawcze:

  • Noszenie elastycznych pończoch uciskowych; mają one różną elastyczność i mogą być dostosowane indywidualnie do stanu pacjenta.
  • W miejscu pracy w miarę możliwości unikanie długotrwałego stania i siedzenia z nogami zgiętymi w kolanach.
  • Odpoczynek z kończynami dolnymi uniesionymi powyżej serca, podpartymi na całej długości goleni.
  • Stosowanie maści zmniejszających obrzęk (przynoszących ukojenie).
  • Spożywanie produktów bogatych w witaminę C (np. morele, owoce róży, jeżyny, jagody), B i E.
  • Spożywanie czosnku, cebuli i imbiru, pobudzających krążenie krwi.
  • Aktywność fizyczna (jazda na rowerze i pływanie stanowią znakomity trening dla mięśni nóg).

Metody farmakologiczne i ziołolecznictwo:

  • Nie jest potwierdzone działanie leków, które leczyłyby chorobę.
  • Możliwe jest zastosowanie środków dostępnych bez recepty; zawierają one za-
    zwyczaj wyciąg z kasztanowca oraz orzecha włoskiego.
  • Wzmacnianie żył i usprawnienie krążenia można uzyskać także, stosując mieszanki ziołowe, np. krwawnik pospolity, dziurawiec zwyczajny, kwiat lipy.
  • Korzystne są preparaty zawierające rutynę.
  • Wyciągi z pestek winogron lub owoców cytrusowych.
  • Dostępne są też leki przepisywane przez lekarza.

Metody zabiegowo-operacyjne:

  • Usunięcie widocznych poszerzeń – zabieg może odbywać się w gabinecie zabiegowym podczas pojedynczej wizyty.
  • Sklerotyzacja żylaków – polega na wstrzyknięciu do żylaka środka obkurczającego, co w efekcie ma wywołać zarośnięcie i zamknięcie się chorej żyły.
  • Laseroterapia – gdy żylaki są powierzchowne i drobne.
  • Tradycyjne operacje – są powoli wypierane przez wyżej wymienione zabiegi.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • stosować wieczorne masaże nóg
  • unikać długiego stania i siedzenia
  • utrzymywać prawidłową masę ciała
  • wyeliminować alkohol i tytoń
  • zwiększyć aktywność fizyczną, gdyż praca mięśni nóg poprawia krążenie krwi w żyłach; szczególnie korzystna jest jazda na rowerze
  • zastosować zdrową dietę bogatą w błonnik.

 NIE NALEŻY:

  • nadużywać sauny i gorących kąpieli
  • nadmiernie korzystać z solarium
  • nadużywać kąpieli słonecznych
  • stosować depilacji na gorąco
  • zakładać „nogi na nogę
  • nosić skarpet mających zbyt ciasną gumkę, uciskającą podudzie.