Czy Twoje dziecko unika gier i zabaw ruchowych, kontaktu z rówieśnikami, ma trudności z zapinaniem guzików, nie lubi jeść pewnych potraw? Albo przeciwnie – jest nadpobudliwe, szuka konkretnych aktywności? Jeśli odpowiadasz twierdząco, to bardzo prawdopodobne, że możemy tutaj mówić o zaburzeniach integracji sensorycznej. To problem zauważany w ostatnich latach u wielu dzieci ale wciąż nie dość dobrze poznany.
Czym jest integracja sensoryczna
Integracja sensoryczna (SI) odpowiada za prawidłowe przetwarzanie bodźców i informacji, które w każdej chwili docierają do naszego ciała. Mózg odbiera informacje i wrażenia nie tylko wzrokowe i słuchowe ale też te dostarczane przez dotyk, odpowiedzialne za czucie głębokie, smak, węch a nawet zmysł lokalizujący ruch i pozycję ciała (tzw. zmysł propriocepcji). Prawidłowe przetwarzanie tych informacji umożliwia sprawne uczenie się, zachowanie czy ruch. Jednak jeżeli mózg odbiera te wrażenia nieprawidłowo, nie potrafi poprawnie ich przetworzyć lub odbiera ich zwyczajnie zbyt dużo (nadwrażliwość) wówczas pojawiają się problemy.
Nauka, zabawa czy wykonywanie codziennych czynności mogą sprawiać coraz więcej trudności – wówczas możemy mówić o zaburzeniach integracji sensorycznej. Jak wiemy, oprócz dobrego zdrowia czy prawidłowej budowy ciała, tak samo ważny jest rozwój intelektualny. Te właśnie cechy umożliwiają dziecku prawidłowy wzrost i dojrzewanie oraz umożliwiają lepszy start w dorosłe życie. Zaburzenia SI najczęściej są diagnozowane razem z innymi, np. zespołem Aspergera, mózgowym porażeniem dziecięcym, dysleksją i innymi. Nie jest to jednak regułą a problemy z prawidłowym przetwarzaniem bodźców mogą dotykać również wiele zdrowych dzieci.
Zaburzenia SI – na co zwrócić uwagę
Wśród najczęściej pojawiających się objawów zaburzeń SI należy wymienić: trudności w koordynacji ruchowej (często pojawiają się określenia, że dziecko porusza się niezgrabnie a jego ruchy są niezdarne), częstsze upadki lub potykanie się podczas chodzenia, unikanie gier ruchowych lub zespołowych, trudności z wykonywaniem ćwiczeń takich jak łapanie piłki, wchodzenie na drabinki, chodzenie po ławce, równoważni itp. Takie dziecko może mieć również poważne problemy z rozpoznawaniem stron, nauką jazdy na rowerze a także wykonywaniem prostych codziennych czynności jak zapinanie guzików lub wiązanie butów. Ponadto dzieci cierpiące na zaburzenia integracji sensorycznej mogą unikać jedzenia pewnych potraw, szczególnie takich o intensywnym zapachu lub mocniej doprawionych albo przeciwnie – mogą preferować wyłącznie takie jedzenie.
U dzieci z problemem integracji sensorycznej występują trudności w nauce, szczególnie pisania, czytania i liczenia. Podczas pisania dziecko może odwracać litery, czytając gubi sylaby i linijki. Może mieć również trudności z myśleniem abstrakcyjnym i koncentracją. W czasie czytania, pisania lub odrabiania lekcji dziecko często podpiera głowę.
W każdej z wymienionych sytuacji powinniśmy skontaktować się z wykwalifikowanym terapeutą lub psychologiem dziecięcym. To pozwoli na rozpoznanie lub wykluczenie zaburzeń SI oraz całościową ocenę rozwoju dziecka. Diagnoza integracji sensorycznej pozwoli również wdrożyć odpowiednią terapię.
Terapia zaburzeń integracji sensorycznej
Terapia zaburzeń integracji sensorycznej odbywa się w sali wyposażonej w specjalistyczne sprzęty, takie jak huśtawki, hamaki, równoważnie, podwieszane platformy, materace, drabinki, piłki czy deskorolki. Dziecko wykonuje ćwiczenia pod kontrolą specjalisty. Dzięki poszczególnym elementom terapii można rozwijać koordynację ruchową, wzrokową oraz pracę zmysłów. Często stosowane są również masaże, szczególnie pleców, rąk, dłoni, nóg i stóp, w których wykorzystuje się przyrządy (wałki, pędzle, szczotki, piłeczki z kolcami itp.). Pomocna w terapii może okazać się również kamizelka i/lub kołdra obciążeniowa – dzięki którym dziecko rozwija czucie głębokie (zmysł propriocepcji) i koncentrację, rozluźnia się i uspokaja.
Niektóre ćwiczenia mogą być również z powodzeniem wykonywane w domu jednak zawsze po konsultacji z wykwalifikowanym terapeutą, który doradzi, jak je wykonywać i na co warto zwrócić uwagę.
Pomysłów na rozwijanie integracji sensorycznej w formie ćwiczeń lub zabaw jest bardzo wiele a ograniczać nas może jedynie nasza wyobraźnia. To dodatkowa korzyść: oprócz aktywnie spędzonego czasu dzieci otrzymują możliwość rozwoju, bezpiecznego funkcjonowania i lepszego życia.
